Chính vì thế, Người đặc biệt quan tâm đến việc xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra cả về số lượng và chất lượng, “công tâm” và “thạo việc”, “phụng công, thủ pháp, chí công vô tư”. Quán triệt quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng thời, xuất phát từ tình hình thực tế công tác thanh tra, ngày 08/12/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 2213/QĐ-TTg ban hành “Chiến lược phát triển ngành Thanh tra đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030”, trong đó xác định rõ mục tiêu: “Xác lập địa vị pháp lý của các cơ quan thanh tra phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng; tăng cường tính tập trung, thống nhất, chủ động và tự chịu trách nhiệm trong tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra; xây dựng ngành Thanh tra, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thanh tra chuyên nghiệp, trách nhiệm, kỷ cương, liêm chính nhằm góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và hội nhập quốc tế”.

Là một bộ phận của lực lượng Công an nhân dân (CAND) và thuộc hệ thống tổ chức Thanh tra Nhà nước, Thanh tra CAND ngày càng trưởng thành, phát triển về mọi mặt và có những đóng góp quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội và xây dựng lực lượng CAND, cũng như thành tựu chung của ngành Thanh tra.

Dấu ấn hoạt động của lực lượng Thanh tra CAND trong năm 2020

Với phương châm hành động “xây dựng lực lượng Thanh tra CAND vững mạnh, kỷ cương, góp phần hoàn thành tốt nhiệm vụ công tác Công an trong tình hình mới”, trong năm 2020, thanh tra công an các cấp đã bám sát chủ trương, chỉ thị, nghị quyết của Đảng ủy Công an Trung ương và lãnh đạo Bộ Công an, tham mưu “đúng” và “trúng”, tập trung thanh, kiểm tra những lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng, dễ sai phạm, nơi có nhiều đơn thư, dư luận phản ánh về tham nhũng, tiêu cực, vi phạm; tham mưu xây dựng, đề xuất ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, từng bước hoàn thiện thể chế về tổ chức và hoạt động của lực lượng thanh tra công an các cấp. Toàn lực lượng thanh tra CAND đã tổ chức thực hiện hiệu quả hàng trăm cuộc thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành; riêng Thanh tra Bộ đã trực tiếp tiến hành 37 cuộc thanh tra theo kế hoạch, 08 cuộc thanh tra đột xuất, 16 cuộc kiểm tra việc thực hiện kiến nghị thanh tra. Bên cạnh đó, Thanh tra Bộ Công an đã chủ động nắm tình hình quản lý, giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với công an các đơn vị, địa phương; chỉ đạo, hướng dẫn nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân; đồng thời trực tiếp tiếp nhận, xử lý kịp thời số lượng lớn đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của Nhân dân đảm bảo đúng pháp luật; tỷ lệ giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo đạt 92,5%, tăng 1,86% so với cùng kỳ năm 2019, riêng các vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của Bộ trưởng giao Thanh tra Bộ xác minh đề xuất giải quyết đạt 100%.

Thông qua các hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo đã minh oan cho nhiều đơn vị và cán bộ, chiến sĩ, đồng thời phát hiện, xử lý, đề nghị đưa ra khỏi lực lượng CAND hàng trăm cán bộ, chiến sĩ có những vi phạm về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; vi phạm kỷ luật, quy trình công tác, vi phạm chính sách pháp luật… góp phần quan trọng trong việc hoàn thiện cơ chế quản lý, cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả các mặt công tác công an. Đồng thời, phối hợp hiệu quả với cơ quan kiểm tra Đảng, tổ chức cán bộ các cấp làm tốt công tác rà soát tiêu chuẩn chính trị, kết luận đơn thư khiếu nại, tố cáo phục vụ công tác chuẩn bị nhân sự công an tham gia cấp ủy các cấp, nhiệm kỳ 2020 - 2025, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII và Quốc hội khóa XV... Qua công tác thanh tra đã kịp thời phát hiện những tồn tại, thiếu sót, kiến nghị, xử lý nhiều trường hợp vi phạm, đã minh oan cho 87 tập thể, 259 cá nhân. Đồng thời, đã ghi nhận, đánh giá đúng những ưu điểm, giúp cấp ủy, thủ trưởng công an các đơn vị, địa phương thấy rõ những tồn tại, hạn chế, thiếu sót để chấn chỉnh, khắc phục, nâng cao hiệu quả, chất lượng các mặt công tác.

