Ảnh minh họa về mỏ đá bazan ở thôn 10A, xã Đắk Lao (Đắk Mil), tỉnh Đắk Nông. (Nguồn ảnh: Báo Đắk Nông)

Mới đây, Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường đã kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật về khoáng sản trong việc cấp phép hoạt động khoáng sản không thông qua đấu giá, việc tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và công tác cải tạo, phục hồi môi trường sau khi đóng cửa mỏ của UBND tỉnh Đắc Nông.

Theo đó, Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ghi nhận một số kết quả đạt được của UBND tỉnh Đắc Nông về việc: Chính quyền địa phương đã chú trọng, chỉ đạo các cấp, các ngành xây dựng và ban hành các quyết định phê duyệt khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản, kịp thời kiểm tra, rà soát để bổ sung hoặc đưa ra khỏi danh sách khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản cho phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương. Danh mục khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản sau khi được UBND tỉnh phê duyệt đều được đăng tải lên Cổng thông tin điện tử của UBND tỉnh.

Công tác cấp Giấy phép khai thác khoáng sản về cơ bản thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục quy định, kịp thời đáp ứng nhu cầu khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phục vụ các công trình thiết yếu trên địa bàn tỉnh.

Tỉnh Đắk Nông đã ban hành quyết định quy định tỷ lệ quy đổi từ thể thành phẩm sang thể nguyên khai đối với khoáng sản trên địa bàn tỉnh; kịp thời ban hành các quyết định quy định bảng giá tính thuế tài nguyên trên địa bàn tỉnh, làm cơ sở cho việc tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, đảm bảo các quy định pháp luật.

Tuy nhiên, qua thanh tra, Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường phát hiện những tồn tại, sai phạm của UBND tỉnh Đắk Nông như sau:

Khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản trái quy định

Cụ thể, việc khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản tại Quyết định số 921/QĐ-UBND ngày 21/6/2013, Quyết định số 2252/QĐ-UBND ngày 20/12/2013, Quyết định số 339/QĐ-UBND ngày 12/3/2018 và Quyết định số 1379/QĐ-UBND ngày 12/3/2023, trong đó, có các khu vực: được khoanh định theo tiêu chí khu vực đã được cấp giấy phép thăm dò và khai thác trước ngày 01/7/2011 theo quy định tại khoản 7 Điều 12 Nghị định số 15/2012/NĐ-CP của Chính phủ nhưng không có thông tin các giấy phép đã được cấp; có văn bản chấp thuận chủ trương của UBND tỉnh chỉ định tên tổ chức cụ thể được lập thủ tục thăm dò khoáng sản là không đúng quy định tại Điều 12, khoản 1 Điều 35 Nghị định số 15/2012/NĐ-CP của Chính phủ, Điều 22, khoản 1 Điều 58 Nghị định số 158/2016/NĐ-CP của Chính phủ.

Việc khoanh định khu vực có giấy phép hoạt động khoáng sản được cấp sau ngày 01/7/2011 là không đúng quy định tại khoản 7 Điều 12 Nghị định số 15/2012/NĐ-CP của Chính phủ.

Khu vực khoanh định theo tiêu chí hạn chế phương pháp khai thác do gần công trình thủy điện là không đúng quy định tại điểm e khoản 1 Điều 22 Nghị định số 158/2016/NĐ-CP của Chính phủ.

Khoanh định khu vực đối với các loại khoáng sản quặng antimon, quặng Wolfram khi chưa được Bộ Tài nguyên và Môi trường khoanh định và công bố khu vực có khoáng sản phân tán, nhỏ lẻ là không đúng thẩm quyền quy định tại khoản 4 Điều 78 của Luật Khoáng sản.

Cấp giấy phép hoạt động khoáng sản, áp dụng giá tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản,… cũng trái quy định

Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường nhận định: Việc cấp giấy phép hoạt động khoáng sản sau ngày 01/7/2011 và trước khi ban hành quyết định về khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản là không đúng theo quy định tại khoản 1 Điều 78 Luật Khoáng sản.

Ngoài ra, UBND tỉnh cấp Giấy phép khai thác số 20/GP-UBND ngày 22/11/2013 cho Công ty TNHH Xây dựng Nam Hải tại mỏ đá bazan Buôn Nui, xã Ea Pô, huyện Cư Jút với diện tích 12 ha, trong đó có 7,96 ha chưa được cấp giấy phép hoạt động khoáng sản trước ngày 01/7/2011 là không đúng theo quy định tại khoản 7 Điều 12 Nghị định số 15/2012/NĐ-CP (phần diện tích còn lại 4,04 ha đã được UBND tỉnh cấp Giấy phép khai thác khoáng sản số 35/GP-UBND ngày 29/9/2006).

