Từ năm 1994, Nhóm công tác về Chống hối lộ của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đã đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát việc thực thi Công ước Chống hối lộ của OECD. Nhóm công tác này được coi là một "chuẩn mực vàng" trong công tác giám sát, theo đánh giá của Tổ chức Minh bạch Quốc tế (Transparency International). Với mục tiêu đảm bảo tính liêm chính trong các giao dịch kinh doanh quốc tế, Nhóm công tác đã thúc đẩy những nỗ lực không ngừng nhằm chống lại tội phạm hối lộ xuyên biên giới.

Nhóm công tác bao gồm đại diện của 46 quốc gia thành viên Công ước Chống hối lộ, bao gồm cả 38 quốc gia OECD và các quốc gia như Argentina, Brazil, Bulgaria, Croatia, Peru, Romania, Nga và Nam Phi. Đối với các quốc gia không phải là thành viên nhưng có nguyện vọng gia nhập, họ có thể tham gia với tư cách Quan sát viên, giúp họ tiếp cận các tiêu chuẩn và yêu cầu giám sát trước khi tiến tới quá trình chính thức gia nhập.

Chủ tịch của Nhóm công tác là vị trí được bổ nhiệm với nhiệm kỳ bốn năm. Hiện nay, vị trí này do bà Kathleen Roussel đảm nhiệm. Quy trình ra quyết định của Nhóm công tác tuân thủ theo nguyên tắc "đồng thuận trừ một", nghĩa là quốc gia được đánh giá không thể phủ quyết các kết luận hoặc khuyến nghị của báo cáo cuối cùng.

Ảnh minh họa (nguồn: OECD)

Hoạt động của Nhóm công tác về chống hối lộ

Nhóm công tác về Chống hối lộ quốc tế của OECD chịu trách nhiệm giám sát việc thực thi Công ước Chống hối lộ, cũng như Khuyến nghị bổ sung vào năm 2021 nhằm tăng cường cuộc chiến chống lại nạn hối lộ trong các giao dịch kinh doanh quốc tế.

Để làm được điều này, Nhóm công tác triển khai hệ thống giám sát đồng cấp (peer-review) theo các giai đoạn khác nhau, mang lại sự minh bạch và trách nhiệm giải trình cho các quốc gia thành viên tham gia Công ước.

Hệ thống giám sát đồng cấp và đánh giá quốc gia

Nhóm công tác công bố các báo cáo giám sát quá trình thực hiện Công ước của từng quốc gia. Các báo cáo này không chỉ dựa trên các chuyến thăm thực tế mà còn thu thập ý kiến từ các bên liên quan như xã hội dân sự, khu vực tư nhân và học giả.

Mỗi báo cáo sẽ đưa ra những khuyến nghị cụ thể, nhằm tăng cường khả năng tuân thủ của quốc gia đó đối với Công ước. Nhóm công tác còn xác định các vấn đề cần theo dõi liên tục để đảm bảo rằng mọi quốc gia đều đạt tiêu chuẩn đề ra.

Quá trình giám sát bắt đầu từ đánh giá Giai đoạn 1 và tiếp tục qua nhiều giai đoạn trong nhiều năm, với Giai đoạn 4 là giai đoạn đánh giá mới nhất. Trong trường hợp một quốc gia không thực hiện đúng các nghĩa vụ theo Công ước, Nhóm công tác có thể áp dụng các biện pháp như công bố thông cáo báo chí hoặc cử các đoàn kỹ thuật hay đoàn cấp cao đến quốc gia đó.

Thúc đẩy thi hành và theo dõi

Nhóm công tác thu thập thông tin về các vụ hối lộ xuyên biên giới và xu hướng thực thi từ các quốc gia thành viên. Những thông tin này giúp xác định các vấn đề chung và hỗ trợ xây dựng các chương trình chuyên đề.

Các vụ án hối lộ nước ngoài được theo dõi và báo cáo, cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thức xử lý các vụ việc liên quan đến tham nhũng. Chẳng hạn, trong giai đoạn gần đây nhất là năm 2021, các số liệu về án xử lý hối lộ nước ngoài đã được cập nhật.

Nhóm công tác cũng thực hiện các nghiên cứu chuyên đề về những vấn đề và kinh nghiệm tốt liên quan đến cuộc chiến chống hối lộ nước ngoài. Những nghiên cứu này trở thành tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà nghiên cứu, chính phủ, cơ quan thực thi pháp luật và các tổ chức quốc tế nhằm nâng cao hiệu quả của các chính sách và biện pháp chống tham nhũng.

Hợp tác toàn cầu về chống hối lộ

Nhóm công tác còn đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng hợp tác quốc tế, tìm kiếm các quốc gia có tiềm năng gia nhập Công ước và thiết lập mối quan hệ làm việc với các quốc gia ngoài OECD. Mục tiêu của sự hợp tác này là thúc đẩy thực thi mạnh mẽ các quy định chống hối lộ và nâng cao tính liêm chính của các hoạt động kinh doanh trên thị trường quốc tế.

Nhóm công tác họp bốn lần mỗi năm tại trụ sở OECD ở Paris để thảo luận và thông qua các báo cáo giám sát, cập nhật tiến độ thực thi của các quốc gia và tiến hành các chương trình chuyên đề. Các cuộc họp trong năm 2024 sẽ diễn ra vào tháng 3, 6, 10 và 12.

Ngoài ra, Nhóm công tác còn có các cuộc họp định kỳ với mạng lưới các quan chức thực thi pháp luật để chia sẻ và phát triển các thực hành tốt, cũng như tìm hiểu những vấn đề liên quan đến điều tra và truy tố tội phạm hối lộ nước ngoài.

Sự hợp tác giữa Nhóm công tác với các quốc gia không phải thành viên, các tổ chức quốc tế, khu vực tư nhân và giới học thuật được duy trì thường xuyên. Nhóm công tác tài trợ và tổ chức nhiều sự kiện quan trọng, bao gồm Diễn đàn Đối thoại toàn cầu và Mạng lưới Thực thi pháp luật toàn cầu chống hối lộ xuyên quốc gia, nhằm nâng cao năng lực và kiến thức về cuộc chiến chống tham nhũng trên toàn cầu.

Hàng năm, Nhóm công tác cũng tổ chức phiên họp chung với Nhóm công tác Chống tham nhũng G20, nhằm thảo luận và chia sẻ thông tin về các nỗ lực chống tham nhũng ở cấp độ toàn cầu.

Nhìn chung, Nhóm công tác về Chống hối lộ của OECD không chỉ đóng vai trò giám sát việc thực thi Công ước Chống hối lộ mà còn là động lực thúc đẩy sự hợp tác và nâng cao nhận thức toàn cầu về cuộc chiến chống lại tội phạm tham nhũng. Các hoạt động của Nhóm đã góp phần đáng kể vào việc xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch và công bằng, qua đó bảo vệ các giao dịch quốc tế khỏi các hành vi tham nhũng.