Tại Kết luận thanh tra của Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi về nợ đọng xây dựng cơ bản, việc thu hồi nợ tạm ứng và quyết toán công trình xây dựng tại UBND huyện Bình Sơn giai đoạn  từ 2021 đến 2023, nhiều vi phạm trong công tác quản lý, phân bổ vốn và xử lý nợ đọng đã được chỉ ra.

Trước hết, UBND huyện Bình Sơn chưa chủ động trong việc bố trí đủ số vốn thuộc ngân sách huyện cho 11 dự án khu tái định cư theo tiến độ đầu tư đã được phê duyệt. Điều này dẫn đến tình trạng nợ đọng xây dựng cơ bản với số tiền 4,419 tỷ đồng. Đồng thời, còn phát sinh nợ đọng 2,519 tỷ đồng từ 15 công trình thuộc Chương trình Mục tiêu Quốc gia (MTQG) xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020. Những sai phạm này vi phạm quy định tại điểm a khoản 4 Điều 51 Luật Đầu tư công năm 2019.

Tiếp đó, UBND 18 xã đã chi vượt cơ cấu vốn ngân sách trung ương và tỉnh với số tiền 5,074 tỷ đồng đối với 95 công trình thuộc Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020. Điều này không tuân thủ theo khoản 4 Điều 12 Luật Đầu tư công năm 2014, Luật Đầu tư công năm 2019 và khoản 9 Điều 9 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015.

Bên cạnh đó, UBND các xã còn chưa kịp thời thanh toán các chi phí và không làm rõ khả năng huy động, cân đối nguồn vốn đầu tư cho 134 công trình, bao gồm 03 công trình vốn xã và 131 công trình thuộc Chương trình MTQG. Các công trình này đã hoàn thành nhưng không có vốn bố trí theo đúng tiến độ, dẫn đến nợ đọng số tiền 14,578 tỷ đồng, vi phạm Luật Đầu tư công năm 2014 và 2019.

Đáng chú ý, UBND huyện Bình Sơn chưa xây dựng kế hoạch và lộ trình cụ thể để xử lý dứt điểm nợ đọng xây dựng cơ bản cho các công trình do huyện quyết định đầu tư. Điều này là không đúng với Luật Đầu tư công năm 2019 và chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh tại Công văn số 2208/UBND-KTTH ngày 12/5/2022, cũng như điểm a khoản 3 Chỉ thị số 22/CT-TTg ngày 23/6/2023 của Thủ tướng Chính phủ.

Ngoài ra, việc thanh toán và quyết toán các dự án hoàn thành cũng gặp nhiều sai phạm. Có 19 công trình do UBND 07 xã quyết định đầu tư bị chậm lập hồ sơ quyết toán, vi phạm Điều 21 Thông tư 10/2020/TT-BTC và Điều 47 Nghị định 99/2021/NĐ-CP.

Loạt sai phạm trong xây dựng cơ bản tại huyện Bình Sơn

Đặc biệt, Ban Quản lý Dự án Đầu tư xây dựng huyện và UBND các xã, đơn vị tư vấn, nhà thầu thi công trong quá trình nghiệm thu không kiểm tra tính toán khối lượng theo đúng thực tế thi công, theo hồ sơ thiết kế được duyệt và bản vẽ hoàn công, mà nghiệm thu theo khối lượng dự toán tính tăng và nghiệm thu tăng so với thực tế thi công, dẫn đến thanh toán tăng giá trị của 23 công trình với số tiền 469,434,000 đồng là chưa đúng theo quy định tại khoản 2 Điều 17 Nghị định 06/2021/NĐ-CP, được sửa đổi, bổ sung tại khoản 2 Điều 11 Nghị định 35/2023/NĐ-CP.

Một trường hợp khác là việc lập dự toán cho công trình Trường Tiểu học thôn Tân Hy, xã Bình Đông, áp dụng chi phí quản lý dự án chưa điểm 3 mục I Phần I Định mức kèm theo Quyết định số 79/QĐ-BXD ngày 15/02/2017 của Bộ Xây dựng, dẫn đến nghiệm thu và quyết toán tăng số tiền 11,336,000 đồng, số tiền này đến nay vẫn chưa được chi trả.

Đồng thời, Ban Quản lý Chương trình MTQG xã Bình Tân Phú đã không điều chỉnh kịp thời theo quy định, gây tăng chi phí với tổng số tiền 346,282,000 đồng. Tuy nhiên, chủ đầu tư đã điều chỉnh quyết toán và chưa thanh toán cho nhà thầu.