Ngoài ra, lực lượng Thanh tra CAND đã làm tốt vai trò Thường trực Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, lãng phí của Bộ; tập trung mọi lực lượng, biện pháp khẩn trương xác minh, làm rõ dấu hiệu tham nhũng để báo cáo, đề xuất lãnh đạo chỉ đạo xử lý đúng người, đúng tội, có biện pháp loại bỏ sơ hở, cơ hội, điều kiện thuận lợi cho tham nhũng phát sinh. Theo thống kê, trong giai đoạn từ năm 2013 đến nay, lực lượng CAND nói chung và thanh tra công an các cấp  nói riêng đã tiếp nhận 1.074 tố giác, tin báo tội phạm và kiến nghị khởi tố về tội phạm tham nhũng (đã xử lý 100% các nguồn tin, trong đó kết luận, giải quyết 863 đơn theo chức năng, nhiệm vụ, khởi tố 292 vụ án, 409 bị can)⁽²⁾. Đồng thời, Thanh tra Bộ Công an đã phát hiện nhiều tồn tại, hạn chế trong các mặt công tác của lực lượng công an các cấp như: Tuần tra, kiểm soát giao thông, tiếp nhận, xử lý tin báo, tố giác tội phạm; quản lý hành chính về an ninh, trật tự; tiến hành các biện pháp nghiệp vụ; quản lý tài chính, tài sản… qua đó kiến nghị với lãnh đạo Bộ chỉ đạo lãnh đạo công an các đơn vị, địa phương tổ chức chấn chỉnh, xử lý sai phạm, chấp hành nghiêm pháp luật và các quy định, quy trình công tác của lực lượng CAND…

Có thể khẳng định rằng, trong năm 2020, Thanh tra CAND đã tiến hành các cuộc thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng trong toàn lực lượng một cách có hiệu quả và chất lượng; kết luận thanh tra, kiểm tra đảm bảo chính xác, khách quan, toàn diện; công tác giám sát, thẩm định và xử lý sau thanh tra được tăng cường, góp phần xây dựng lực lượng CAND ngày càng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Thanh tra Bộ Công an tổ chức Hội nghị tập huấn công tác thanh tra CAND năm 2021. 

Thực trạng đội ngũ cán bộ thanh tra trong CAND

Ngày 06/8/2018, Bộ trưởng Bộ Công an đã ban hành Quyết định số 4009/QĐ-BCA quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Thanh tra. Tổ chức bộ máy Thanh tra CAND bao gồm: Thanh tra Bộ Công an; thanh tra cục; thanh tra công an cấp tỉnh; thanh tra công an cấp huyện. Đối với các đơn vị cục, viện, học viện, trường CAND và đơn vị thuộc công an tỉnh, nơi không tổ chức thanh tra thì thủ trưởng đơn vị trực tiếp chỉ đạo công tác thanh tra và quyết định thành lập đội thanh tra, tổ thanh tra, bố trí cán bộ thanh tra chuyên trách hoặc kiêm nhiệm làm nhiệm vụ thanh tra. Về đội ngũ cán bộ, hiện nay, lực lượng Thanh tra CAND có trên 90% cán bộ có trình độ đại học, sau đại học; khoảng 560 cán bộ được bổ nhiệm vào các ngạch thanh tra viên. Về trình độ chính trị, 30% cán bộ có trình độ cao cấp, 60% trung cấp, 10% sơ cấp. Hàng năm, Thanh tra Bộ Công an đều tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ thanh tra công an các đơn vị, địa phương. Vì vậy, Thanh tra CAND luôn được Thủ tướng Chính phủ đánh giá là đơn vị Thanh tra bộ - ngành hoạt động có hiệu quả cao, liên tục được Nhà nước, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công an khen thưởng.

Đánh giá một cách khách quan, những năm qua, đội ngũ cán bộ thanh tra trong CAND từng bước được tăng cường về cơ cấu, điều chỉnh theo hướng từng bước hợp lý, khoa học hơn. Phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của đội ngũ cán bộ thanh tra có nhiều chuyển biến tích cực; năng lực và trình độ chuyên môn nghiệp vụ thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo ngày càng được nâng cao; phong cách làm việc có nhiều tiến bộ, nhìn chung đã đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ công tác ở công an các đơn vị, địa phương. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy ở các cơ quan thanh tra trong CAND được củng cố, rèn luyện qua thực tiễn công tác. Năng lực lãnh đạo, chỉ huy từng bước thích ứng với yêu cầu nhiệm vụ mới, có tư duy đổi mới, năng động, sáng tạo và hiệu quả. Số cán bộ lãnh đạo chỉ huy có trình độ đại học trở lên về nghiệp vụ công an được nâng lên, từng bước được trẻ hóa, khắc phục mất cân đối về độ tuổi.

