Bối cảnh chung về sự hợp tác giữa Mexico và UNODC

Năm 1996, Chính phủ Mexico và Chính phủ các quốc gia Trung Mỹ đã ký Biên bản ghi nhớ (MoU), qua đó cam kết hợp tác với Văn phòng Liên hợp quốc về chống ma túy và tội phạm (UNODC) để giải quyết các vấn đề về ma túy và tội phạm trong khu vực. Biên bản ghi nhớ này là tiền lệ để UNODC và Chính phủ Mexico ký kết thỏa thuận về trụ sở chính nhằm thành lập Văn phòng khu vực Mexico và Trung Mỹ vào năm 2003. Năm 2008, một Thỏa thuận hợp tác đã được ký kết nhằm thiết lập các phương thức hợp tác giữa UNODC và Mexico.

Năm 2011 đánh dấu sự khởi đầu chính thức về các nội dung chống tham nhũng của UNODC ở Mexico. Nhận định tham nhũng là một hiện tượng đa chiều và cần có cách tiếp cận nhiều tầng, Chính phủ Mexico và UNODC đã đồng ý thiết kế Chương trình khung phòng, chống tham nhũng (MEXW26), một dự án chung của UNODC- UNDP.

Hội nghị tăng cường năng lực phòng chống tham nhũng ở Mexico. (Ảnh: ce.jalisco.gob.mx)

Về cơ bản, đây được coi là một chương trình tổng thể nhằm cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho Liên bang và sau đó là cho các chính quyền địa phương, nhằm giám sát và tăng cường năng lực trong việc kiềm chế tham nhũng. Năm dự án tiếp theo được triển khai sau đó đã tạo tiền lệ mới cho sự tham gia của UNODC. Nhóm dự án này đặt ra lộ trình cho danh mục chống tham nhũng của UNODC, mà đặc biệt là việc khởi động một dự án tiếp theo lớn hơn, mang tính chiến lược hơn do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tài trợ nhằm Tăng cường năng lực phòng chống tham nhũng ở Mexico - MEXAB5.

Viện Thống kê quốc gia Mexico (INEGI) thực hiện cuộc Khảo sát quốc gia về chất lượng và ảnh hưởng của Chính phủ (ENCIG) mỗi năm hai lần để đo lường mức độ tham nhũng trong các dịch vụ công. Theo những cuộc khảo sát này, tỷ lệ phổ biến của tham nhũng tăng từ 12.080 nạn nhân trên 100.000 người dân vào năm 2013, lên 14.701 vào năm 2021. Tham nhũng tại Mexico đã trở nên phổ biến trong những thập kỷ gần đây đến mức tạo ra những tác động không thể tránh khỏi đến gần như mọi gia đình một cách trực tiếp hoặc gián tiếp.

Các dự án hợp tác chống tham nhũng được huy động từ nhiều nhà tài trợ

Sự hợp tác giữa Chính phủ Mexico và UNODC dựa trên Hiệp định ghi nhớ năm 1996 và Thỏa thuận Hợp tác năm 2003, những văn kiện này đã định rõ khung hợp tác. Mặc dù các dự án ban đầu đã bắt đầu từ năm 2011, nhưng cho đến năm 2012 mới chính thức công nhận phòng ngừa tội phạm và công lý hình sự là các lĩnh vực hợp tác, sau đó dẫn đến việc thành lập danh mục chống tham nhũng của UNODC. Danh mục này bao gồm bảy dự án kéo dài từ năm 2015 đến năm 2023, với tổng giá trị là 6.650.944 USD, được huy động từ nhiều nhà tài trợ.

Cụ thể, MEXAD4, rủi ro và phân bổ nguồn lực cho phát triển bền vững, một dự án chung với UNDP và UNEP, được thực hiện từ ngày 1/8/2021 đến ngày 28/2/2023, trị giá 378.920 USD và được tài trợ bởi Liên hợp quốc về bền vững chung Quỹ Mục tiêu Phát triển (Quỹ SDG chung).

MEXZ95, Chương trình tăng cường kỹ thuật và chiến lược để phòng chống tham nhũng ở Thành phố Mexico, được thực hiện từ ngày 15/9/2016 đến ngày 15/9/2018 (với số dư còn lại, kết thúc vào năm 2023), trị giá 567.712,00 USD và được tài trợ bởi Văn phòng Tổng Kiểm toán thành phố Mexico và Đại sứ quán Anh tại Mexico.

MEXW26, Chương trình khung phòng ngừa và chống tham nhũng với Chính phủ Mexico, được triển khai từ ngày 5/7/2017 đến hết năm 2023, trị giá 434.372,80 USD và được tài trợ bởi Cơ quan quản lý thuế; Bộ Kho bạc Chính phủ Liên bang; USAID thông qua Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Mexico (UNDP Mexico); Bộ Hành chính Công Zacatecas; Ban Thư ký Điều hành của Hệ thống Chống tham nhũng Quốc gia và Đại sứ quán Vương quốc Anh và Bắc Ireland tại Mexico.

MEXW72, Chống rửa tiền thông qua phòng ngừa và nâng cao nhận thức, được triển khai từ ngày 1/11/2018 và ngày 31/10/2021, trị giá 1.235.537,00 USD và được tài trợ bởi Sáng kiến Mérida thông qua Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Cục Ma túy quốc tế và thực thi pháp luật sự vụ (INL). MEXW41, Ngân sách công cho sự phát triển bình đẳng, được thực hiện từ ngày 14/6/2018 đến hết năm 2023, trị giá 2.272.000,00 USD và được tài trợ bởi Bộ Tài chính của Bang Nuevo León.

Giáo dục Liêm chính Toàn cầu của UNODC (một phần của chương trình toàn cầu GLOZ99) được triển khai từ tháng 10 năm 2019 đến kết thúc vào tháng 9 năm 2023, trị giá ban đầu là 162.403,20 USD để triển khai ở Mexico và do Siemens tài trợ.

MEXAB5, Chiến lược tăng cường năng lực phòng chống tham nhũng ở Mexico, được triển khai từ ngày 1/10/2019 và kết thúc vào ngày 31/1/2023, trị giá 1.600.000 USD và được tài trợ bởi USAID.

Các dự án này minh chứng cho năng lực của UNODC trong các lĩnh vực chuyên đề cụ thể như hoạt động giáo dục phòng ngừa trong trường học, chính sách liêm chính trong khu vực công và tư nhân, liêm chính trong thể thao, chống rửa tiền (AML) và đo lường tham nhũng. Các dự án này cũng cho phép UNODC thí điểm hỗ trợ chiến lược và đánh giá cơ chế ngang hàng ở cấp địa phương, đầu tiên là ở các bang Ciudad de Mexico và Nuevo Leon, sau đó là ở tổng số 32 bang.