PV: Thời điểm gần Tết, ông nhận định khái quát như thế nào về thị trường hàng hóa cũng như sức mua của người tiêu dùng năm nay?

Ông Vũ Vinh Phú: Từ nay đến Tết Nguyên đán 2023 chỉ còn khoảng hơn 1 tháng nữa. Chính vì vậy, ngoài chất lượng hàng hoá, vệ sinh an toàn thực phẩm thì công tác quản lý giá trên thị trường nhất là giá những mặt hàng thiết yếu là rất quan trọng.

Khi thị trường hàng hoá có một mức giá hợp lý vừa có lợi cho người sản xuất và cả cho người tiêu dùng thì công tác quản lý giá nhất là trong dịp Tết sẽ có những tác dụng thiết thực hơn. Trong điều kiện sau hơn 2 năm đại dịch, người dân vẫn còn tiếp tục thắt chặt chi tiêu, ngoài ra lại còn có một bộ phận không còn việc làm hoặc bị giãn việc, cho nên nhiều khả năng sức mua trong dịp Tết sắp tới không thể mạnh mẽ như những năm trước đây.

Ông Vũ Vinh Phú. Ảnh: T.A

PV: Ông có thể phân tích rõ hơn diễn biến thị trường giá cả gắn với các yếu tố sản xuất trong nước – Một trong những yếu tố quan trọng góp phần ổn định nguồn cung để phục vụ tiêu dùng xã hội?

Ông Vũ Vinh Phú: Trên thị trường nội địa ngay từ quý II/2022, do tác động của giá xăng dầu và nguyên nhiên vật liệu, chi phí vận chuyển, … hàng hoá hầu hết đã hình thành một mức giá mới, tăng khoảng từ 5-10%, cá biệt một số nơi với một số mặt hàng tăng cao hơn, yếu tố này cũng tác động làm suy giảm sức mua chung trên thị trường, tuy rằng dịp Tết nhu cầu mua sắm theo quy luật tăng lên nhiều so với lúc bình thường. Bài toán đặt ra là làm sao tìm ra những giải pháp để ổn định giá cả trong dịp Tết Quý Mão sắp tới và những thời điểm cao điểm mua sắm khác trong những tháng cuối năm.

Đầu tiên phải nói đến sản xuất, cần khuyến khích phát triển tạo ra những quỹ hàng hoá dồi dào có chất lượng, giá cả hợp lý để tăng nguồn cung cho thị trường. Yếu tố sản xuất trong nước là quyết định quan trọng góp phần làm cho giá cả được ổn định hợp lý để phục vụ tiêu dùng xã hội. Nước ta là một nước có nền nông nghiệp phát triển và nông sản thực phẩm dòi dào, điều đó đã được khẳng định trong những năm vừa qua, chính quỹ hàng hoá này góp phần kiềm chế lạm phát ở mức hợp lý nhiều năm gần đây.

Tiếp theo là chúng ta đề cập tới hệ thống phân phối quốc gia, nhiều năm gần đây đầu ra của sản xuất đã được hệ thống phân phối nội địa tiêu thụ có nhiều tiến bộ đáng khích lệ ở cả kênh phân phối truyền thống và kênh hiện đại.

Nhiều chuyên gia, dư luận xã hội, bà con nông dân, các hợp tác xã,… đều có ý kiến: Hiện nay sản xuất của chúng ta ngày càng dồi dào có chất lượng tuy nhiên có một nút thắt lớn nhất đó là mặc dù hàng đảm bảo tiêu chuẩn nhưng tỷ lệ vào kênh phân phối, nhất là kênh phân phối hiện đại mới chỉ được 10-20%.

Cần ổn định nguồn cung và giá cả hàng hóa phục tiêu dùng Tết đang đến gần. Ảnh: T.A

PV: Nhiều năm là Chủ tịch Hiệp hội siêu thị Hà Nội cũng như công tác tại Sở Thương mại Hà Nội (nay là Sở Công thương) ông có thể phân tích và chia sẻ thêm câu chuyện về kênh phân phối hiện đại là kênh tiêu dùng chính của phần lớn người tiêu dùng hiện nay?

