Vai trò, tác động của Chương trình POSCIS đối với việc nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo (Bài 1)

Vai trò, tác động của Chương trình POSCIS đối với việc nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo (Bài 2)

Một trong những sản phẩm đầu ra khác của Chương trình là mô hình “một cửa” trong việc tiếp nhận, xử lý thư đơn, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân mà một số cơ quan Thanh tra đang áp dụng hiện nay đã cho thấy có sự cải tiến và đơn giản hóa các thủ tục hành chính, hướng tới việc phục vụ nhân dân tốt hơn, giảm sự phiền hà, sách nhiễu của cán bộ, công chức. Cụ thể của mô hình này là tổ chức, cá nhân đến giao dịch, liên hệ với bộ phận “một cửa”, nộp hồ sơ tại đây, bộ phận “một cửa” thụ lý hồ sơ chuyển bộ phận chuyên môn là các Vụ, phòng, ban chức năng xem xét, giải quyết, nhận lại kết quả và trả lại tổ chức, cá nhân. Cán bộ, công chức làm việc tại Bộ phận này không trực tiếp giải quyết hồ sơ. Ưu điểm của mô hình này là giảm bớt sự chồng chéo và có sự phân công trách nhiệm rõ ràng. Tại bộ phận "một cửa" cũng đã thực hiện niêm yết công khai, minh bạch nội quy tiếp công dân, các quy định về trình tự, thủ tục hồ sơ, thời gian …giải quyết khiếu nại, tố cáo, nhờ đó các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của người dân được tiếp nhận kịp thời và giải quyết nhanh hơn.

Nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động đối thoại, Thanh tra tỉnh Kiên Giang đã đăng ký và được sự hỗ trợ của Chương trình POSCIS xây dựng mô hình đối thoại kiểu mẫu trong giải quyết khiếu nại hành chính áp dụng tại Thanh tra tỉnh và Thanh tra các huyện, thị xã, thành phố tỉnh Kiên Giang vào tháng 5/2011 và được Chánh Thanh tra tỉnh ký ban hành thí điểm tại Thanh tra tỉnh và Thanh tra thành phố Rạch Giá vào tháng 7/2011. Qua một năm thực hiện thí điểm mô hình đối thoại kiểu mẫu cho thấy, mô hình này có nhiều ưu điểm và phù hợp với những quy định của Luật Khiếu nại năm 2011 về đối thoại trong giải quyết khiếu nại. Mô hình đối thoại kiểu mẫu trong đó đưa ra ba quy trình đối thoại như sau: (1) Quy trình đối thoại trong quá trình thẩm tra, xác minh thu thập chứng cứ tham mưu Lãnh đạo giải quyết khiếu nại hành chính; (2) Quy trình đối thoại giải quyết khiếu nại giữa người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại với người khiếu nại, người bị khiếu nại, người có quyền lợi, lợi ích liên quan; (3) Quy trình đối thoại triển khai Quyết định giải quyết khiếu nại hành chính. Quy trình giải quyết khiếu nại sau khi có mô hình đối thoại kiểu mẫu về cơ bản vẫn tiến hành như trước, bởi vì mô hình đối thoại không làm thay đổi nội dung của việc giải quyết khiếu nại, mà chỉ khác về cách thức tiến hành một số công đoạn trong các bước giải quyết khiếu nại theo quy trình đối thoại của mô hình mới. Tuy mô hình đối thoại ở cả ba giai đoạn giải quyết khiếu nại mới chỉ thí điểm tại Thanh tra tỉnh và Thanh tra thành phố Rạch Giá và khuyến khích các cơ quan khác áp dụng song bước đầu đã thu được kết quả khả quan. Nếu tính số liệu toàn tỉnh thì năm 2011, tỉ lệ rút đơn qua đối thoại chỉ chiếm 5,97% nhưng sang năm 2012 tỉ lệ rút đơn tăng đáng kể lên 21,12%, riêng hai đơn vị thí điểm tỉ lệ này thay đổi khá rõ rệt, đối với Thanh tra tỉnh tỉ lệ rút đơn lần lượt là 3,38% nâng lên thành 6,17%, Thanh tra Rạch Giá từ 0.6% nâng lên thành 54,68%. Thực tiễn công tác giải quyết khiếu nại cũng cho thấy rất nhiều các vụ việc phức tạp, tồn đọng, kéo dài tưởng chừng như không thể giải quyết được nhưng thông qua đối thoại các vấn đề dần được làm sáng tỏ, người khiếu nại được giải thích cặn kẽ và hiểu được những đòi hỏi vô lý của mình hoặc những người bị khiếu nại thấy được sai sót của mình để khắc phục, sửa chữa. Có thể thấy, có được kết quả này là nhờ vào việc đổi mới quy trình đối thoại trong quá trình giải quyết khiếu nại thể hiện cụ thể qua hoạt động đối thoại của hai đơn vị thí điểm. Việc ứng dụng mô hình qua đó góp phần tạo ra tính chuyên nghiệp hơn trong công tác giải quyết khiếu nại hành chính. Tạo cơ sở cho việc lập ra quy chế phối hợp kết nối giữa các ngành, các cấp trong công tác giải quyết khiếu nại hành chính qua đối thoại. Do đó, trong thời gian tới, cần đẩy mạnh việc tổ chức thực hiện mô hình này để góp phần quan trọng trong việc giải quyết các vụ việc khiếu kiện, đặc biệt là các vụ việc khiếu kiện đông người, phức tạp hiện nay.

