Những ngày đầu tháng 1/2020, vi rút Corona còn xa lạ và chưa được được nhiều người biết đến, nhất là những người ở vùng sâu, vùng xa. Đến ngày 23/01/2020, khi Việt Nam chính thức ghi nhận ca nhiễm đầu tiên trở về từ Vũ Hán, Trung Quốc. Sau đó, liên tiếp là các giai đoạn chống dịch, dập dịch quyết liệt của cả hệ thống chính trị: Từ Sơn Lôi (Vĩnh Phúc) đến Hà Nội, Bệnh viện Bạch Mai, Đà Nẵng. Và đến ngày 01/12/2020, nước ta đã ghi nhận 2 ca nhiễm trong cộng đồng sau 89 ngày liên tiếp không ghi nhận ca nhiễm trong cộng đồng. Nhìn lại các giai đoạn trong gần một năm qua, từ chống dịch, dập dịch rồi đưa cuộc sống trở lại bình thường trong điều kiện “bình thường mới”, có thể thấy sự đoàn kết, quyết tâm, nỗ lực của đất nước ta.

Tuy nhiên, cần thẳng thắn nhìn nhận, cùng với những thành quả đã đạt được của cả hệ thống chính trị thì đâu đó vẫn còn những cơ quan, bệnh viện, chính quyền địa phương, nhất là chính quyền ở cơ sở còn chủ quan, lơ là trong công tác phòng, chống dịch. Đáng nói nhất là sự thiếu ý thức thể hiện qua các hành động, như: Tuyên truyền không đúng sự thật về công tác phòng, chống dịch trên mạng xã hội gây hoang mang, lo lắng trong dư luận, cộng đồng; trốn cách ly; không tuân thủ đúng, đầy đủ các quy định về cách ly; khai báo y tế không trung thực; tiếp tay cho người nhập cảnh trái phép…

 Việt Nam đã có các quy định cụ thể về việc xử lý vi phạm trong phòng, chống dịch Covid-19. (Ảnh internet)

Thực tế cho thấy, bệnh nhân số 17 là một ví dụ. Theo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Hà Nội. BN17 xuất cảnh ngày 15/2 bay sang London (Anh), ngày 18/2 bay sang Milan (tỉnh Lombardy, Italia) du lịch. Ngày 20/2/2020 quay trở về Anh. Ngày 25/02/2020, bệnh nhân sang Paris, Pháp du lịch 1 ngày. Ngày 29/2, bệnh nhân bắt đầu có biểu hiện ho, nhưng không đi khám. Đến ngày 1/3, bệnh nhân bị thêm đau mỏi người, không rõ sốt. Sau đó bệnh nhân lên máy bay trở về Việt Nam trên chuyến bay có số hiệu VN0054 của Hãng Hàng không Quốc gia Việt Nam (Vietnam Airlines) và hạ cánh xuống sân bay Nội Bài lúc 4h30 sáng ngày 2/3. Do bệnh nhân lúc này không sốt, không khai báo tình trạng sức khỏe của mình nên đã được nhập cảnh. Bệnh nhân được lái xe riêng của gia đình đưa về nhà riêng tại phường Trúc Bạch, quận Ba Đình. Sau đó, bệnh nhân bị sốt, đi khám và được xét nghiệm, kết quả dương tính với vi rút SARS-CoV-2. BN17 đã lây bệnh cho nhiều người khác tiếp xúc gần với mình.

Trong thời gian vừa qua, các cơ quan chức năng cũng phải xử lý rất nhiều tình huống liên quan đến việc trốn cách ly hoặc trốn khỏi nơi đang ở cách ly. Chẳng hạn, ngày 11/7/2020, cơ quan chức năng tỉnh Tây Ninh đã phát đi thông báo truy tìm 4 thanh niên người nước ngoài bỏ trốn khỏi khu cách ly phòng chống dịch Covid-19. Hay 06h ngày 15/8/2020, anh N.V.L (trú tại đường Nguyễn Thượng Mẫn, phường Bình Hàn, thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương), đang là sinh viên, thuộc đối tượng cách ly y tế tại nhà đã tự ý ra khỏi nhà đi đến phòng trọ thuộc Trâu Quỳ, Gia Lâm (Hà Nội) làm bài tập. Đến 11h58 trưa cùng ngày, anh L. về tại nhà ở phố Nguyễn Thượng Mẫn.

