Các dự án điện gió chưa đầu tư đã mang bán

Cụ thể, dự án Nhà máy Điện gió Phát triển Miền núi do Công ty Cổ phần điện gió Chư Prông Gia Lai làm chủ đầu tư (Công ty điện gió 1) và dự án Nhà máy Điện gió Chế biến Tây Nguyên do Công ty Cổ phần Năng lượng gió Chư Prông làm chủ đầu tư (Công ty điện gió 2). Công suất mỗi dự án là 50MW, tổng mức đầu tư 2 dự án nói trên lần lượt là 1.916 tỷ đồng và 1.917 tỷ đồng và được xây dựng tại xã Bàu Cạn, huyện Chư Prông. Đáng chú ý, cả 2 Công ty điện gió 1 và 2 đều đăng ký vốn điều lệ là 25 tỷ đồng, cổ đông chi phối là bà Nguyễn Thị Sen - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần chè Bàu Cạn.

Quá trình thực hiện dự án, Sở KH&ĐT cùng các sở ngành chức năng không tổ chức thẩm định năng lực tài chính của các công ty này mà đã tham mưu UBND tỉnh Gia Lai ban hành 2 quyết định trong cùng 1 ngày (ngày 21/7/2020) cấp chủ trương cho chủ đầu tư không đảm bảo năng lực tài chính (không có tài liệu thuyết minh năng lực tài chính, không có tài liệu chứng minh vốn góp chủ sở hữu tương đương 20% tổng mức đầu tư dự án) là vi phạm quy định pháp luật.

Điều đó đã dẫn đến sau khi được cấp chủ trương đầu tư, chưa hoàn thành thủ tục đất đai, chưa đầu tư nhưng trong vòng 1 tháng, 2 công ty điện gió trên đã bắt đầu chuyển nhượng cổ phần. Đến tháng 11/2021, 2 công ty này đã bán 99,7% cổ phần cho nhà đầu tư nước ngoài (Công ty EPVN W2 (HK) Company Limited)…

Thanh tra Chính phủ cũng xác định, dự án Nhà máy điện gió Hưng Hải Gia Lai do Công ty Cổ phần đầu tư và phát triển phong điện Gia Lai làm chủ đầu tư tại xã Chư Krey và Yang Trung, huyện Kông Chro, công suất 100MW, tổng mức đầu tư hơn 3.700 tỷ đồng. Quá trình thực hiện dự án, Sở KH&ĐT không tổ chức thẩm định năng lực tài chính của chủ đầu tư nhưng đã tham mưu UBND tỉnh Gia Lai cấp chủ trương đầu tư (không có tài liệu chứng minh vốn góp chủ sở hữu tương đương 20% tổng mức đầu tư dự án).

Ngoài ra, dự án này không nằm trên các xã Yang Bắc, An Thành, Hà Tam (huyện Đăk Pơ) theo Văn bản 795/TTg-CN, 991/TTg-CN của Thủ tướng Chính phủ nhưng các sở, ngành vẫn tham mưu và UBND tỉnh Gia Lai ra quyết định chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư, bổ sung phần diện tích các xã Yang Bắc, An Thành, Hà Tam mà không xin ý kiến của Thủ tướng, dẫn đến việc một phần dự án thực hiện trên đất không có quy hoạch năng lượng.

Dự án điện gió khác có nhiều sai phạm, được Thanh tra Chính phủ chỉ ra là dự án nhà máy điện gió Chơ Long (công suất 155MW, tổng mức đầu tư 6.246 tỷ đồng) và dự án nhà máy điện gió Yang Trung (công suất 145MW, tổng mức đầu tư 6.593 tỷ đồng) xây dựng tại huyện Krông Chro, tỉnh Gia Lai…

Hàng loạt sai phạm tại các dự án điện gió ở Gia Lai

Đáng nói, chủ đầu tư khởi công xây dựng dự án khi chưa được UBND tỉnh Gia Lai cho thuê đất là hành vi chiếm đất bị nghiêm cấm, chưa được bàn giao đất ngoài thực địa, chưa phê duyệt thiết kế kĩ thuật, bản vẽ thi công và không thực hiện lập kế hoạch bảo vệ môi trường trước khi thực hiện dự án nhưng cơ quan chức năng đã buông lỏng quản lý.

UBND tỉnh Gia Lai cấp chủ trương đầu tư dự án có 98.533,1m2 đất quy hoạch lâm nghiệp là không đúng với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Thực tế, chủ đầu tư đã thi công dự án điện gió. 

