Ngày 17/2/2025, Quyền Chánh Thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Sóc Trăng đã ban hành Thông báo số 35/TTGSNH công khai nội dung Kết luận thanh tra số 16/KL-TTGSNH đối với Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) Mỹ Xuyên. Kết luận này được đưa ra sau quá trình thanh tra từ ngày 01/01/2023 đến thời điểm 30/11/2024, phản ánh toàn diện tình hình hoạt động của QTDND Mỹ Xuyên.

QTDND Mỹ Xuyên được thành lập theo giấy phép số 010/NH-GP do Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Sóc Trăng cấp ngày 21/11/1994. Quỹ đã trải qua nhiều lần đăng ký thay đổi, gần nhất là lần thứ 11 vào ngày 20/04/2023. Trụ sở đặt tại số 57 Triệu Nương, thị trấn Mỹ Xuyên, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng, với địa bàn hoạt động gồm xã Thạnh Thới Thuận, xã Thạnh Thới An, xã Tài Văn và thị trấn Mỹ Xuyên.

Tổng số cán bộ nhân viên làm việc tại Quỹ là 9 người, bao gồm Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc, Phó Giám đốc, Trưởng Ban kiểm soát kiêm Kiểm toán nội bộ, Kế toán trưởng, 1 cán bộ tín dụng, 1 giao dịch viên, 1 thủ quỹ và 1 bảo vệ. Người đại diện theo pháp luật là ông Huỳnh Văn Hoàng - Chủ tịch Hội đồng quản trị.

Quỹ tín dụng nhân dân Mỹ Xuyên có nhiều vi phạm trong hoạt động cấp tín dụng. (Ảnh minh hoạ: ITN)

Vi phạm trong quy trình cấp tín dụng

Đoàn thanh tra đã tiến hành kiểm tra theo phương thức chọn mẫu 75 hồ sơ vay vốn với tổng dư nợ 33.181 triệu đồng, chiếm 61% tổng dư nợ. Trên cơ sở đó, Đoàn đã tiến hành kiểm tra xác minh thực tế 46 khách hàng với tổng dư nợ 24.370 triệu đồng, chiếm 73,4% tổng dư nợ được chọn mẫu kiểm tra.

Kết quả cho thấy công tác lập Báo cáo thẩm định trước khi cho vay còn sơ sài, thiếu chặt chẽ. Cụ thể, QTDND Mỹ Xuyên chưa thu thập thông tin tín dụng của khách hàng tại các tổ chức tín dụng khác để đánh giá đúng tình hình vay vốn và khả năng trả nợ. Báo cáo thẩm định cũng thiếu việc phân tích chi tiết các yếu tố đầu vào, đầu ra của phương án sản xuất kinh doanh, nguồn trả nợ của khách hàng.

Đoàn thanh tra cũng chỉ ra rằng, QTDND Mỹ Xuyên chưa thu thập đầy đủ hồ sơ, chứng từ để làm căn cứ thẩm định, dẫn đến việc đánh giá không chính xác khả năng tài chính, hiệu quả của hoạt động sản xuất kinh doanh, nhu cầu vốn thực tế của khách hàng. Từ đó, tính khả thi của phương án vay vốn không được đảm bảo, tiềm ẩn rủi ro phát sinh nợ quá hạn.

Việc QTDND Mỹ Xuyên cho vay khách hàng nhưng thẩm định sơ sài, thiếu chặt chế như trên được xác định là thực hiện chưa đầy đủ quy định tại khoản 1 Điều 17 Thông tư số 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng.

Bên cạnh đó, Kết luận thanh tra chỉ ra rằng nhiều trường hợp QTDND Mỹ Xuyên cho khách hàng vay với kỳ hạn trả lãi là 12 tháng, không phù hợp với nguồn thu nhập theo mùa vụ của khách hàng. Điều này tiềm ẩn rủi ro khách hàng sử dụng thu nhập từ phương án vay vốn vào mục đích khác, ảnh hưởng đến khả năng trả nợ khi đến hạn thanh toán.

