Vai trò, tác động của Chương trình POSCIS đối với việc nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng (Bài 1)

Vai trò, tác động của Chương trình POSCIS đối với việc nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng (Bài 2)

Vai trò, tác động của Chương trình POSCIS đối với việc nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng (Bài 3)

2. Về kiện toàn tổ chức và xây dựng năng lực cho bộ máy làm công tác phòng, chống tham nhũng của ngành Thanh tra:

Trong khuôn khổ Chương trình POSCIS, Thanh tra Chính phủ và các cơ quan tham gia dự án hợp phần đã triển khai nhiều hoạt động nhằm kiện toàn tổ chức và xây dựng năng lực cho bộ máy làm công tác phòng, chống tham nhũng trong ngành Thanh tra như Nghị định 83/2012/NĐ-CP ngày 09/10/2012 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Thanh tra Chính phủ; Nghị định số 97/2011/NĐ-CP ngày 21/10/2011 quy định về Thanh tra viên và cộng tác viên thanh tra và nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác. Cùng với việc hoàn thiện thể chế về tổ chức và năng lực cho bộ máy làm công tác phòng, chống tham nhũng, Chương trình POSCIS cũng đã hỗ trợ nhiều hoạt động đào tạo, bồi dưỡng và hội thảo nhằm xây dựng năng lực cho bộ máy làm công  tác phòng, chống tham nhũng.

Cụ thể như sau:

- Tổ chức nhiều khóa đào tạo, bồi dưỡng ở nước ngoài về kiến thức và nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác phòng, chống tham nhũng tại Thanh tra Chính phủ và Thanh tra các bộ, tỉnh, thành phố tham gia dự án hợp phần như đào tạo tại Học viện chống tham nhũng quốc tế của Ma-lai-xia và học tập kinh nghiệm tại một số nước khác trong khu vực;

- Tổ chức nhiều khóa tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng với chủ đề về phòng, chống tham nhũng hoặc nhằm phổ biến và tổ chức thực hiện các quy định pháp luật mới hoặc hướng dẫn các quy trình nghiệp vụ trong lĩnh vực này;

- Tổ chức nhiều cuộc hội thảo, khảo sát lấy ý kiến của các cơ quan thanh tra nhà nước về xây dựng, hoàn thiện thể chế, cơ chế quản lý, cũng như xây dựng chương trình, nội dung đào tạo, bồi dưỡng.

3. Về nâng cao nhận thức của người dân và xã hội nói chung về phòng, chống tham nhũng.

Cùng với các nỗ lực về hoàn thiện thể chế, kiện toàn tổ chức và xây dựng năng lực cho bộ máy làm công tác phòng, chống tham nhũng, Chương trình POSCIS cũng đã triển khai nhiều hoạt động nhằm nâng cao nhận thức của người dân và xã hội nói chung về phòng, chống tham nhũng.

Cụ thể như sau:

- Triển khai thực hiện một cách có hiệu quả Đề án “Đưa nội dung phòng, chống tham nhũng vào chương trình giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng”. Kết quả thực hiện đã thu được những kết quả quan trọng như hoàn thành việc xây dựng tài liệu đào tạo giảng viên; tài liệu giảng dạy, đào tạo giảng viên và thí điểm việc đưa nội dung phòng, chống tham nhũng vào chương trình giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng đối với cán bộ, công chức, viên chức; học sinh, sinh viên các trường đại học, cao đẳng và trung cấp; học sinh các trường trung học phổ thông;

- Tham gia tổ chức đối thoại hàng năm giữa Chính phủ và cộng đồng các nhà tài trợ quốc tế tại Việt Nam. Kết quả các kỳ đối thoại đã huy động được sự tham gia của cả xã hội vào công tác phòng, chống tham nhũng thông qua các hoạt động trong khuôn khổ đối thoại như hội thảo bàn tròn hoặc khảo sát xã hội học về các chủ đề đối thoại...;