Tuy nhiên, trên cơ sở thực hiện Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 15/3/2018, của Bộ Chính trị về “Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”, các cơ quan thanh tra trong CAND đã có sự thay đổi về mặt tổ chức, vì vậy, đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra cũng có sự thay đổi, biến động nhất định, chưa được quan tâm xây dựng theo một kế hoạch, chiến lược bài bản, dài hạn, xứng tầm với vị trí, vai trò của công tác thanh tra. Một số cán bộ còn có phong cách làm việc chưa thực sự tiến bộ, chậm đổi mới, không chịu tìm tòi, suy nghĩ, thậm chí “đối phó”, “bình quân chủ nghĩa”, tinh thần trách nhiệm, ý thức tổ chức kỷ luật còn yếu, tinh thần phục vụ Nhân dân chưa cao. Năng lực thực thi nhiệm vụ cũng như khả năng vận dụng khoa học công nghệ hiện đại trong công tác còn rất hạn chế, đặc biệt là đội ngũ cán bộ thanh tra ở cấp huyện và ở cơ sở. Số cán bộ được đào tạo mới có đủ trình độ chuyên môn nhưng lại thiếu kinh nghiệm trong lĩnh vực thanh tra. Số lượng, cơ cấu đội ngũ công chức chưa đáp ứng được yêu cầu trước mắt và lâu dài; tình trạng hẫng hụt giữa các thế hệ cán bộ còn phổ biến; thiếu đội ngũ cán bộ nòng cốt kế cận có kinh nghiệm và trình độ chuyên môn cao. Ở một số công an cấp huyện còn không có hoặc không bố trí đủ số lượng cán bộ chuyên trách, cho nên, tất cả các công việc của cấp trên về công tác thanh tra đều dồn hết vào cán bộ kiêm nhiệm thực hiện, dẫn đến tình trạng quá tải, thực hiện các nội dung công tác thanh tra kém hiệu quả.

Xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra CAND đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo đảm an ninh, trật tự và xây dựng lực lượng CAND trong sạch, vững mạnh

Qua thực tiễn công tác thanh tra, để xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra CAND “liêm khiết, trong sạch, vững mạnh” đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình hiện nay cần tập trung thực hiện đồng bộ một số giải pháp trọng tâm sau đây:

Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, lãnh đạo công an các đơn vị, địa phương trong xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra CAND. Đây là vấn đề biện chứng, mang tính chất nguyên lý. Từ nhận thức mới đi đến hành vi, nhận thức đúng mới hành động đúng, mới xác định đúng thái độ, trách nhiệm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, đề ra các giải pháp đúng đắn, phù hợp và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp đó đạt kết quả cao nhất. Việc nâng cao nhận thức cần tập trung vào các vấn đề: (1) Quán triệt sâu sắc các quan điểm, chủ trương chỉ đạo của Đảng, Chính phủ, Đảng ủy Công an Trung ương và Bộ Công an về xây dựng đội ngũ cán bộ nói chung và đội ngũ cán bộ thanh tra CAND nói riêng; (2) Xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra CAND phải xuất phát, bám sát và phục vụ trực tiếp việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của cơ quan Thanh tra CAND, góp phần xây dựng lực lượng Thanh tra CAND trong sạch, vững mạnh về mọi mặt; (3) Xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra CAND phải có sự gắn kết chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn, giữa cơ sở đào tạo với cơ quan thanh tra ở công an các đơn vị, địa phương.

Hai là, tập trung xây dựng tổ chức bộ máy Thanh tra CAND trong sạch, vững mạnh, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Chú trọng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao bản lĩnh chính trị cho đội ngũ cán bộ thanh tra để giúp họ nhận thức sâu sắc hơn về vị trí, vai trò trách nhiệm của mình, thực sự là người chiến sĩ xung kích trên mặt trận đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, những biểu hiện tiêu cực, sai phạm, chống các hành vi vi phạm pháp luật, thực hiện đúng kỷ cương, chấp hành nghiêm pháp luật của Nhà nước. Thường xuyên phổ biến, quán triệt để đội ngũ cán bộ thanh tra thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XII về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và Thông tư số 05/2011/TT-TTCP của Tổng Thanh tra Chính phủ quy định về phòng, chống tham nhũng trong ngành thanh tra. Đồng thời, đẩy mạnh hơn nữa phong trào thi đua yêu nước, nhân rộng điển hình tiên tiến trong lực lượng Thanh tra CAND.

