Những cơ quan, đơn vị có trách nhiệm tiếp công dân

Luật TCD quy định về trách nhiệm tiếp công dân; quyền và nghĩa vụ của người đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh; việc tổ chức hoạt động TCD tại Trụ sở TCD, địa điểm TCD của cơ quan, tổ chức, đơn vị và điều kiện bảo đảm cho hoạt động TCD. Cũng như quy định việc tiếp đại diện của cơ quan, tổ chức đến khiếu nại, kiến nghị, phản ánh, tiếp người nước ngoài đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh được thực hiện như đối với TCD.

Điều 4, Luật TCD quy định rõ: Các cơ quan nhà nước có trách nhiệm tổ chức tiếp công dân bao gồm: Chính phủ; bộ, cơ quan ngang bộ; tổng cục và tổ chức tương đương; cục; UBND các cấp. Cùng với đó, cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh; các cơ quan của Quốc hội; Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp; Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Kiểm toán nhà nước có trách nhiệm TCD.

Cũng theo quy định của Luật TCD và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan, đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp có trách nhiệm TCD. Trong khi đó, trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, tổ chức chính trị, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội, cơ quan thuộc Chính phủ, đơn vị sự nghiệp công lập có trách nhiệm tổ chức việc TCD phù hợp với yêu cầu, quy mô, tính chất hoạt động của cơ quan, tổ chức, đơn vị mình.

Căn cứ vào quy định của Luật TCD, cơ quan Trung ương của tổ chức chính trị, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội quy định về việc TCD trong cơ quan, tổ chức thuộc hệ thống mình; Chính phủ quy định cụ thể việc TCD tại các cơ quan thuộc Chính phủ, đơn vị sự nghiệp công lập.

Tiếp công dân tại cơ quan hành chính nhà nước

Điều 16, Luật TCD quy định việc tổ chức TCD tại cơ quan hành chính nhà nước (HCNN). Theo đó, bộ, cơ quan ngang bộ thành lập bộ phận TCD hoặc bố trí công chức thuộc Thanh tra bộ làm công tác TCD. Việc TCD của tổ chức trực thuộc bộ, cơ quan ngang bộ do Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ quy định phù hợp với yêu cầu, tính chất tổ chức và hoạt động của từng tổ chức.

Trong khi, cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh bố trí công chức thuộc Thanh tra cơ quan làm công tác TCD. Việc TCD của cơ quan trực thuộc cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh và việc TCD của cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện do Chủ tịch UBND cấp tỉnh quy định phù hợp với yêu cầu, tính chất tổ chức và hoạt động của từng cơ quan.

Chính phủ, Thanh tra Chính phủ, Văn phòng Chính phủ, UBND cấp tỉnh, cấp huyện, Văn phòng UBND cấp tỉnh, Văn phòng HĐND và UBND cấp huyện đã tham gia TCD thường xuyên tại Trụ sở TCD ở Trung ương, Trụ sở tiếp công dân cấp tỉnh, cấp huyện thì không bố trí địa điểm TCD thường xuyên tại cơ quan mình. Ngoài ra, Luật cũng quy định việc tổ chức TCD tại Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Kiểm toán nhà nước.

Trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan trong việc tiếp công dân

Đáng chú ý, Luật TCD quy định rõ trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan trong việc TCD tại Điều 18.

Thứ nhất, lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức công tác TCD của cơ quan mình: Ban hành nội quy, quy chế tiếp công dân; bố trí địa điểm thuận lợi cho việc tiếp công dân; bảo đảm cơ sở vật chất phục vụ việc tiếp công dân; phân công cán bộ, công chức làm công tác tiếp công dân thường xuyên; phối hợp chặt chẽ với cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan tiếp công dân và xử lý vụ việc nhiều người cùng khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh về một nội dung. Đồng thời có trách nhiệm kiểm tra, đôn đốc cơ quan, tổ chức, đơn vị, người có trách nhiệm thuộc quyền quản lý của mình thực hiện các quy định của pháp luật trong việc TCD; bảo đảm an toàn, trật tự cho hoạt động TCD; báo cáo tình hình, kết quả công tác TCD với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền.

Thứ hai, người đứng đầu cơ quan có trách nhiệm trực tiếp TCD ít nhất 01 ngày trong 01 tháng tại địa điểm TCD của cơ quan mình.