Việc phân kỳ trả nợ không phù hợp với nguồn thu nhập là thực hiện chưa đúng quy định tại khoản 1 Điều 28 Thông tư số 39, cụ thể: "Tổ chức tín dụng và khách hàng căn cứ vào chu kỳ hoạt động kinh doanh, thời hạn thu hồi vốn, khả năng trả nợ của khách hàng, nguồn vốn cho vay và thời hạn hoạt động còn lại của tổ chức tín dụng để thỏa thuận về thời hạn cho vay."

Ngoài ra, Đoàn thanh tra phát hiện QTDND Mỹ Xuyên kiểm tra, giám sát sau khi cho vay chưa chặt chẽ, mang tính hình thức. Cụ thể, biên bản kiểm tra sau cho vay ghi nhận sơ sài, không thể hiện được thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh, khả năng trả nợ của khách hàng. Quỹ cũng không thu thập đầy đủ các tài liệu, chứng từ chứng minh mục đích sử dụng vốn vay hoặc thu thập các chứng từ không đảm bảo về nội dung và loại hóa đơn theo quy định của pháp luật về hóa đơn bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ.

Việc kiểm tra, giám sát sử dụng vốn vay còn sơ sài, thiếu chặt chẽ như trên là chưa thực hiện đầy đủ quyền hạn và trách nhiệm theo quy định tại điểm 2 khoản 2 Điều 24 Thông tư số 39.

Kết luận thanh tra cũng chỉ ra rằng nhiều trường hợp tài sản bảo đảm là bất động sản được QTDND Mỹ Xuyên định giá theo giá thị trường. Tuy nhiên, nội dung thẩm định chưa phân tích và đưa ra được căn cứ làm cơ sở cho việc định giá này.

Hợp đồng tín dụng (HĐTD) chỉ ghi chung chung về thời hạn trả lãi tiền vay là "theo vụ mùa thu hoạch lúa", nhưng không có cơ sở để xác định vụ mùa thu hoạch lúa là vào thời điểm nào, không cụ thể được ngày, tháng, năm trả lãi tiền vay.

QTDND Mỹ Xuyên thỏa thuận với khách hàng về thời hạn trả lãi tiền vay chưa cụ thể như trên là chưa thực hiện đúng theo quy định tại khoản 9 Điều 2 Thông tư số 39 giải thích về kỳ hạn trả nợ.

2 kiến nghị và 1 khuyến nghị cần công khai

Bên cạnh những kết quả đạt được, QTDND Mỹ Xuyên còn có những tồn tại và hạn chế nhất định trong từng mặt hoạt động đã được nêu trong kết quả kiểm tra, xác minh. Trách nhiệm của những vi phạm này thuộc về các tập thể, cá nhân thực hiện quy trình tín dụng.

Nguyên nhân được xác định là do công tác quản trị, kiểm soát tuy có được quan tâm nhưng chưa sâu sát, còn hạn chế trong việc kiểm tra, giám sát; các cán bộ tác nghiệp chỉ tập trung công việc phát sinh hàng ngày mà chưa nghiên cứu kỹ các văn bản nghiệp vụ; một số cá nhân, tập thể có liên quan đến hoạt động cấp tín dụng chưa tuân thủ nghiêm túc các bước theo quy trình cho vay; kỹ năng thẩm định còn hạn chế, việc kiểm tra, giám sát sau cho vay thiếu chặt chẽ. Ngoài ra, hoạt động của BKS và KTNB chưa phát huy được hiệu quả, chưa kịp thời phát hiện những vi phạm trong hoạt động để ngăn chặn, đề xuất biện pháp xử lý theo đúng quy định.

Để khắc phục những tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý, điều hành hoạt động tại QTDND Mỹ Xuyên, Quyền Chánh Thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Sóc Trăng yêu cầu QTDND Mỹ Xuyên thực hiện 2 kiến nghị và 1 khuyến nghị, tuy nhiên nội dung cụ thể không được nêu trong thông báo công khai.

Từ kết luận thanh tra này, có thể thấy rằng dù QTDND Mỹ Xuyên đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong hoạt động kinh doanh với lợi nhuận ổn định và tỷ lệ nợ xấu thấp, nhưng đơn vị vẫn cần khắc phục nhiều tồn tại trong quy trình nghiệp vụ, đặc biệt là công tác thẩm định cho vay, kiểm soát sau cho vay và công tác quản trị nội bộ để đảm bảo hoạt động an toàn, hiệu quả và tuân thủ đúng quy định của pháp luật.