Một trong những sản phẩm đầu ra của Chương trình cũng được đánh giá cao là mô hình “Hội đồng tư vấn giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân” của DAHP Thanh tra tỉnh Hà Tĩnh. Xuất phát từ mục tiêu giải quyết kịp thời, dứt điểm, đúng chính sách pháp luật các khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền, đặc biệt là những vụ việc có tình tiết phức tạp, mô hình “Hội đồng tư vấn giải quyết khiếu nại, tố cáo của tỉnh” theo đề nghị của Thanh tra tỉnh đã được xây dựng và thực hiện tốt nhiệm vụ tư vấn giúp UBND tỉnh, các cơ quan có thẩm quyền khác chỉ đạo, rà soát giải quyết khiếu nại, tố cáo, rà soát theo định kỳ tình hình phát sinh, kết quả giải quyết khiếu nại, tố cáo và rà soát việc giải quyết các vụ khiếu tố phức tạp đã có quyết định giải quyết cuối cùng nhưng công dân vẫn đeo bám khiếu kiện vượt cấp không có điểm dừng, được các cơ quan Trung ương yêu cầu tỉnh tiến hành xem xét  lại. Kết quả từ khi được thành lập đến nay có thể khẳng định hoạt động của Hội đồng tư vấn đã đạt được kết quả tốt, cơ bản bám sát mục tiêu định hướng đề ra, đã tham mưu cho UBND tỉnh xem xét, kết luận, ban hành nhiều quyết định giải quyết khiếu nại, quyết định xử lý tố cáo đảm bảo đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục, đúng chính sách pháp luật. Hoạt động của Hội đồng tư vấn đã kịp thời nắm bắt tình hình chung về các vụ việc khiếu nại, tố cáo trên địa bàn, trên cơ sở đó tham mưu các giải pháp xử lý tạo sự đồng thuận, thống nhất giữa các cơ quan trong hệ thống chính trị trong việc xem xét, giải quyết cũng như giải thích, hướng dẫn, vận động công dân chấp hành các văn bản giải quyết của tỉnh khi đã được xem xét đúng chính sách pháp luật. Cũng thông qua hoạt động của Hội đồng tư vấn giải quyết khiếu nại, tố cáo của tỉnh cho thấy đây đang là mô hình được nhiều địa phương nghiên cứu học tập và đã được triển khai hiệu quả, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo.

2.1. Những kết quả nổi bật.

Một trong những mục tiêu cụ thể của Chương trình POSCIS là đổi mới công tác nghiên cứu và đào tạo nhằm tăng cường vai trò của ngành Thanh tra trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, do đó, Chương trình đặc biệt hỗ trợ cho đội ngũ cán bộ trong ngành Thanh tra được tham gia các khóa đào tạo kỹ năng, nghiệp vụ, được học tập, trao đổi kinh nghiệm quốc tế về giải quyết khiếu nại, tố cáo, qua đó, nâng cao chất lượng, trình độ chuyên môn giúp đội ngũ cán bộ trong ngành hoàn thành tốt nhiệm vụ, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của ngành Thanh tra một cách toàn diện trong những năm tiếp theo.

