Quan điểm của Đảng, Nhà nước về vai trò của báo chí trong công tác PCTN

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh hết sức coi trọng ý kiến quần chúng nhân dân và dư luận xã hội trong công tác lãnh đạo, quản lý xã hội, đất nước. Để tạo thành dư luận xã hội mạnh mẽ, rộng rãi, có định hướng, Hồ Chí Minh rất chú trọng vai trò của báo chí, Người đã viết nhiều bài, trong đó, có những bài trở thành mẫu mực về nội dung và nghệ thuật chống bệnh quan liêu, tham nhũng. Người cũng đã phê bình báo chí còn rụt rè, chưa dũng cảm trong cuộc chiến chống lại tệ tham nhũng, quan liêu, và yêu cầu các cơ quan báo chí bị phê bình phải trả lời, phải tự phê bình trước nhân dân. Người nêu rõ: “Gần đây, nhân dân và báo chí đã bắt đầu (tuy còn e dè, thưa thớt) phê bình. Song những tổ chức hoặc cơ quan bị phê bình thì im lìm, không đăng báo tự phê bình, không tìm cách sửa chữa. Đó là thái độ “bưng mắt, bắt chim”, thái độ “giấu bệnh sợ thuốc, một thái độ không thật thà, không đúng đắn. Mong những ai, những cơ quan nào đã nhận được phê bình, thì thật thà tự phê bình trước nhân dân, trên báo chí”.

Bên cạnh đó, nhận thức tầm quan trọng to lớn của báo chí, truyền thông, ngay từ những năm tháng tìm đường cứu nước đầu Thế kỷ 20, Nguyễn Ái Quốc/Hồ Chí Minh cùng với các đồng chí của Người đã sớm tìm đến báo chí và sử dụng báo chí làm công cụ truyền bá tư tưởng, chủ trương giải phóng dân tộc, kiến tạo nhà nước của dân, do dân và vì dân. Đặc biệt, ngay sau khi nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời năm 1945, cùng với việc tiếp tục thành lập hành loạt cơ quan báo chí của Đảng và Nhà nước, bên cạnh nhiệm vụ tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về các vấn đề đối nội, đối ngoại, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, báo chí cách mạng (cùng với nhiều hoạt động thông tin, truyền truyền khác như biểu ngữ, tờ rơi, cán bộ tuyên huấn,...) đã dành sự quan tâm đối với nội dung xây dựng chính quyền non trẻ. trong đó, các nguyên tắc, yêu cầu về việc xây dựng chính quyền nhân dân liêm chính, công khai, luôn lắng nghe và thực hiện trách nhiệm giải trình với nhân dân đã chính thức được đề cập...

Trong từng nhiệm kỳ Đại hội, Đảng ta đã xác định quan điểm, chủ trương, giải pháp cơ bản, có tính chiến lược về PCTN, lãng phí phù hợp với từng thời kỳ cách mạng. Điều đó được thể hiện trong các văn kiện Đại hội Đảng, các nghị quyết, chỉ thị của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư...được cụ thể hóa trong các văn bản pháp luật của Nhà nước.

Từ Nghị quyết chuyên đề số 14-NQ/TW đã chỉ rõ vai trò của các tổ chức chính trị xã hội, quần chúng nhân dân và báo chí trong đấu tranh PCTN: “Huy động và phối hợp chặt chẽ mọi lực lượng đấu tranh chống tham nhũng. Xác định rõ trách nhiệm của tổ chức Đảng và thủ trưởng chính quyền; xây dựng kiện toàn các cơ quan bào vệ pháp luật làm nòng cốt; nêu cao trách nhiệm của các tổ chức chính trị - xã hội, động viên tích cực của nhân dân, phát huy vai trò của các phương tiện thông tin đại chúng trong đấu tranh chống tham nhũng”.

Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2) khóa VIII ngày 25/1/1999 một lần nữa khẳng định vai trò của nhân dân, phương tiện truyền thông trong PCTN, lãng phí: “Sử dụng đồng hộ hệ thống giám sát cán bộ, đảng viên, nhất là sự giám sát của tổ chức đảng, trước hết là từ chi bộ, sự giám sát của nhân dân và các cơ quan đại diện nhân dân, sự giám sát của công luận...Chỉ đạo các cơ quan thông tin đại chúng nêu gương “người tốt, việc tốt” giới thiệu kinh nghiệm của các điển hình tiên tiến; lên án cái xấu, cái ác, tích cực đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí...”