Ba là, hoàn thiện hệ thống chức danh vị trí việc làm và công tác phân tích công việc cho đội ngũ cán bộ thanh tra trong CAND. Đây là một nội dung đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra CAND, là cơ sở giúp cán bộ hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Xác định vị trí việc làm phải dựa trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, đối tượng phục vụ, đối tượng quản lý của đội ngũ cán bộ thanh tra. Gắn các kết quả phân tích công việc với các hoạt động khác trong công tác quản lý đội ngũ cán bộ thanh tra như nhận xét, đánh giá, quy hoạch, sử dụng cán bộ... Từ các bản phân tích công việc, bản mô tả vị trí việc làm và các tiêu chuẩn đối với từng vị trí công việc, công an các đơn vị, địa phương sẽ thống kê được những cán bộ hiện tại chưa đủ điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định, là cơ sở cho việc bố trí, sắp xếp lại đội ngũ cán bộ thanh tra, đảm bảo hoạt động của đội ngũ hiệu quả hơn.

Bốn là, chú trọng công tác đào đạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực công tác cho đội ngũ cán bộ thanh tra CAND, hướng tới mục tiêu là tạo được sự thay đổi về chất trong thực thi nhiệm vụ. Đây là một trong những nội dung quan trọng góp phần nâng cao hiệu quả xây dựng đội ngũ cán bộ thanh tra CAND. Trong thời gian tới, các cơ sở giáo dục, đào tạo cần phải tập trung rà soát xây dựng, chỉnh sửa nội dung chương trình đào tạo; hoàn chỉnh hệ thống giáo trình, tài liệu; tăng cường số lượng và chất lượng hệ thống tài liệu tham khảo phục vụ công tác đào tạo, bồi dưỡng. Nội dung chương trình đào tạo phải đảm bảo tính nhất quán, tính liên thông và kế thừa; đảm bảo thời gian đào tạo phù hợp; kết hợp lý thuyết và thực hành hợp lý; tăng thời gian rèn luyện các kỹ năng thực hành, thực tế cho học viên. Tập trung hoàn thiện hệ thống chương trình, giáo trình, tài liệu giảng dạy, sách tham khảo liên quan đến công tác thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong CAND theo hướng chú trọng nội dung về kỹ năng nghề nghiệp, giáo dục đạo đức, thái độ, tinh thần trách nhiệm đối với công việc; sử dụng đội ngũ chuyên gia, các nhà khoa học có kinh nghiệm tham gia xây dựng, phát triển hệ thống chương trình, giáo trình, tài liệu, sách tham khảo liên quan đến công tác thanh tra trong CAND.

Năm là, thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thi hành công tác thanh tra trong CAND. Công tác kiểm tra, giám sát đối với đội ngũ cán bộ thanh tra trong CAND được xác định là công cụ quan trọng trong việc đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị và đạo đức, lối sống, chấn chỉnh tác phong làm việc của đội ngũ cán bộ này, góp phần tích cực vào việc đánh giá và sử dụng đội ngũ cán bộ thanh tra nói riêng và đội ngũ cán bộ CAND nói chung. Để thực hiện tốt vấn đề này, đòi hỏi cần nhanh chóng xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách kiểm tra, giám sát đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra ở công an các đơn vị, địa phương và hiện thực hóa trong thực tiễn. Gắn kết hoạt động thanh tra với công tác đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực, làm trong sạch đội ngũ cán bộ thanh tra CAND. Lựa chọn người có đủ đức, đủ tài vào phụ trách công việc chủ chốt, mũi nhọn để phát huy ảnh hưởng tích cực trong cơ quan thanh tra. Song song với đó, cần kịp thời phát hiện, xử lý đưa ra khỏi cơ quan thanh tra những cán bộ có biểu hiện vi phạm đạo đức, tham ô, tham nhũng, vi phạm pháp luật và vi phạm quy trình công tác./.

Hàn Anh Tuấn

Công an huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa

Chú thích:

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.13, tr.35.

(2) http://bocongan.gov.vn/tin-tuc-su-kien/hoat-dong-cua-luc-luong-cong-an/tin-hoat-dong-cua-bo/luc-luong-cong-an-nhan-dan-giu-vung-vai-tro-la-luc-luong-di-dau-dot-pha-trong-cong-tac-phong-chong-tham-nhung-d2-t29344.html