- Xây dựng và hoàn thiện Cổng thông tin điện tử của Thanh tra Chính phủ, Tạp chí Thanh tra điện tử, Báo Thanh tra điện tử qua đó kịp thời cung cấp thông tin về thực trạng tham nhũng và kết quả phòng, chống tham nhũng của Việt Nam;

- Xuất bản các ấn phẩm về phòng, chống tham nhũng nhằm nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và người dân, xã hội nói chung. Các ấn phẩm tập trung vào những lĩnh vực được dư luận xã hội quan tâm như chính sách, pháp luật về phòng, chống tham nhũng; thực trạng nguy cơ tham nhũng trên một số lĩnh vực quản lý nhà nước...

V. ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CHƯƠNG TRÌNH POSCIS

1. Đánh giá chung:

Qua kết quả thực hiện, có thể đánh giá Chương trình POSCIS đang được triển khai đúng theo những mục tiêu, kết quả đề ra về phòng, chống tham nhũng mặc dù có những điều chỉnh nhất định do tác động của một số yếu tố chủ quan. Kết quả triển khai giai đoạn 2009 - 2012 đã giúp tạo ra những tiền đề vững chắc và toàn diện cho việc đạt được một cách đầy đủ tất cả các mục tiêu của Chương trình. Xét về tổng thể, tác động của Chương trình được thể hiện dưới một số khía cạnh sau:

- Thứ nhất, khuôn khổ pháp luật về phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam đã được hoàn thiện một bước theo hướng thực chất và hiệu quả hơn. Đồng thời, công tác phòng, chống tham nhũng trong thời gian qua cũng đã được các cấp, các ngành đặc biệt chú trọng và coi đó là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu với những cam kết rõ ràng trong tổ chức thực hiện;

- Thứ hai, năng lực của Thanh tra Chính phủ và Thanh tra các bộ, tỉnh, thành phố nói riêng và ngành Thanh tra nói chung trong phòng, chống tham nhũng đã được tăng cường đáng kể, đáp ứng yêu cầu thực tiễn triển khai nhiệm vụ theo thẩm quyền được giao trong thời gian qua;

- Thứ ba, ngành Thanh tra đang ngày càng thể hiện vai trò quan trọng và tính hiệu quả trong việc tham mưu giúp Chính phủ, Quốc hội chỉ đạo, giám sát và thúc đẩy công tác phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam. Công tác phòng, chống tham nhũng trong phạm vi thẩm quyền của ngành Thanh tra đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, đặc biệt là trong việc thực hiện các nội dung về quản lý nhà nước, cũng như thực hiện các biện pháp phòng ngừa và thanh tra trách nhiệm của các ngành, các cấp trong việc chấp hành pháp luật về phòng, chống tham nhũng và điều phối các nỗ lực về phòng, chống tham nhũng trên phạm vi cả nước.

2.1 Chương trình đã tạo nền tảng vững chắc và định hướng rõ ràng cho quá trình tiếp tục hoàn thiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng theo hướng phù hợp hợp với các yêu cầu thực tiễn và những yêu cầu của Công ước Liên hợp quốc về Chống tham nhũng:

Có thể nói, với những kết quả đạt được, Chương trình POSCIS đã giúp tạo ra một nền tảng vững chắc và định hướng rõ ràng cho quá trình tiếp tục hoàn thiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam, thể hiện dưới những khía cạnh cụ thể sau:

- Các biện pháp tăng cường công khai, minh bạch đã được quy định rõ ràng và thực chất hơn, giúp tạo cơ sở để tiếp tục hướng tới một cơ chế kiểm soát có hiệu quả hơn đối với hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc khu vực nhà nước và hoạt động công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức;

- Các biện pháp tăng cường trách nhiệm cung cấp thông tin và trách nhiệm giải trình của cơ quan nhà nước sẽ giúp tạo tiền đề hướng tới các biện pháp triệt để và toàn diện hơn nhằm bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công chúng trong phòng, chống tham nhũng, cũng như xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức, viên chức trong cơ quan nhà nước trong quá trình thi hành công vụ nhằm giảm thiểu các nguy cơ phát sinh tham nhũng;

