Chỉ thị số 38/CT-TTg ngày 29/9/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp tục tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng và xuất khẩu khoáng sản đã đánh giá, hoạt động khoáng sản và công tác quản lý nhà nước về khoáng sản khi đó có một số tồn tại, hạn chế.

Cụ thể: Còn nhiều doanh nghiệp chưa chú trọng đầu tư cho công tác an toàn và bảo hộ lao động, đầu tư công nghệ, thiết bị khai thác, chế biến gắn với công tác bảo vệ môi trường; chưa thực hiện công tác cải tạo, phục hồi môi trường, đóng cửa mỏ sau khi kết thúc khai thác theo quy định; hoạt động khai thác trái phép chưa được ngăn chặn triệt để, nhất là khai thác trái phép cát, sỏi lòng sông còn diễn biến phức tạp; công tác cấp phép thông qua đấu giá quyền khai thác khoáng sản chưa nhiều; tình trạng vận chuyển, xuất khẩu khoáng sản trái phép chưa được khắc phục triệt để.

Từ đó, Thủ tướng Chính phủ chỉ thị Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện một số nhiệm vụ sau:

Một là, tăng cường công tác thanh tra trách nhiệm đối với người đứng đầu cơ quan, tổ chức để xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép, nhất là đối với hoạt động khai thác cát, sỏi.

Hai là, tăng cường phối hợp với các bộ, ngành trong công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về khoáng sản, pháp luật khác có liên quan của các tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản; thực hiện công tác thống kê, kiểm kê trữ lượng khoáng sản đã khai thác, xác định sản lượng khoáng sản khai thác thực tế.

Ba là, nâng cao chất lượng thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường các dự án khai thác khoáng sản, đảm bảo giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực đến môi trường khu vực khai thác; kiểm tra, thanh tra, giám sát chặt chẽ công tác cải tạo, phục hồi môi trường sau khai thác, đóng cửa mỏ khoáng sản.

Bốn là, xử lý nghiêm đối với các trường hợp khai thác vượt phạm vi khu vực được cấp phép, gây ô nhiễm môi trường.

UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cũng được yêu cầu tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động khoáng sản, tập trung vào công tác bảo vệ môi trường trong khai thác, chế biến khoáng sản, đặc biệt là hoạt động khai thác, sử dụng cát, sỏi lòng sông; kiên quyết dừng khai thác, đóng cửa mỏ, cải tạo, phục hồi môi trường đối với những khu vực khai thác không hiệu quả, gây ô nhiễm môi trường; xử lý nghiêm hoạt động khai thác, buôn bán, vận chuyển, xuất khẩu khoáng sản trái phép; rà soát, kiểm tra công tác đóng cửa mỏ đối với các giấy phép khai thác khoáng sản đã hết hiệu lực.

Nghị quyết số 10-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã đưa ra mục tiêu tổng quát là: “Điều tra cơ bản địa chất, khoáng sản bảo đảm cung cấp đầy đủ thông tin, dữ liệu tin cậy về địa chất, khoáng sản, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Tài nguyên khoáng sản được quản lý chặt chẽ, khai thác, chế biến, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, gắn với nhu cầu phát triển của nền kinh tế, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và hướng tới mục tiêu đạt mức trung hoà các-bon”.

Nghị quyết đề ra 05 nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện gồm: (1) Tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ, tổ chức đảng; thống nhất và nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của tài nguyên địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng. (2) Hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách về địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng. (3) Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về tài nguyên địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng. (4) Tăng cường nguồn lực thực hiện công tác điều tra cơ bản địa chất; ứng dụng khoa học, công nghệ tiên tiến, hiện đại trong điều tra cơ bản tài nguyên địa chất, thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản. (5) Tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong lĩnh vực địa chất, khoáng sản.

Liên quan đến quản lý hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, ngày 20/4/2022, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thái Nguyên đã ban hành Chương trình hành động số 22-CTr/TU để thực hiện Nghị quyết số 10-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Sau đó, ngày 05/7/2022, UBND tỉnh này tiếp tục ban hành Kế hoạch số 105/KH-UBND thực hiện Chương trình hành động số 22-CTr/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy.

Theo đó, Sở Tài nguyên và Môi trường và các sở ngành, UBND cấp huyện được giao tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, xem xét trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân để xảy ra sai phạm trong quản lý, sử dụng khoáng sản và các hoạt động liên quan đến địa chất khoáng sản, công nghiệp khai khoáng; thu hồi giấy phép khai thác, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm, nhất là lợi dụng đầu cơ, tích trữ, nâng giá, gây thiệt hại đến lợi ích Nhà nước và nhân dân; tăng cường kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn kịp thời tình trạng khai thác, tàng trữ, vận chuyển, tiêu thụ khoáng sản trái phép…

Ảnh minh họa. Nguồn: Cổng TTĐT Thái Nguyên

Mới đây, ngày 06/1/2024, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên ký văn bản số 76/UBND-CNNXD về việc rà soát, tăng cường công tác quản lý nhà nước về khai thác đất san lấp trên địa bàn tỉnh.

Văn bản này khẳng định, năm 2023, Thái Nguyên đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo liên quan đến quản lý hoạt động khai thác khoáng sản như: Nghị quyết số 2980-NQ/BCSĐ ngày 26/10/2023 của Ban cán sự Đảng UBND tỉnh và 9 công văn của UBND tỉnh trong thời gian từ ngày 3/2 đến 31/10/2023.

Để tăng cường quản lý hoạt động khảo sát, cấp phép, khai thác, sử dụng đất san lấp làm vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh đảm bảo đúng quy định pháp luật, Chủ tịch UBND tỉnh này yêu cầu các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố rà soát, thực hiện các nhiệm vụ được giao về quản lý tài nguyên, khoáng sản tại Công văn số 213/UBND-CNNXD ngày 30/9/2023 về việc tăng cường quản lý hoạt động khảo sát, cấp phép, khai thác, sử dụng vật liệu xây dựng thông thường và Công văn số 5533/UBND-CNNXD ngày 31/10/2023 của UBND tỉnh về rà soát, đôn đốc, tăng cường công tác quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh đảm bảo hiệu quả, kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác khoáng sản, không để xảy ra sai phạm, thất thoát.

Sở Tài nguyên và Môi trường được giao chủ trì, phối hợp với Sở Xây dựng, Sở Tư pháp, Thanh tra tỉnh, UBND cấp huyện tham mưu, hướng dẫn việc đấu giá các mỏ đất san lấp thực hiện quy trình, thủ tục cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản và thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.

Đối với các đơn vị được cấp phép khai thác đất san lấp trên địa bàn, Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu khai thác theo đúng giấy phép đã được cấp; thực hiện đúng quy định về thông báo, đăng ký với cơ quan có thẩm quyền về ngày bắt đầu xây dựng mỏ, ngày bắt đầu khai thác, kế hoạch khai thác; niêm yết công khai kế hoạch khai thác tại UBND cấp xã để nhân dân theo dõi, giám sát.