Ông Vũ Vinh Phú: Điểm thứ nhất gây cản trở cho sự tiêu thụ hàng hoá đó là số lượng siêu thị trên toàn quốc dù có trên 1.000 điểm bán song dung lượng chứa vẫn hạn chế. Mặt khác, điểm mấu chốt đó là hàng hoá phải gửi bán vào siêu thị, người và doanh nghiệp gửi hàng phải chịu những o ép vô lý mà có thật như: Chiết khấu từ 25-30% thậm chí còn cao hơn cả lợi nhuận của người sản xuất, hàng bán xong bị kéo dài sự chiếm dụng vốn từ một tháng đến ba tháng, giá bán hàng hoá sạch có lúc bị ép bằng giá hàng hoá không sạch và những chi phí “không chính thức” rất khó nói. Một số siêu thị có thế mạnh đang ở dạng độc quyền trong giao dịch với người sản xuất. Câu nói của bác nông dân đã 20 năm làm nông nghiệp ở Lâm Đồng: “Ai chịu chi lớn nhất thì hàng hoá của họ mới vào được siêu thị”. Đây là "tiếng kêu" chân thực nhất về nỗi khổ của người nông dân Việt Nam khi có hàng đi gửi bán tại các siêu thị để bù đắp lại công sức của mình 2 sương 1 nắng làm ra của cải vật chất cho xã hội thụ hưởng. Một ví dụ khác:  Ngay tại Hà Nội, hợp tác xã rau Văn Đức, Gia Lâm trồng hàng nghìn tấn rau sạch song chỉ có 20% vào được các siêu thị, khó khăn đến nỗi để tiêu thụ hết số rau còn lại, chủ nhiệm hợp tác xã phải quyết định giảm bớt bao bì tem nhãn để giảm giá thành rau đồng thời đem bán số rau đó ra ngoài thị trường lẫn lộn với rau không sạch. Như vậy, làm rau sạch nhưng không bán được với giá rau sạch, đây là một nghịch lý về tiêu thụ hàng hoá nông sản ở nước ta hiện nay.

PV: Để gỡ “nút thắt” trên theo ông cần những giải pháp như thế nào gắn với chính sách kịp thời công bằng, minh bạch?

Hai hình ảnh điển hình trên cho ta thấy một "nút thắt" đang cản trở sản xuất rau sạch hàng hoá sạch, “cản trở” người tiêu dùng tiếp cận rau sạch với giá hợp lý trên thị trường ở nhiều tỉnh, thành phố. Tác hại của những "nút thắt" này đã rõ, điều quan trọng là các cơ quan quản lý nhà nước, Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Y tế và các ngành cần có những chính sách kịp thời công bằng, minh bạch, cần có những chính sách đầu tư hạ tầng cho hệ thống phân phối và cho sản xuất hàng hoá để tổ chức lại chuỗi sản xuất phân phối tiêu thụ trên thị trường. Theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ: “Lợi ích hài hoà, rủi ro chia sẻ” và xã hội không ai bị bỏ lại phía sau.

Tết sắp đến gần nên việc điều hành để ổn định giá cả trong dịp này là rất quan trọng làm cơ sở cho việc điều hành giá trong năm 2023 và những năm tiếp theo. Chúng ta luôn nhớ rằng, cần giữ ổn định giá ở những thời điểm quan trọng nhất, điều đó sẽ góp phần thực hiện chỉ số CPI cả năm 2022 ổn định, đồng thời nếu giá cả và lợi nhuận hợp lý sẽ thúc đẩy sản xuất vòng 2 tiếp tục phát triển mạnh hơn, lưu thông thông suốt, thực hiện tiêu dùng hợp lý và tiết kiệm, đưa nền kinh tế của nước ta phát triển nhanh và bên vững trong năm 2022 và những năm tiếp theo.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!