Đến Đại hội X, Đảng ta khẳng định rõ ràng thêm về vai trò tổ chức xã hội trong PCTN: “Đấu tranh PCTN, lãng phí là một nhiệm vụ trọng tâm của công tác xây dựng Đảng, nhiệm vụ trực tiếp, thường xuyên của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội...; sử dụng sức mạnh tổng hợp của tổ chức Đảng, bộ máy nhà nước, Mặt trận, các đoàn thể, nhân dân và các phương tiện thông tin đại chúng”.

Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, nhiệm vụ đấu tranh PCTN, TC càng trở nên khó khăn, phức tạp đòi hỏi quyết tâm cao hơn nữa, và cần huy động sự đồng lòng nhất trí của cả hệ thống chính trị. Đại hội XIII Đảng ta đã đề ra nhiều chủ trương và giải pháp để thực hiện quyết liệt công cuộc PCTN, trong đó nhấn mạnh: “Khẩn trương xây dựng cơ chế phòng ngừa, cơ chế răn đe để kiểm soát tham nhũng. Thực hiện nghiêm quy định của pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Tiếp tục thực hiện chặt chẽ có hiệu quả về kê khai, kiểm soát, kê khai tài sản, thu nhập của đội ngũ cán bộ, công viên chức, nhất là cán bộ lãnh đạo các cấp”

Điểm mới của Đại hội XIII của Đảng đó là xác định đấu tranh PCTN là sự nghiệp của toàn dân, do đó để thực hiện nhiệm vụ này một các hiệu quả trên thực tiễn cần phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội, các cơ quan báo chí, đài truyền hình, các doanh nghiệp và nhân dân cùng tham tham gia. Văn kiện Đại hội XIII chỉ rõ: “Nâng cao vai trò phát huy tính tích cực, chủ động và phối hợp của Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị xã hội, nhân dân, doanh nghiệp, báo chí trong phát hiện, đấu tranh phòng, chống tham nhũng”; đồng thời có biện pháp nhằm động viên, khuyến khích, khen thưởng những tổ chức, cá nhân dám tố cáo hành vi tham nhũng, cơ chế bảo vệ những người tố cáo hành vi tham nhũng tránh sự trả thù hoặc trù dập. Yêu cầu đặt ra đối với công tác đấu tranh PCTN trong thời gian tới được Đảng ta xác định là: “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, lãng phí với quyết tâm chính trị cao hơn, hành động mạnh mẽ hơn và hiệu quả hơn”.

Như vậy, quan điểm Đảng với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, các tổ chức, đoàn thể, sự tham gia của mọi tầng lớp nhân dân, và báo chí đóng một vai trò hết sức quan trọng.

Từ những quan điểm, định hướng của Đảng, nhiều chính sách, giải pháp về công tác PCTN được thể chế hóa, cụ thể hóa bằng những quy định pháp luật. Luật Báo chí xác định rõ: “Báo chí cách mạnh Việt Nam là “phương tiện thông tin thiết yếu đối với đời sống xã hội; là cơ quan ngôn luận của cơ quan Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp; là diễn đàn của nhân dân”, một trong những nhiệm vụ mà báo chí phải thực hiện đó là “đấu tranh phòng, chống các hành vi vi phạm pháp luật và các hiện tượng tiêu cực trong xã hội” (Điều 4).

Tại Điều 75, Luật PCTN, “Trách nhiệm của cơ quan báo chí, nhà báo” được quy định: “1. Cơ quan báo chí, nhà báo có trách nhiệm đấu tranh chống tham nhũng, đưa tin về hoạt động phòng, chống tham nhũng và vụ việc tham nhũng. 2. Cơ quan báo chí, nhà báo có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền cung cấp thông tin liên quan đến hành vi tham nhũng. Cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân được yêu cầu có trách nhiệm cung cấp thông tin theo quy định của pháp luật về báo chí và quy định khác của pháp luật có liên quan. Cơ quan báo chí, nhà báo có trách nhiệm phản ánh khách quan, trung thực và chấp hành các quy định khác của pháp luật về báo chí, quy tắc đạo đức nghề nghiệp khi đưa tin về hoạt động PCTN và vụ việc tham nhũng”.