- Các biện pháp tăng cường minh bạch tài sản, thu nhập sẽ giúp tạo tiền đề hướng tới kiểm soát biến động tài sản, kiểm soát thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn, qua đó giúp hoàn thiện cơ chế phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng. Bên cạnh đó, các biện pháp này còn giúp hướng tới những quy định triệt để hơn trong việc xem xét, xử lý đối với phần tài sản tăng thêm của người có chức vụ, quyền hạn khi không giải trình được hoặc giải trình không hợp lý về nguồn gốc;

- Các biện pháp tạm thời áp dụng đối với cán bộ, công chức, viên chức khi có căn cứ cho rằng người đó có hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến tham nhũng và có dấu hiệu cản trở quá trình xác minh, làm rõ cũng sẽ tạo cơ sở cho việc hoàn thiện cơ chế phát hiện, xử lý tham nhũng cho phù hợp hơn với đặc điểm của hành vi tham nhũng trong giai đoạn hiện nay;

- Ngoài ra, những vấn đề được thảo luận trong quá trình sửa đổi, bổ sung Luật phòng, chống tham nhũng cũng gợi mở cho quá trình sửa đổi toàn diện đạo luật quan trọng này về nhiều khía cạnh khác nhau như chính sách pháp luật về phòng, chống tham nhũng; khái niệm tham nhũng; các dạng hành vi tham nhũng; vấn đề tham nhũng trong khu vực tư; thu hồi tài sản tham nhũng, đặc biệt là trong các vụ việc tham nhũng có yếu tố nước ngoài; mô hình các cơ quan chuyên trách về phòng, chống tham nhũng và phương hướng xác định thẩm quyền cho phù hợp...

2.2. Chương trình đã giúp tăng cường năng lực xây dựng thể chế cho ngành Thanh tra đáp ứng yêu cầu thực tiễn:

Mặc dù trong giai đoạn 2009 – 2012 không phải là dài trong công tác xây dựng thể chế, tuy nhiên ngành Thanh tra đã xây dựng và sửa đổi, bổ sung được một số lượng lớn các văn bản quy phạm pháp luật với chất lượng tốt như Luật thanh tra năm 2010, Luật khiếu nại và Luật tố cáo năm 2011, đặc biệt là Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật phòng, chống tham nhũng. Việc sửa đổi, bổ sung Luật phòng, chống tham nhũng đã được tiến hành trong thời gian ngắn với yêu cầu cao về chất lượng để Quốc hội thông qua trong một kỳ họp. Đây là lần đầu tiên ngành Thanh tra thực hiện một nhiệm vụ về xây dựng thể chế như vậy. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của Chương trình POSCIS, ngành Thanh tra đã trình Quốc hội thông qua với tỷ lệ tán thành rất cao (trên 95%).

Bên cạnh các văn bản Luật, ngành Thanh tra cũng đã chủ động khảo sát nắm tình hình, xây dựng và ban hành hoặc trình ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật để quy định chi tiết thi hành như các Nghị định của Chính phủ, Thông tư của Tổng Thanh tra Chính phủ và các văn bản khác ở cấp độ các dự án hợp phần.

2.3. Chương trình đã giúp tăng cường năng lực phòng, chống tham nhũng của ngành Thanh tra trong phạm vi thẩm quyền được giao:

Trong thời gian qua, ngành Thanh tra đã hoàn thành việc triển khai các nhiệm vụ công tác về phòng, chống tham nhũng, đặc biệt là trong công tác thanh tra các vụ việc có dấu hiệu tham nhũng như vụ việc ở Tổng Công ty Hàng Hải Việt Nam (Vinalines); Bộ Y tế hoặc một số vụ việc khác ở các tổng công ty, tập đoàn nhà nước, các ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước. Về cơ bản, các cuộc thanh tra đều đáp ứng được yêu cầu về tiến độ và kết quả đạt được đã giúp các cấp có thẩm quyền đưa ra nhiều chính sách quản lý quan trọng như việc tái cấu trúc các tập đoàn nhà nước hoặc các ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước... Thông qua kết quả hoạt động thanh tra, cơ quan điều tra đã tiếp tục làm rõ và xử lý nhiều vụ việc có dấu hiệu tham nhũng.

