Bám sát chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thanh tra Chính phủ, Tỉnh ủy, UBND tỉnh, những năm qua, ngành Thanh tra tỉnh Quảng Bình đã triển khai hiệu quả công tác thanh tra, đảm bảo theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, từ thực tiễn công tác thanh tra, kiểm tra, Thanh tra tỉnh Quảng Bình cho rằng có một số tồn tại, hạn chế, bất cập cần được khắc phục để nâng cao chất lượng hiệu quả công tác này trong thời gian tới.
Còn nhiều bất cập, hạn chế
Luật Thanh tra 2010 và các văn bản hướng dẫn thi hành đã quy định về trình tự, thủ tục áp dụng cho thanh tra hành chính, thanh tra chuyên ngành. Song mỗi ngành, mỗi lĩnh vực có những đặc thù riêng, phạm vi và quy mô của cuộc thanh tra ở mỗi cấp, mỗi ngành là khác nhau nên nếu có sự chồng chéo về kế hoạch thanh tra, việc phối hợp để thực hiện thanh tra là khó khăn vì không cùng nội dung, lĩnh vực.
Theo Thanh tra tỉnh Quảng Bình, nhiều quy định pháp luật về sử dụng quyền trong hoạt động thanh tra chưa đủ mạnh, chưa cụ thể; một số quyền còn thiếu trình tự, thủ tục thực hiện. Đặc biệt, pháp luật về thanh tra còn thiếu các chế tài đủ mạnh để xử lý đối với các hành vi vi phạm, do đó chưa phát huy hết hiệu quả các quyền trong hoạt động thanh tra. Quy định pháp luật về nội dung quản lý nhà nước trong lĩnh vực thanh tra ở cấp huyện chưa phát huy được hết vai trò, trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước đối với lĩnh vực này.
Mặt khác, đội ngũ làm công tác thanh tra được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau và thường xuyên biến động, thiếu ổn định, chưa đáp ứng được yêu cầu về số lượng và trình độ, năng lực, kinh nghiệm, bản lĩnh… làm ảnh hưởng tới chất lượng, hiệu quả công tác thanh tra và việc thực hiện quyền thanh tra nói riêng.
Đáng nói, việc quy định về định biên, biên chế lực lượng Thanh tra cấp Sở vẫn chưa có quy định thống nhất, chủ yếu dựa vào vị trí việc làm. Mặt khác, áp lực của việc tinh giản biên chế trong cơ quan hành chính hiện nay ảnh hưởng không nhỏ đến việc bố trí biên chế cho lực lượng thanh tra để đáp ứng được khối lượng công việc theo quy định, dẫn đến tình trạng khối lượng công việc nhiều hơn so với định mức biên chế được giao.
Ở cấp huyện, biên chế của Thanh tra cấp huyện nằm trong tổng biên chế của UBND huyện. Thực tế cho thấy, biên chế thường rất mỏng, trong khi yêu cầu nhiệm vụ phải tham mưu giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham nhũng, thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật và nhiệm vụ, quyền hạn của các phòng ban, đơn vị thuộc UBND huyện và của UBND cấp xã nên chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ.
Hệ thống các văn bản pháp luật về thanh tra còn chưa thực sự hoàn chỉnh, nhiều điểm còn bộc lộ bất hợp lý, không còn phù hợp với yêu cầu thực tiễn dẫn đến sự chồng chéo về thẩm quyền và hoạt động ở một số lĩnh vực gây khó khăn, phiền hà cho các cơ quan, đơn vị là đối tượng thanh tra.
Đáng chú ý, quyền hạn và hiệu lực thanh tra còn hạn chế. Các cơ quan thanh tra chỉ dừng lại ở quyền kiến nghị nên hiệu quả không cao; phụ thuộc vào thái độ tiếp thu và biện pháp thực hiện các kiến nghị của các cơ quan, đơn vị được các cơ quan thanh tra kiến nghị.
Ngoài ra, sự phối hợp giữa Thanh tra địa phương, thanh tra các Bộ, ngành, các cơ quan ngành dọc còn chưa chặt chẽ. Một số Bộ, ngành, cơ quan ngành dọc không gửi kế hoạch thanh tra, kiểm tra về địa phương để rà soát, tránh chồng chéo, trùng lắp.
Một số doanh nghiệp, cơ sở sản xuất tìm các sơ hở trong cơ chế chính sách để lợi dụng, vụ lợi cho tổ chức hoặc cá nhân mình. Sử dụng các biện pháp nghiệp vụ tinh vi để trốn tránh sự kiểm tra, kiểm soát, thanh tra của các cơ quan thanh tra…
Thanh tra tỉnh Quảng Bình triển khai nhiệm vụ công tác thanh tra năm 2022. (Ảnh: Thanh tra tỉnh Quảng Bình)
Cần sớm sửa đổi, thay thế văn bản pháp luật liên quan
Để khắc phục những hạn chế trong Luật Thanh tra năm 2010, Thanh tra tỉnh Quảng Bình cho rằng cần sớm ban hành Luật Thanh tra mới để thay thế, cũng như các văn bản pháp luật hướng dẫn thi hành. Trong đó, đề nghị Thanh tra Chính phủ tham mưu Chính phủ có quy định cụ thể việc xử lý chồng chéo, trùng lắp trong kế hoạch thanh tra giữa các Bộ, ngành, giữa Trung ương và địa phương, giữa cấp tỉnh và cấp huyện.
Thanh tra tỉnh Quảng Bình cũng đề nghị Thanh tra Chính phủ hướng dẫn cụ thể về hình thức thanh tra thường xuyên trong hoạt động thanh tra chuyên ngành; thanh tra đột xuất theo lĩnh vực quản lý Nhà nước; xác định rõ kiểm tra, thanh tra theo các yêu cầu, nhiệm vụ của việc giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng không thuộc phạm vi điều chỉnh của Chỉ thị số 20/CT-TTg.
Ngoài ra, đề nghị bổ sung quy định mang tính phân biệt giữa hoạt động thanh tra chuyên ngành và hoạt động kiểm tra mang tính quản lý nhà nước để hướng dẫn chuyên môn, chấp hành pháp luật của cơ quan thuộc quản lý nhà nước; tiếp tục chỉ đạo Thanh tra các Bộ, ngành, cơ quan ngành dọc phối hợp, gửi kế hoạch thanh tra, kiểm tra về địa phương để rà soát, tránh chồng chéo, trùng lắp.
Năm 2021, ngành Thanh tra tỉnh Quảng Bình đã triển khai thực hiện 64 cuộc thanh tra hành chính; 22 cuộc thanh tra, kiểm tra trách nhiệm việc thực hiện các quy định của pháp luật về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng; 237 cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành.
Qua công tác thanh tra, kiểm tra đã phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật của các đối tượng được thanh tra. Đồng thời, kết quả thanh tra, kiểm tra đã đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu về phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật và các hành vi tham nhũng, lãng phí.
Trong bối cảnh dịch Covid-19 ảnh hưởng đến mọi hoạt động đời sống xã hội, ngành Thanh tra tỉnh Quảng Bình đã thực hiện đúng quy định pháp luật về thanh tra. Đặc biệt là các chỉ thị, nghị quyết của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ liên quan đến hoạt động thanh tra, trong đó có Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 17/5/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc chấn chỉnh hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với doanh nghiệp, Nghị quyết số 84-NQ/CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ về các nhiệm vụ, giải pháp tiếp tục tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho sản xuất kinh doanh, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công và đảm bảo trật tự an toàn xã hội trong bối cảnh đại dịch Covid-19.
Hoàng Minh