Đối chiếu với nhiệm vụ đặt ra của Thanh tra Chính phủ và ngành Thanh tra, Chương trình đã xác định mục tiêu phù hợp, đáp ứng yêu cầu về hỗ trợ kỹ thuật cũng như tài chính để thực hiện mục tiêu đổi mới tổ chức và đào tạo cán bộ ngành Thanh tra. Tuy nhiên, đến năm 2012, Chương trình đã đặt ra một số yêu cầu mới đối với hoạt động này, trong đó, tập trung xây dựng và hoàn thiện nội dung tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ thanh tra; xây dựng các chuyên đề báo cáo chuyên sâu phục vụ đào tạo một số kỹ năng tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, tăng cường đào tạo về kỹ năng giảng dạy cho đội ngũ giáo viên và giảng viên kiêm chức, tham quan, học hỏi kinh nghiệm giảng dạy hiện đại ở nước ngoài, tổ chức các lớp đào tạo kỹ năng, nghiệp vụ chuyên sâu về tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo do chuyên gia quốc tế đảm nhận.

Tính đến 31/12/2012, việc thực hiện hoạt động đổi mới công tác tổ chức và đào tạo cán bộ của DAHP Thanh tra Chính phủ đã đạt được kết quả khả quan về cả tiến độ thực hiện lẫn tiến độ giải ngân. Nhìn chung, các đơn vị đều tích cực thực hiện kế hoạch đề ra, có đơn vị hoàn thành ở mức cao. Đề án tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra giai đoạn 2010 – 2015 được Vụ Tổ chức cán bộ (đơn vị thuộc DAHP Thanh tra Chính phủ) xây dựng và hoàn thiện với một quy trình chặt chẽ. Bước đầu, đơn vị đã thuê chuyên gia đánh giá Nghị định 65/2008/NĐ-CP và Thông tư liên tịch 475/2009/TTLT-BNV-TTCP, xây dựng Dự thảo Nghị định  và Thông tư thay thế Nghị định 65, Thông tư 475. Ngay sau khi báo cáo đánh giá của chuyên gia được nghiệm thu, đơn vị đã xây dựng kế hoạch và chuẩn bị tài liệu tổ chức Hội thảo tại miền Bắc và khu vực miền Trung Tây Nguyên. Trên cơ sở kết quả các hội thảo này, đơn vị đã thuê chuyên gia hoàn thiện Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 65. Dự thảo Nghị định này được hoàn thiện trình Chính phủ ban hành trước ngày 29/6/2011. Đến ngày 09/10/2012, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Nghị định số 83/2012/NĐ-CP của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Thanh tra Chính phủ, Nghị định này thay thế cho Nghị định 65/2008/NĐ-CP.

Cùng với đó, đầu ra Kế hoạch phát triển nguồn nhân lực của Thanh tra Chính phủ và ngành Thanh tra giai đoạn 2011 – 2015 cũng đã được Vụ Tổ chức cán bộ - TTCP xây dựng và thực hiện với các hoạt động như thuê chuyên gia đánh giá, gửi phiếu khảo sát cho thanh tra các bộ, tỉnh, thành phố, tổ chức khảo sát tại 3 khu vực: Bắc, Trung , Nam để lấy ý kiến. Ngày 21/10/2011, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ký ban hành Nghị định số 97/2011/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định về thanh tra viên và cộng tác viên thanh tra thay thế Nghị định số 100/2007/NĐ-CP ngày 13 tháng 6 năm 2007 của Chính phủ. Ngoài ra, các lớp kỹ năng theo phương pháp thực hành xử lý tình huống về tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo cũng được xây dựng, thí điểm và nhân rộng trong toàn ngành, đội ngũ cán bộ Thanh tra Chính phủ được bồi dưỡng trong nước và cử đi thực tập ở nước ngoài.

