Hàng trăm hộ dân, doanh nghiệp không chịu bàn giao mặt bằng

Theo báo cáo của Ban quản lý Công viên lịch sử - Văn hóa dân tộc, đến tháng 08-2019 đã thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng đạt trên 90% toàn DA (trong đó, trên địa bàn TP Hồ Chí Minh đạt 91%, địa bàn tỉnh Bình Dương đạt 85%). Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số doanh nghiệp chưa chấp hành việc thu hồi và bàn giao mặt bằng bao gồm 288 hộ dân, một số cơ sở tôn giáo đang chờ chính sách đền bù thuộc địa bàn quận 9 và bảy hộ dân mặt tiền đường Xa lộ Hà Nội thuộc tỉnh Bình Dương. Trong đó, công tác quản lý đất đai gặp nhiều khó khăn, nguyên nhân cốt lõi là các đối tượng tham gia lấn chiếm và 288 hộ dân chưa bàn giao mặt bằng (đã đủ chính sách bồi thường giải tỏa và tái định cư), các đơn vị thuê mướn (19 trường hợp) khả năng có sự đan xen với nhau vì mục đích lợi ích riêng, tạo áp lực lên chính quyền các cấp với hình thức khiếu kiện đông người, tạo cớ. Vị trí chiếm dụng chủ yếu tập trung tại khu vực đường Nguyễn Xiển, đường 11, đường Hàng Tre và khu vực bờ sông Đồng Nai. 

 Người dân cố tình lấp chiếm đất tại dự án (ảnh: Tuyết Nhung)

Trước thực trạng lấn chiếm và không thực hiện việc trả lại mặt bằng tại DA, tháng 07/2018 Thanh tra TP Hồ Chí Minh đã có Kết luận số 25/KL-TTTP-P5 về việc thanh tra công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng và quản lý, sử dụng đất đai thuộc DA Công viên Lịch sử - Văn hóa dân tộc. Kết luận thanh tra đã chỉ ra hàng loạt những vấn đề tồn tại, vướng mắc liên quan về công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư và giải quyết khiếu nại; Việc quản lý, sử dụng đất đã thu hồi để thực hiện DA. Theo Kết luận thanh tra, tính đến ngày 31/12/2017, Trung tâm Đầu tư và Phát triển Công viên Lich sử - Văn hóa dân tộc ký kết 19 hợp đồng với 15 đơn vị, trong đó đa số là hợp đồng thuê mặt bằng, có một số hợp đồng với tiêu đề là Hợp đồng hợp tác đầu tư, nhưng thực chất là thuê mặt bằng. Tổng diện tích của 19 hợp đồng là hơn 354.692 m2 (hơn 35,4 ha). Qua xác minh hiện trạng tại biên bản ngày 20/03/2018, Thanh tra đã ghi nhận có 10 mặt bằng cho thuê có thời hạn một năm đến 5 năm, trong đó hiện trạng khu đất Công ty TNHH MTV phát triển Nông nghiệp Kỹ thuật cao Trang trại Việt thuê có hai căn nhà tường, mái tôn; hiện trạng khu đất Công ty TNHH Công trình giao thông Sài Gòn thuê có một căn nhà cấp 4, diện tích 20m x 30m, dùng làm nhà điều hành; hiện trạng khu đất Công ty TNHH gỗ Duy Dương thuê có một nhà khu sắt tiền chế, mái tôn vách tôn 700m2….

Trách nhiệm thuộc về ai ?

Ngoài ra, tại DA đã có 24 trường hợp lấn chiếm mặt bằng sử dụng trái phép với tổng diện tích hơn 46.173 m2 (hơn 4,6 ha) để kinh doanh quán cà phê, giải khát, quán ăn, bãi xe cơ giới chuyên dùng, xe container, garage sửa xe…Theo Ban quản lý DA đây là phần đất đã bồi thường, giải phóng mặt bằng và đã nhận bàn giao từ UBND quận 9 và không khai thác cho thuê mà bị chiếm dụng trái phép nhiều năm, nhưng chậm được xử lý, khắc phục. Ngay trước thời điểm thanh tra đã có hai doanh nghiệp đã bị UBND phường Long Bình lập biên bản xử phạt hành chính về hoạt động xây dựng không phép. Hai doanh nghiệp đã nộp phạt, nhưng chưa tháo dỡ công trình vi phạm.

Sau khi có Kết luận thanh tra, Ban quản lý DA đã đẩy mạnh việc tuyên truyền vận động, xây dựng tường rào, đào mương, cắm biển cảnh báo…nhưng người dân vẫn phá rào, mở lối đi khác. Bên cạnh đó, đến tháng 08/2018 Ban quản lý DA đã triển khai các biện pháp kiên quyết để thực hiện thanh lý hợp đồng cho thuê đối với 19 trường hợp sai phạm theo Kết luận thanh tra. Tuy vậy, hiện vẫn còn 9 trường hợp vẫn còn vướng mắc trong việc thanh lý hợp đồng và bàn giao lại mặt bằng cho Ban quản lý DA. Nhiều trường hợp đã hết hạn hợp đồng từ cuối năm 2018, nhưng vẫn chiếm dụng đất sử dụng trái phép và cho thuê lại đất để kiếm lời. 

 Ban quản lý dự án xây tường rào để giữ đất (ảnh: Tuyết Nhung)

Thực tế, trước những vướng mắc của DA, Thanh tra TP Hồ Chí Minh đã yêu cầu Chủ tịch UBND quận 9 khẩn trương chỉ đạo thực hiện các việc như: phối hợp với cơ quan chức năng xử lý theo quy định những trường hợp lấn chiếm đất trong khu Công viên trong thời hạn 30 ngày làm việc; Có kế hoạch thực hiện thu hồi phần đất còn lại đến hết ngày 31/12/2018 để bàn giao cho Ban quản lý thực hiện DA. Đồng thời, đề xuất phương án bồi thường cho 03 nghĩa trang của Giáo xứ Cao Thái, Long Bình và Đình Thái Bình; Báo cáo những nội dung theo yêu cầu của Hội đồng thẩm định bồi thường Thành phố để có đầy đủ cơ sở pháp lý trình UBND TP xem xét, chỉ đạo về chính sách bồi thường đối với 03 khu nghĩa trang liên quan đến tôn giáo. Báo cáo, đề xuất cụ thể từng trường hợp trong số 23 trường hợp chưa đủ điều kiện nhưng vẫn được bố trí thêm 01 nền tái định cư (cho đủ 02 nền), xin ý kiến UBND TP về hướng xử lý.

UBND quận 9 kiểm tra, giải quyết trường hợp khiếu nại của hộ Võ Minh Châu theo Văn bản số 1047/TTTP-P4 ngày 07/10/2011 của Thanh tra TP và báo cáo kết quả cho UBND TP trong tháng 07/2018. Thường xuyên kiểm tra, đối chiếu định kỳ số tiền bồi thường chưa chi trả cho người có đất bị thu hồi đang được gửi tới các ngân hàng thương mại. 

Thiên Ân