Áp dụng giá tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản năm 2016 đối với mỏ đá bazan Buôn Nui, xã Ea Pô, huyện Cư Jút của Công ty TNHH Xây dựng Nam Hải, loại khoáng sản đá hộc là 100.000 đồng/m³ là không đúng với đơn giá quy định tại Quyết định số 03/2013/QĐ-UBND ngày 17/01/2013 của Ủy ban nhân dân tỉnh (130.000 đồng/m³), không đúng quy định tại điểm a khoản 2 Điều 15 Nghị định số 203/2013/NĐ-CP của Chính phủ.

Ngoài ra, Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường còn phát hiện, đối với Hồ sơ đóng cửa mỏ đối với mỏ đá bazan làm vật liệu xây dựng thông thường trong diện tích Dự án Đầu tư xây dựng Hồ chứa nước Đắk Tô, Trung đoàn 720, xã Đắk Ngo, huyện Tuy Đức của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên 16: UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1710/QĐ-UBND ngày 15/10/2019 thành lập Hội đồng thẩm định đề án đóng cửa mỏ khoáng sản là không đúng quy định tại điểm b khoản 2 Điều 6 của Thông tư số 45/2016/TT- BTNMT của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Việc thẩm định Đề án đóng cửa mỏ khoáng sản không được tiến hành thông qua phiên họp Hội đồng là không đúng quy định tại khoản 4 và khoản 5 Điều 7 Thông tư số 45/2016/TT- BTNMT của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Thời hạn giải quyết hồ sơ chậm so với quy định điểm a, điểm b khoản 6 Điều 7 và điểm a khoản 2 Điều 9 Thông tư số 45/2016/TT-BTNMT của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường. Kết quả kiểm tra thực địa việc thực hiện các hạng mục công trình trong đề án đóng cửa mỏ khoáng sản chưa bám sát đầy đủ theo các nội dung của đề án đóng cửa mỏ đã được phê duyệt.

Đáng chú ý, tại thời điểm thanh tra còn 11 Giấy phép khai thác khoáng sản thuộc trường hợp phải thực hiện đóng cửa mỏ chưa nộp hồ sơ thực hiện đóng cửa mỏ.

Trách nhiệm thuộc về ai? - Kiểm điểm, làm rõ

Trước những tồn tại, sai phạm nói trên, Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường  đề nghị UBND tỉnh Đắk Nông chấn chỉnh công tác khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản, tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và cấp phép hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn.

Tiếp tục rà soát danh sách phê duyệt khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản để điều chỉnh hoặc bổ sung theo đúng quy định của pháp luật.

Rà soát thu hồi để đấu giá hoặc điều chỉnh nội dung Giấy phép khai thác khoáng sản theo đúng quy định đối với các Giấy phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường đã cấp không đúng tiêu chí khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản, không đúng đối tượng công trình, dự án để phục vụ theo quy định.

Rà soát, điều chỉnh các quyết định phê duyệt tiền cấp quyền khai thác khoáng sản được áp dụng không đúng giá để tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản.

Đặc biệt, đề nghị UBND tỉnh Đắk Nông chỉ đạo kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc chậm khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản; cấp phép hoạt động khai thác khoáng sản; tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản không đúng quy định; chỉ đạo tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành Giấy phép hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh.

Trường hợp phát hiện sai phạm đến mức phải xử lý hình sự thì phải chuyển hồ sơ cho cơ quan cảnh sát điều tra để xử lý theo quy định của pháp luật.

Đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Đắk Nông: Tham mưu trình UBND tỉnh khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản; tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản; cấp phép hoạt động khai thác khoáng sản và thành lập hội đồng thẩm định đề án đóng cửa mỏ theo đúng quy định.

Rà soát các Giấy phép khai thác khoáng sản thuộc trường hợp phải thực hiện đóng cửa mỏ theo quy định, đôn đốc, yêu cầu các tổ chức, cá nhân thực hiện nghĩa vụ đóng cửa mỏ, cải tạo, phục hồi môi trường theo đúng quy định.

Đồng thời, kiểm điểm làm rõ trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức trong việc trình khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản; tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản; cấp phép hoạt động khai thác khoáng sản và thành lập hội đồng thẩm định đề án đóng cửa mỏ không đúng quy định./.