Thứ ba, người đứng đầu cơ quan phải thực hiện TCD đột xuất trong các trường hợp: Vụ việc gay gắt, phức tạp, có nhiều người tham gia, liên quan đến trách nhiệm của nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc ý kiến của các cơ quan, tổ chức, đơn vị còn khác nhau; vụ việc nếu không chỉ đạo, xem xét kịp thời có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng hoặc có thể dẫn đến hủy hoại tài sản của Nhà nước, của tập thể, xâm hại đến tính mạng, tài sản của nhân dân, ảnh hưởng đến an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội.

Thứ tư, khi TCD, người đứng đầu cơ quan phải có ý kiến trả lời về việc giải quyết vụ việc cho công dân. Trường hợp chưa trả lời ngay được thì chỉ đạo cơ quan, tổ chức, đơn vị, công chức, viên chức thuộc quyền quản lý của mình kịp thời xem xét, giải quyết và thông báo thời gian trả lời cho công dân.

Tiếp công dân là hoạt động không thể thiếu của cơ quan hành chính các cấp. Ảnh: T.A

Trách nhiệm phối hợp trong tiếp công dân

Ngoài trách nhiệm trực tiếp, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị còn có trách nhiệm phối hợp trong việc tiếp và xử lý trường hợp nhiều người cùng khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh.

Điều 32, Luật TCD cũng quy định: Tổng Thanh tra Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công an trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc Chủ tịch UBND, cơ quan công an, cơ quan thanh tra các cấp và các cơ quan khác của Nhà nước trong việc xử lý trường hợp nhiều người cùng khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh về một nội dung.

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh có trách nhiệm hỗ trợ, phối hợp với Thanh tra Chính phủ, Bộ Công an trong việc xử lý trường hợp nhiều người cùng khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh về một nội dung tại Trụ sở tiếp công dân ở trung ương khi được yêu cầu.

Kiểm tra, đôn đốc việc xử lý sau tiếp công dân của các cơ quan, đơn vị

Sau nhiều năm thực hiện Luật TCD và các văn bản pháp luật liên quan, để hoạt động TCD được thực hiện đồng bộ, bài bản và thống nhất cao hơn, ngày 1/10/2021, Thanh tra Chính phủ đã ban hành Thông tư 04/2021/TT-TTCP quy định về quy trình TCD.

Văn bản này tiếp tục quy định rõ trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong việc trực tiếp TCD như:

Người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải trực tiếp TCD để lắng nghe, xem xét, giải quyết và chỉ đạo việc giải quyết các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh thuộc thẩm quyền của mình hoặc thuộc thẩm quyền của người đứng đầu cơ quan, đơn vị cấp dưới trong công tác TCD, xử lý đơn và giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh.

Người đứng đầu cơ quan, đơn vị có trách nhiệm tiếp công dân định kỳ hoặc đột xuất theo quy định của Luật TCD và kiểm tra, đôn đốc việc xử lý sau TCD của các cơ quan, đơn vị.

Việc tiếp công dân của người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải được công chức, viên chức giúp việc ghi chép đầy đủ vào Sổ tiếp công dân hoặc nhập thông tin vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về công tác TCD, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh hoặc phần mềm quản lý công tác TCD và được lưu tại nơi TCD. Ý kiến chỉ đạo của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong việc giải quyết các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh tại Trụ sở TCD phải được lập thành văn bản và gửi cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan để triển khai thực hiện theo đúng yêu cầu, nội dung chỉ đạo; ấn định thời gian giải quyết phù hợp với quy định của pháp luật và cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm giải quyết phải gửi kết quả giải quyết cho công dân được biết.

Khi TCD, nếu vụ việc rõ ràng, cụ thể, có cơ sở và thuộc thẩm quyền giải quyết thì người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải trả lời ngay cho công dân biết; nếu vụ việc phức tạp cần nghiên cứu, xem xét thì nói rõ thời hạn giải quyết và người cần liên hệ để biết kết quả giải quyết.

Kết thúc việc tiếp công dân, người đứng đầu cơ quan, đơn vị ra thông báo kết luận việc TCD.

Thông tư cũng quy định, Ban TCD, công chức, viên chức được giao nhiệm vụ giúp người đứng đầu cơ quan, đơn vị TCD và cơ quan Thanh tra nhà nước hoặc Văn phòng Ủy ban nhân dân cùng cấp.

Việc TCD đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh phải được ghi vào Sổ tiếp công dân hoặc nhập thông tin vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về công tác TCD, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh hoặc phần mềm quản lý công tác TCD./.