Ngành Thanh tra cũng tiến hành được nhiều cuộc thanh tra trách nhiệm thực hiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng, qua đó giúp phát hiện những hạn chế bất cập trong các quy định pháp luật để kiến nghị sửa đổi, bổ sung như các quy định về công khai, minh bạch; minh bạch tài sản, thu nhập hoặc các biện pháp xử lý trách nhiệm người đứng đầu, cán bộ, công chức, viên chức khi có căn cứ cho rằng người đó có hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến tham nhũng và một số nội dung khác. Những phát hiện qua hoạt động thanh tra đã giúp toàn ngành kịp thời sửa đổi, bổ sung Luật phòng, chống tham nhũng theo đúng tiến độ đề ra.

2.4. Chương trình đã giúp tăng cường năng lực của ngành Thanh tra trong công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về phòng, chống tham nhũng:

Với việc triển khai thành công Đề án 137 về đưa nội dung phòng, chống tham nhũng vào chương trình giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, có thể nói, ngành Thanh tra đã tạo ra được một tiền đề quan trọng trong công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về phòng, chống tham nhũng. Ngành Thanh tra đã chủ động chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan trung ương hoàn thành quá trình xây dựng chương trình, tài liệu giảng dạy, đào tạo, bồi dưỡng, cũng như đào tạo cho đội ngũ giảng viên để hướng tới triển khai sâu rộng trong các trường, cơ sở giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng trên phạm vi cả nước.

Những kết quả đạt từ việc triển khai Đề án sẽ giúp ngành Thanh tra tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức, viên chức và người dân, công chúng nói chung về phòng, chống tham nhũng trong thời gian tới, qua đó giúp xây dựng văn hóa “nói không với tham nhũng” trong xã hội.

2.5 Chương trình đã giúp tăng cường năng lực hợp tác quốc tế của ngành Thanh tra, đặc biệt là trong khuôn khổ các thỏa thuận song phương và đa phương về phòng, chống tham nhũng:

Trong khuôn khổ Chương trình POSCIS, ngành Thanh tra cũng đã thiết lập được quan hệ hợp tác trong lĩnh vực phòng, chống tham nhũng với cơ quan đối tác ở nhiều quốc gia trong và ngoài khu vực, qua đó tạo tiền đề cho các hoạt động hợp tác trong giai đoạn tiếp theo. Ngành Thanh tra cũng triển khai thành công các kỳ đối thoại về phòng, chống tham nhũng và đặc biệt là trong việc tổ chức đánh giá thực thi Công ước Liên hợp quốc về Chống tham nhũng thuộc Chu trình đánh giá đầu tiên. Cùng với đội ngũ cán bộ được đào tạo, bồi dưỡng về tiếng Anh và các kỹ năng làm việc khác như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm... có thể khẳng định, ngành Thanh tra có đủ năng lực hợp tác quốc tế trong lĩnh vực phòng, chống tham nhũng, đáp ứng các yêu cầu đặt ra khi Việt Nam thực hiện nghĩa vụ quốc gia với tư cách là quốc gia thành viên chính thức của các Điều ước quốc tế.

Tóm lại, Chương trình POSCIS có vai trò đặc biệt quan trọng đối với các đơn vị tham gia cũng như toàn ngành Thanh tra. Những kết quả đạt được trong giai đoạn 2009 – 2012 đã có những tác động quan trọng đối với ngành trong lĩnh vực phòng, chống tham nhũng, qua đó tạo cơ sở vững chắc để thực hiện thành công mục tiêu tổng thể và các mục tiêu cụ thể đề ra của Chương trình trong thời gian tới từ 2012 đến 2014./.

 (Hết)

TCTT