Tại Điều 13, Luật PCTN về “Họp báo, phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí” quy định rõ: “Cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm tổ chức họp báo, phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí định kỳ hoặc đột xuất về tổ chức và hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị mình, về công tác PCTN và xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng theo quy định của pháp luật về báo chí”…

Rõ ràng, những quy định của pháp luật đã ghi nhận vai trò và chức năng hết sức quan trọng của báo chí trong công tác đấu tranh PCTN, TC. Thực tế thời gian qua nhiều cơ quan báo chí và người làm báo đã ý thức rất rõ về vai trò, trách nhiệm của mình trong công cuộc đấu tranh PCTN. Nhiều nhà báo đã sẵn sàng dấn thân, không sợ hiểm nguy đến tính mạng, tìm hiểu đến cùng các vụ việc nổi cộm để thông tin kịp thời đến cộng đồng. Nhiều vụ việc từ nghiêm trọng đến đặc biệt nghiêm trọng đã được phanh phui từ chính những thông tin phản ánh ban đầu trên các phương tiện thông tin đại chúng như: Vụ Xe “biển số xanh” của ông Trịnh Xuân Thanh - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang; các vụ việc như vụ tham nhũng đất đai của một số quan chức ở Đồ Sơn (Hải Phòng), vụ nhân bản phiếu xét nghiệm máu tại Bệnh viện Đa khoa huyện Hoài Đức (Hà Nội),… là những ví dụ điển hình về việc người dân tham gia PCTN thông qua báo chí.

Thực tiễn thời gian qua, nhất là thời kỳ đổi mới, báo chí cả nước đã luôn là địa chỉ tin cậy cung cấp thông tin ban đầu cho các cơ quan chức năng, điều tra, phanh phui nhiều vụ việc tham nhũng lãng phí, tiêu cực. Hàng nghìn tác phẩm báo chí trong nhiều năm qua đã phát hiện, giám sát và đưa ra ánh sáng hàng nghìn vụ án liên quan đến tham nhũng, tiêu cực; hàng loạt vụ án tham nhũng điển hình được báo chí phát hiện và bám sát để đưa tin kịp thời, đã được các cơ quan chức năng đưa ra xét xử.

Ngày 12/01/2023, tại Hà Nội, Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, TC đã họp phiên thứ 23, dưới sự chủ trì của đồng chí Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã tổng kết: “Công tác thông tin, tuyên truyền, phổ biến giáo dục về PCTN, TC tiếp tục được tăng cường, có nhiều đổi mới. Các cơ quan báo chí, truyền thông đã thông tin, tuyên truyền sâu sắc, đậm nét hơn, mở nhiều chuyên mục mới, số lượng, thời lượng tin bài về PCTN, TC được đăng tải nhiều hơn. Trong năm 2022, các cơ quan báo chí đã đăng tải 11.607 tin bài, phóng sự nổi bật của công tác đấu tranh PCTN”…

Với những kết quả đã đạt được trong thời gian qua, báo chí đã thực sự trở thành phương tiện thông tin thiết yếu đối với đời sống xã hội, diễn đàn của nhân dân, phát huy được vai trò, sức mạnh của mình trong công cuộc đấu tranh PCTN, TC, thúc đẩy tiến bộ và sự phát triển của đất nước.

Tạp chí Thanh tra phối hợp với Viện Chiến lược Khoa học Thanh tra tổ chức Hội thảo khoa học "Những vấn đề lý luận về kiểm soát quyền lực nhằm PCTN", tại tỉnh Khánh Hòa. Ảnh: Hà Tuấn

Một số giải pháp để phát huy vai trò báo chí trong công cuộc kiểm soát quyền lực nhằm phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam

Để tiếp tục phát huy vai trò, đề cao trách nhiệm của báo chí trong đấu tranh PCTN, TC thời gian tới, về giải pháp chung cần: Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu quả quản lý của Nhà nước đối với báo chí, dư luận xã hội; Tiếp tục hoàn thiện thể chế để các cơ quan báo chí, các nhà báo chủ động, tích cực tham gia đấu tranh PCTN, TC theo đúng quy định pháp luật; Đào tạo và nâng cao năng lực, nghiệp vụ, kỹ năng cho các nhà báo trong đấu tranh PCTN, TC; Cần khuyến khích sự tham gia của công chúng trong đấu tranh PCTN, TC; Tập trung sức mạnh báo chí, dư luận xã hội trong phản bác các thông tin, luận điệu sai trái, xuyên tạc về cuộc đấu tranh PCTN, TC ở nước ta hiện nay.

Các cơ quan có thẩm quyền, cơ quan liên quan cần triển khai quy định của Luật Báo chí về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của báo chí, trong đó, phải quán triệt Báo chí không chỉ “tuyên truyền, phổ biến” mà còn phải là “góp phần xây dựng và bảo vệ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước” (Điều 4, Luật Báo chí năm 2016); cũng như tinh thần chỉ đạo của Đảng tại Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành trung ương Đảng khóa XIII, đó là: “Có cơ chế bảo đảm thực hiện quyền của Nhân dân tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước; công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận, xử lý, giải quyết, phản hồi ý kiến, kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo của nhân dân”. Theo đó, phải bảo đảm xây dựng và từng bước hoàn thiện cơ chế để báo chí được thông tin đầy đủ, thông tin sớm các nội dung hoạt động tố tụng thuộc trách nhiệm công khai, giải trình của cơ quan tư pháp, cũng như những lĩnh vực khác để tăng cường thực hiện trách nhiệm giải trình. Đồng thời, tạo lập các diễn đàn, mở rộng loại hình báo chí và tiện ích của báo chí, truyền thông để người dân được tiếp cận thông tin một cách thuận lợi.