Thanh tra Chính phủ kết luận, trách nhiệm để xảy ra các sai phạm nói trên thuộc về Chủ tịch, Phó Chủ tịch phụ trách UBND tỉnh Gia Lai; UBND huyện Chư Prông, UBND huyện Kông Chro; Giám đốc các Sở KH&ĐT, TN&MT, NN&PTNT, LĐ-TB&XH, Công thương và các tổ chức, cá nhân liên quan qua các thời kỳ.

Gia Lai giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, có vi phạm pháp luật về đất đai, đầu tư...

Một số cá nhân thâu tóm thành công hàng trăm lô đất đấu giá

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, tại TP. Pleiku, thị xã An Khê, thị xã Ayun Pa và các huyện: Chư Prông, Đak Đoa, Đức Cơ, K'bang, Ia Grai, Chư Sê hầu hết các dự án đấu giá quyền sử dụng đất có hiện tượng một số người trúng đấu giá hàng chục đến hàng trăm lô đất.

Sau khi trúng đấu giá, đất để hoang hóa, mất mỹ quan, hạ tầng cơ sở xuống cấp, lãng phí nguồn tài nguyên đất. Điển hình có 373 trường hợp trúng đấu giá sau đó kê khai giá trị chuyển nhượng thấp hơn giá trúng đấu giá. Tuy nhiên, cơ quan thuế đã căn cứ vào giá ghi trong hợp đồng hoặc giá của bảng giá đất UBND tỉnh để tính lệ phí và thuế mà không áp dụng giá trúng đấu giá đã được phê duyệt để làm căn cứ tính thuế, phí là chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong quản lý thu thuế.

Hành vi kê khai giá trị chuyển nhượng thấp hơn giá trúng đấu giá có dấu hiệu kê khai không trung thực, nhưng các cơ quan chuyên môn, cơ quan Thuế không kịp thời xử lý, nguy cơ làm giảm thu ngân sách nhà nước số tiền thuế, phí do kê khai giá trị chuyển nhượng thấp hơn giá trúng đấu giá của 373 lô đất chênh lệch giảm là 98 tỷ đồng.

Thanh tra Chính phủ đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo cơ quan thuế và các đơn vị có liên quan kiểm tra, rà soát đối với 373 trường hợp trên. Nếu phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển hồ sơ sang cơ quan chức năng để xử lý theo quy định. Trách nhiệm sai sót thuộc người sử dụng đất, Chi cục Thuế quản lý các huyện, thị xã, thành phố Pleiku, Cục Thuế tỉnh và các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Qua thanh tra điểm đối với 11 hồ sơ dự án (2 dự án khu dân cư; 1 dự án tổ hợp khách sạn và nhà phố thương mại; 5 dự án điện gió; 1 dự án trường học; 1 dự án hạ tầng công ích; 1 dự án trồng rừng) và việc quản lý sử dụng đất trước, trong và sau cổ phần hóa của 3 Công ty (Công trình đô thị Gia Lai, Cấp thoát nước Gia Lai, Chè Bàu Cạn), Thanh tra Chính phủ phát hiện Gia Lai giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, có vi phạm pháp luật về đất đai, đầu tư… Đó là, thực hiện không đúng, không đầy đủ trình tự, thủ tục trong việc giao đất, cho thuê đất, bàn giao đất trên thực địa; cho thuê đất để thực hiện dự án không phù hợp quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; ban hành quyết định tạm giao đất không đúng thẩm quyền, không thu hồi đất bàn giao địa phương quản theo quy định, không kiểm tra, rà soát, xử lý, làm rõ diện tích đất công ty quản lý, sử dụng trước khi phê duyệt phương án cổ phần hóa…, không yêu cầu các đơn vị nộp số tiền bằng 20% giá đất mà chủ đầu tư thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội; dự án chậm tiến độ nhưng không thu hồi tiền ký quỹ, chấm dứt thực hiện dự án, thu hồi đất theo quy định; thực hiện không đúng trình tự trong việc xác định, phê duyệt giá đất cụ thể; cho thuê đất thực hiện dự án nhưng không tổ chức thẩm định năng lực tài chính, nhu cầu sử dụng đất của chủ đầu tư; khởi công xây dựng dự án khi chưa được cho thuê đất (dự án điện gió);...

Theo Thanh tra Chính phủ, trách nhiệm để xảy ra tồn tại, thiếu sót trên thuộc Chủ tịch UBND tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh phụ trách, Giám đốc các Sở: Tài nguyên và Môi trường, Tài chính, Xây dựng, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công Thương và các tổ chức, cá nhân có liên quan qua các thời kỳ.

Từ những sai phạm về quản lý đất đai, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm của tập thể, cá nhân lãnh đạo UBND tỉnh Gia Lai giai đoạn 2016-2020 và giai đoạn có liên quan về những thiếu sót, tồn tại, vi phạm liên quan.