13h ngày 26/7/2020, Bệnh viện Đà Nẵng thực hiện cách ly theo quy định, tuy nhiên 30 bệnh nhân, người nhà tự ý bỏ viện khi có lệnh cách ly tại Bệnh viện này… Ngày 30/11/2020, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Cà Mau (CDC Cà Mau) phát đi công văn hoả tốc về việc rà soát, xác minh người về từ Trung Quốc qua cửa khẩu Móng Cái (tỉnh Quảng Ninh) đến Bạc Liêu và Cà Mau nhưng trốn cách ly.

Gần đây nhất là trường hợp BN1342. Từ ngày 18 - 28/11 trong quá trình cách ly tại nhà, BN1342 đã không tuân thủ đúng quy định về cách ly y tế, tiếp xúc gần với 3 người khác gồm mẹ đẻ và hai người bạn. Trong 3 người này đã phát hiện 1 người dương tính với vi rút SARS-CoV-2, đó là BN1347. Sau đó, đã có 2 bệnh nhân được phát hiện dương tính với vi rút SARS-CoV-2 do tiếp xúc gần với BN1347.

Mặt khác, số người nhập cảnh trái phép vào Việt Nam cũng là điều rất đáng lo ngại khi dịch Covid-19 trên thế giới vẫn diễn biến rất phức tạp. Tại hội nghị trực tuyến tăng cường công tác phòng, chống dịch Covid-19 trong tình hình mới với 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do Bộ Y tế tổ chức sáng ngày 24/11/2020, thiếu tướng Nguyễn Đức Mạnh, Phó Tư lệnh Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, cho biết dù thực hiện nhiều biện pháp kiểm soát đường biên giới để phòng chống dịch Covid-19, nhưng thực tế số lượng người cố tình nhập cảnh trái phép vẫn rất nhiều, sử dụng nhiều hình thức móc nối rất tinh vi. Cụ thể, có tới 20.160 người nhập cảnh trái phép từ đầu năm đến nay, bị lực lượng biên phòng phát hiện, xử lý.

Trong khi đó, Việt Nam đã quy định mức phạt đối với 08 hành vi vi phạm các quy định về phòng, chống Covid-19, gồm: Tung tin giả về dịch bệnh Covid-19 trên các mạng xã hội bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng theo quy định tại Khoản 1 Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP; tung tin giả trên các trang thông tin điện tử/trang thông tin điện tử tổng hợp bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 15 triệu đồng theo quy định tại Khoản 3 Điều 99 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, hoặc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 288 Bộ luật hình sự 2015.

Bán khẩu trang cao hơn giá bán niêm yết bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 10 triệu đồng, trường hợp vi phạm nhiều lần; tái phạm thì bị phạt tiền từ 1 triệu đồng đến 3 triệu đồng theo quy định tại Khoản 5 Điều 1 Nghị định 49/2016/NĐ-CP và Khoản 3 Nghị định 109/2013/NĐ-CP.

Tại Quyết định 447/QĐ-TTg ngày 01/4/2020, Thủ tướng Chính phủ đã công bố dịch Covid-19 là bệnh truyền nhiễm nhóm A. Do đó, theo quy định tại Điều 6, Điều 11 Nghị định 176/2013/NĐ-CP, không khai báo khi phát hiện người mắc bệnh bị phạt tiền từ 200 nghìn đồng đến 500 nghìn đồng; che giấu hiện trạng bệnh của bản thân hoặc của người khác mắc bệnh; không thực hiện việc xét nghiệm phát hiện bệnh theo yêu cầu bị phạt tiền từ 500 nghìn đồng đến 1 triệu đồng; che dấu tình trạng bệnh của mình hoặc của người khác khi mắc bệnh bị phạt tiền từ 1 triệu đồng đến 2 triệu đồng.

Đối với vi phạm quy định về cách ly: Từ chối hoặc trốn tránh cách lý bị phạt tiền từ 2 triệu đồng đến 10 triệu đồng tùy trường hợp (Điều 10 Nghị định 176/2013/NĐ-CP). Trường hợp từ chối hoặc trốn tránh cách ly làm lây lan dịch bệnh dịch thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người với hình phạt có thể lên đến 12 năm tù (Điều 240 Bộ luật Hình sự 2015).