Đối với các DAHP của Thanh tra các Bộ, Thanh tra tỉnh, thành phố cũng đã có những sản phẩm đầu ra đạt chất lượng cao, như ở DAHP Thanh tra Bộ Tài chính, các văn bản quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của các tổ chức thanh tra tài chính đã được sửa đổi, bổ sung theo hướng cải cách hành chính và được ban hành. DAHP Thanh tra Bộ Kế hoạch Đầu tư với các sản phẩm đầu ra là: kỹ năng nghiên cứu, phân tích, tổng hợp viết báo cáo của đội ngũ cán bộ Thanh tra Kế hoạch và Đầu tư được nâng cao, việc học tập, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế được thực hiện. DAHP Thanh tra Bộ Nội vụ cũng đã có sản phẩm đầu ra là Nghị định về tổ chức và hoạt động của Thanh tra nội vụ, tập huấn kỹ năng giải quyết khiếu nại, một số cán bộ thanh tra nội vụ được tham gia trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm với một số nước trong khu vực trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại, tố cáo. DAHP Thanh tra Bộ Công an đã thực hiện chương trình học tập, khảo sát kiến thức, kinh nghiệm nước ngoài tại Pháp và Hà Lan cho lãnh đạo Thanh tra Bộ và BQL dự án, đồng thời tăng cường công tác nghiên cứu lý luận gắn với tổng kết thực tiễn của CAND.  Có thể nói, DAHP đã mở rộng nhiều đối tượng tham gia tập huấn cả về kiến thức pháp luật và kỹ năng nghề nghiệp công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo. Theo chương trình tập huấn 6 tháng đầu năm 2012 của Thanh tra Bộ Công an, chỉ tổ chức tập huấn đến các chức danh lãnh đạo, chỉ huy hoặc từ Thanh tra viên Chính trở lên, nhưng do có Dự án hỗ trợ nên đã mở rộng diện đến chức danh Thanh tra viên, do vậy đã tạo điều kiện thuận lợi về việc hoàn thiện chức danh ngạch Thanh tra viên, tạo nguồn cán bộ tham gia các Đoàn thanh tra được nhiều hơn.

Ngoài ra, các DAHP Thanh tra tỉnh Hà Tĩnh, Khánh Hòa, Kiên Giang, TP Hồ Chí Minh cũng đã hỗ trợ các khóa tập huấn, tọa đàm, chia sẻ kinh nghiệm về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo cho hàng nghìn lượt người là lãnh đạo các cấp, các ngành và cán bộ thanh tra viên trong toàn ngành, một số cán bộ của ngành Thanh tra tỉnh được cử đi đào tạo ngắn hạn ở nước ngoài về những chuyên ngành liên quan đến khiếu nại, tố cáo. Ngoài ra, các DAHP còn xây dựng được Cơ chế chính sách và điều kiện nghiên cứu, học tập cho cán bộ, thanh tra viên; Đề án kiện toàn tổ chức, bộ máy và biên chế của ngành thanh tra, Cơ chế giám sát việc thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, thanh tra viên trong nội bộ (DAHP Thanh tra tỉnh Hà Tĩnh); Đề án đổi mới tổ chức và hoạt động (DAHP Thanh tra tỉnh Khánh Hòa); Kế hoạch phát triển nguồn nhân lực cho ngành Thanh tra tỉnh giai đoạn 2012 – 2015 (DAHP Thanh tra tỉnh Kiên Giang); Chiến lược truyền thông hiện đại nhằm nâng cao năng lực của công chúng về công tác thanh tram, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng (DAHP Thanh tra TP Hồ Chí Minh)…

Bên cạnh những kết quả nổi bật nêu trên, việc thực hiện đổi mới tổ chức và đào tạo cán bộ vẫn còn những hạn chế nhất định. Có thể thấy, theo thiết kế của Văn kiện, DAHP Thanh tra Chính phủ giữ vai trò chủ đạo đối với công tác đào tạo cán bộ ngành Thanh tra thông qua 2 đơn vị tham gia là Vụ Tổ chức cán bộ và Trường Cán bộ Thanh tra. Tuy nhiên, do Chương trình tạm dừng năm 2010 nên việc thực hiện các hoạt động liên quan đến công tác đào tạo như đổi mới mô hình đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng hệ thống giáo trình, đào tạo đội ngũ giảng viên chậm và gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, các lớp đào tạo kỹ năng về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo vẫn chưa được thực hiện đã làm ảnh hưởng đến các kết quả đào tạo đề ra ban đầu. Việc cử cán bộ của ngành Thanh tra đi tham dự các khóa học nghiệp vụ ngắn hạn hoặc thực tập ở nước ngoài gần như không khả thi do không thể tìm được điểm đến phù hợp hoặc các cơ quan đó không thể tổ chức từng khóa học nhỏ lẻ cho Chương trình. Việc tổ chức các đoàn tham quan, học tập kinh nghiệm nước ngoài tại một số DAHP còn gặp nhiều khó khăn trong liên hệ với cơ quan đến để học tập hoặc nội dung học tập.

 (Còn nữa)

TCTT