Về phía các cơ quan báo chí cần chú trọng thực hiện một số giải pháp sau:

Thứ nhất, báo chí cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong công tác đấu tranh PCTN, TC; làm rõ tính cấp thiết của cuộc đấu tranh cam go này từ đó đề cao trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền hạn của cả hệ thống chính trị nói chung và mỗi công dân nói riêng trong công tác PCTN.

Thứ hai, báo chí cần tích cực phát hiện, nêu gương người tốt, việc tốt, nhân tố mới, điển hình tiên tiến; lên án trước các hành vi, vụ việc tiêu cực, các biểu hiện tham  nhũng, lãng phí; định hướng, dẫn dắt dư luận xã hội, góp phần xây dựng một lối sống lành mạnh, có trách nhiệm trong cộng đồng.

Thứ ba, với vai trò là cơ quan ngôn luận, phương tiện thông tin thiết yếu, các cơ quan báo chí cần thông tin nhanh chóng, chính xác, kịp thời phát hiện các vụ việc, hiện tượng tiêu cực, phản ánh tới cơ quan chức năng để xử lý theo quy định của pháp luật.

Thứ tư, báo chí phát huy vai trò giám sát giám sát việc thực thi của các cơ quan chức năng, thông tin đầy đủ tới người dân, củng cố niềm tin quần chúng nhân dân với Đảng và Nhà nước, đồng thời tiếp tục huy động sức mạnh của toàn dân tích cực tham gia, phát huy vai trò trách nhiệm trong cuộc đấu tranh PCTN, TC.

Thứ năm, các cơ quan báo chí cần chú trọng bồi dưỡng đội ngũ lãnh đạo và phóng viên có phẩm chất đạo đức trong sáng, bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thông nghiệp vụ, tâm huyết và đam mê nghề nghiệp, có trách nhiệm, sẵn sàng dấn thân đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, bảo vệ những giá trị tốt đẹp, trung thành phục vụ đất nước và nhân dân.

Về phía các bộ, ban, ngành, cơ quan PCTN, TC, cần tăng cường phối hợp với các cơ quan báo chí để cung cấp, trao đổi thông tin kịp thời về PCTN, TC; tiếp tục bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật tạo điều kiện cho báo chí, dư luận xã hội tham gia có hiệu quả đấu tranh PCTN, TC; tích cực xây dựng môi trường dân chủ trong toàn xã hội, trong hoạt động của cơ quan báo chí, đẩy mạnh trách nhiệm đối thoại, giải trình, tinh thần công khai, minh bạch của các cơ quan, tổ chức, để báo chí, nhân dân tham gia giám sát, phản biện.

Về phía các cơ quan tư pháp và các cơ quan có liên quan, phải bảo đảm các điều kiện để báo chí, truyền thông được cung cấp, tiếp cận thông tin một cách trực tiếp, kịp thời đối với các quyết định, nội dung hoạt động trong các lĩnh vực thuộc phạm vi công khai, giải trình. Để triển khai tốt yêu cầu này, các cơ quan cần quy định rõ danh mục thông tin bắt buộc phải công khai, đầu mối cung cấp thông tin. Đồng thời, thiết lập đường dây nóng để trong trường hợp khẩn cấp, báo chí có thể liên lạc trực tiếp với người phát ngôn để thu thấp thông tin được kịp thời, chính xác, tránh trường hợp phóng viên thu thập thông tin qua đường vòng, lãng phí thời gian và không bảo đảm nội dung và tính kịp thời.

Các cơ quan cần chú trọng tăng cường trách nhiệm giải trình chủ động thông qua việc chủ động công khai, cung cấp thông tin về hoạt động tư pháp trong phạm vi quy định của pháp luật, đồng thời, cần có các chỉ dẫn, giải trình chính sách góp phần bảo đảm cho mọi người dân và báo chí, truyền thông được tiếp cận sớm, đúng đắn và toàn diện. Chú trọng rà soát quy định và cách thức phản hồi thông tin từ nhân dân, báo chí, truyền thông có liên quan đến nội dung thuộc phạm vi trách nhiệm giải trình. Khắc phục hiện tượng không phản hồi, phản hồi chậm hoặc phản hồi mang tính hình thức, thủ tục. Chú trọng mở rộng, đa dang hóa loại hình báo chí và bảo đảm sự tiếp cận của báo chí, truyền thông đối với khu vực kém phát triển, vùng sâu, vùng xa và các đối tượng yếu thế để các nhóm chủ thể này có được cơ hội tăng cường hiểu biết các chủ trương, chính sách, pháp luật về các lĩnh vực. Từ đó, có điều kiện, cơ hội tham gia thực chất hơn vào quá trình thực hiện trách nhiệm giải trình...

Trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, cơ quan, tổ chức, đơn vị khu vực nhà nước, bao gồm: cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước và tổ chức, đơn vị khác do Nhà nước thành lập, đầu tư cơ sở vật chất, cấp phát toàn bộ hoặc một phần kinh phí hoạt động, do Nhà nước trực tiếp quản lý hoặc tham gia quản lý; người có chức vụ, quyền hạn công tác tại cơ quan, tổ chức, đơn vị khu vực nhà nước và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan trong PCTN. Doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước và người có chức vụ, quyền hạn trong doanh nghiệp, tổ chức này... Thực hiện trách nhiệm giải trình theo Luật PCTN năm 2018; Nghị định số 59/2019/NĐ-CP và các quy định pháp luật liên quan.

Như vậy, để tiếp tục phát huy vai trò, đề cao trách nhiệm của báo chí công cuộc kiểm soát quyền lực nhằm PCTN, cũng như trong đấu tranh, PCTN, TC nói chung, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp: Từ tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu quả quản lý của Nhà nước đối với báo chí, dư luận xã hội; Tiếp tục hoàn thiện thể chế để các cơ quan báo chí, các nhà báo chủ động, tích cực tham gia đấu tranh PCTN, TC theo đúng quy định pháp luật; Đào tạo và nâng cao năng lực, nghiệp vụ, kỹ năng cho các nhà báo trong đấu tranh PCTN, TC; Cần khuyến khích sự tham gia của công chúng trong đấu tranh PCTN, TC; Tập trung sức mạnh báo chí, dư luận xã hội đối với việc giám sát về thực hiện trách nhiệm giải trình của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, đơn vị, tổ chức, cá nhân có liên quan trong PCTN như một trong các cơ chế được xác lập nhằm kiểm soát quyền lực nhà nước hiệu quả./.

Tài liệu tham khảo:

1.     Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H.2002, t.6, tr.534;

2.     Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ ba Ban chấp hành trung ương Đảng khóa X, NXB. Chính trị quốc gia, H.2006,tr.44-49);

3.     Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, H, 2011, t. 2, tr146);

4.     Quốc hội (2016), Luật Báo chí (Luật số 103/2016/QH13) ngày 5 tháng 4 năm 2016;

5.     Quốc hội (2018), Luật phòng chống tham nhũng (Luật 36/2018/QH14) ngày 20/11/2018;

6.     Viện Khoa học Thanh tra – UNDP: Vai trò của xã hội trong phòng, chống tham nhũng, NXB Chính trị - Hành chính, H 2011, t.32-34, t41-42);

7.     Học viện Báo chí và Tuyên truyền – Hội Nhà báo Việt Nam: Báo chí, dư luận xã hội và cuộc đấu tranh PCTN, TC ở Việt Nam hiện nay, H 2023;

8.     https://vov.vn/chinh-tri/truong-ban-tuyen-giao-trung-uong-lam-viec-voi-12-co-quan-bao-chi-chinh-tri-chu-luc-post1026484.vov

9.     https://kinhtedothi.vn/bao-chi-du-luan-xa-hoi-va-cuoc-dau-tranh-phong-chong-tham-nhung-tieu-cuc.html

10. https://noichinh.vn/nghien-cuu-trao-doi/202305/bai-1-mot-so-van-de-chung-ve-vai-tro-hinh-thuc-phuong-thuc-cua-truyen-thong-bao-chi-voi-trach-nhiem-giai-trinh-trong-hoat-dong-tu-phap-truyen-thong-bao-chi-voi-trach-nhiem-giai-trinh-trong-hoat-dong-t-312486/

11.  https://noichinh.vn/nghien-cuu-trao-doi/202305/bai-2-thuc-trang-cua-truyen-thong-bao-chi-voi-trach-nhiem-giai-trinh-trong-hoat-dong-tu-phap-va-mot-so-giai-phap-kien-nghi-truyen-thong-bao-chi-voi-trach-nhiem-giai-trinh-trong-hoat-dong-tu-phap-o-vie-312532/