Điểm c, d Khoản 1 Điều 20 Nghị định 155/2016/NĐ-CP quy định vứt khẩu trang đã qua sử dụng không đúng nơi quy định bị phạt tiền từ 3 triệu đồng đến 5 triệu đồng. Trường hợp vứt trên vỉa hè, đường phố hoặc vào hệ thống thoát nước thải đô thị hoặc hệ thông thoát nước mặt trong khu vực đô thị thì bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 7 triệu đồng.

Người có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác cản trở người thi hành công vụ trong phòng, chống dịch bệnh Covid-19 thì bị xử lý theo Điều 330 Bộ luật Hình sự 2015.

Người nào không khai báo y tế, khai báo không đầy đủ hoặc khai báo gian dối gây lây truyền dịch bệnh Covid-19 cho người khác bị xử lý theo Điều 240 Bộ luật Hình sự 2015.

Cá nhân có hành vi không đeo khẩu trang nơi công cộng để phòng Covid-19 có thể bị phạt tối đa đến 300 nghìn đồng theo quy định tại điểm a Khoản 1 Điều 11 Nghị định 176/2013/NĐ-CP.

Như vậy, Việt Nam đã có quy định rất cụ thể, rõ ràng về các hành vi vi phạm quy định về phòng, chống dịch Covid-19, thậm chí có hành vi sẽ bị xử lý theo quy định của Bộ luật Hình sự. Song dường như một bộ phận người dân cố tình “phớt lờ” những quy định này vi phạm quy định về phòng, chống dịch Covid-19 và trên thực tế đã có rất nhiều trường hợp bị phạt vì vi phạm. Điều này cũng cho thấy một bộ phận chính quyền, lực lượng chức năng còn lơ là, chủ quan, chưa quyết liệt trong phòng, chống dịch.

 Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long báo cáo tại cuộc họp Thường trực Chính phủ chiều ngày 01/12/2020. (Ảnh: Chinhphu.vn)

Đối với trường hợp BN1342 và BN1347, tại tại cuộc họp Thường trực Chính phủ nghe Ban chỉ đạo quốc gia báo cáo tình hình về phòng chống Covid-19 diễn ra chiều ngày 01/12/2020, GS. TS Nguyễn Thanh Long, Bộ trưởng Y tế cho biết, BN1342 (tiếp viên hàng không) là trường hợp đầu tiên lây nhiễm Covid-19 từ khu cách ly. Sau khi về nhà, bệnh nhân này lây nhiễm cho BN1347. Từ BN1347 đến nay có hai bệnh nhân khác lây nhiễm. Theo đó, Bộ trưởng nhấn mạnh, BN1347 và BN1342 đã không tuân thủ các biện pháp cách ly tại nhà. Riêng BN1342 vi phạm rất nghiêm trọng về phòng, chống Covid-19 tại khu cách ly tập trung và đề nghị xử lý nghiêm theo quy định.

Ngay trong tối ngày 01/12, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Lê Anh Tuấn đã có công văn hỏa tốc yêu cầu Cục Hàng không Việt Nam và các hãng hàng không siết chặt biện pháp phòng dịch với thành viên tổ bay, xử lý nghiêm khắc các trường hợp vi phạm.

Từ những phân tích nêu trên, có thể thấy rằng việc không tuân thủ nghiêm ngặt, đúng các quy định về phòng, chống dịch Covid-19 trong cách ly, khai báo y tế… có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường, ảnh hưởng rất lớn đến xã hội. Đặc biệt, là ảnh hưởng trực tiếp đến thành quả của công tác phòng, chống dịch mà cả hệ thống chính trị của nước ta đã cố gắng, nỗ lực đạt được, nhất là những “chiến sĩ áo trắng” hay những chiến sĩ phải ở “màn trời chiếu đất” vẫn đang ngày đêm bảo vệ thành quả đã có được. Chính vì vậy, mỗi người dân cần nêu cao hơn nữa ý thức chấp hành các quy định về phòng, chống dịch Covid-19, như vậy là chúng ta đã góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng cần có biện pháp quyết liệt, chủ động hơn nữa trong công tác phòng, chống dịch và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm./.

Hoàng Minh