Nguyên nhân của những tồn tại hạn chế nêu trên

Theo Kết luận của Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi, nguyên nhân dẫn đến các sai phạm này xuất phát từ việc quản lý và điều hành của Chủ tịch UBND các xã, thị trấn và các phòng ban chức năng của huyện chưa thật sự sâu sát, thiếu kiểm tra, giám sát. Điều này dẫn đến việc tham mưu chưa kịp thời, để xảy ra những sai sót. Bên cạnh đó, các đơn vị tư vấn và thi công đã không thực hiện đầy đủ trách nhiệm và nghĩa vụ theo hợp đồng đã ký, chấp hành pháp luật chưa nghiêm túc trong quá trình thực hiện các công trình.

Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi cũng chỉ rõ, Chủ tịch UBND huyện Bình Sơn phải chịu trách nhiệm chính trong việc phân bổ vốn, để xảy ra nợ đọng xây dựng cơ bản và các sai phạm liên quan đến thanh toán, quyết toán không đúng quy định. Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện chịu trách nhiệm chính trong công tác tham mưu để xảy ra sai sót trong phân bổ vốn, dẫn đến nợ đọng xây dựng cơ bản, xử lý và bố trí vốn trả nợ trên địa bàn huyện.

Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện chịu trách nhiệm trong việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ trong quá trình thẩm định chưa chính xác, làm tăng khối lượng 19 công trình. Ban Quản lý Dự án Đầu tư xây dựng huyện chịu trách nhiệm trong việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ trong quá trình lập hồ sơ dự toán, nghiệm thu, thanh toán và lập quyết toán tăng khối lượng của 10 công trình, dẫn đến sai phạm với số tiền quyết toán tăng 273,626,000 đồng, để xảy ra nợ đọng đối với 11 công trình được giao làm chủ đầu tư.

UBND xã, thị trấn và Ban Quản lý thực hiện Chương trình MTQG các xã Bình Hiệp, Bình Khương, Bình Long, Bình Hải, Bình Đông, Bình Chánh, Bình Tân Phú, Thị trấn Châu ổ chịu trách nhiệm của chủ đầu tư đối với 13 công trình để xảy ra sai phạm với số tiền quyết toán tăng 195,808,000 đồng

Đối với công trình Đường xã Tuyến Tịnh Phong - Tịnh Hòa (đoạn qua xã Bình Tân Phú): xã Bình Tân Phú không điều chỉnh kịp thời dự toán theo Thông tư số 10/2019/TT-BXD, dẫn đến làm tăng chi phí với tổng số tiền 346,282,000 đồng. Trách nhiệm thuộc về Ban Quản lý thực hiện Chương trình MTQG Bình Tân Phú.

UBND 18 xã: Bình Chánh, Bình Chương, Bình Hải, Bình Hiệp, Bình Hòa, Bình Khương, Bình Minh, Bình Mỹ, Bình Phước, Bình Tân Phú, Bình Trị, Bình Đông, Bình Nguyên, Bình Long, Bình Thanh, Bình Thạnh, Bình Thuận, Bình Trung chịu trách nhiệm đối với 95 công trình thuộc Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020, sử dụng vượt cơ cấu vốn trung ương, tỉnh theo tỷ lệ quy định, chưa hoàn trả ngân sách cấp trên.

UBND 22 xã, thị trấn chịu trách nhiệm trong việc để xảy ra nợ đọng và chậm xử lý nợ đọng xây dựng cơ bản đối với các công trình được giao làm chủ đầu tư.

Các chủ đầu tư là UBND 07 xã: Bình Thuận, Bình Đông, Bình Phước, Bình Thanh, Bình Khương, Bình Hòa, Bình Thạnh chịu trách nhiệm trực tiếp đối với vi phạm trong công tác chậm lập quyết toán dự án hoàn thành đối với 19 công trình thực hiện từ năm 2017-2023.

Các đơn vị tư vấn, các nhà thầu thi công chưa thực hiện đúng trách nhiệm theo hợp đồng, chưa tuân thủ nghiêm các quy định về đầu tư và xây dựng, dẫn đến sai phạm trong việc tổ chức thi công, nghiệm thu, thanh toán, quyết toán tăng khối lượng các công trình.