Trụ sở Bộ Xây dựng. Ảnh: Thế Anh.

Tinh gọn để hiệu quả hơn

Theo đề án do Bộ Xây dựng và Bộ Giao thông vận tải xây dựng, sau sáp nhập, số đơn vị trực thuộc dự kiến giảm từ 42 xuống còn 25-27, tương đương giảm 35-40%. Đây là một bước đi thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ trong việc tinh gọn bộ máy hành chính, hướng đến hiệu quả và khoa học hơn. Tuy nhiên, quá trình này cũng đặt ra không ít thách thức về mặt tổ chức, nhân sự và cách thức thực hiện để đảm bảo không chỉ giảm đầu mối mà còn nâng cao hiệu quả hoạt động. Điều quan trọng là quá trình tinh giản này phải đi kèm với việc đảm bảo chất lượng quản lý, tránh việc "giảm cơ học" dẫn đến những bất cập trong thực tiễn triển khai.

Một trong những mục tiêu của việc hợp nhất là loại bỏ sự chồng chéo trong chức năng, nhiệm vụ giữa các đơn vị. Thực tế, Bộ Giao thông vận tải hiện đang quản lý hệ thống hạ tầng giao thông trong khi Bộ Xây dựng chịu trách nhiệm quản lý công trình xây dựng đô thị. Sự giao thoa này đôi khi tạo ra rào cản về thủ tục hành chính và lãng phí nguồn lực. Hợp nhất là cơ hội để thiết lập một hệ thống quản lý thống nhất, không "dẫm chân nhau" mà vẫn đảm bảo tính chuyên sâu trong từng lĩnh vực.

Bên cạnh lợi ích tiềm năng, việc sáp nhập cũng đặt ra nhiều thách thức không nhỏ. Trước tiên, hai bộ có lịch sử phát triển lâu dài với văn hóa, cơ cấu tổ chức và phạm vi quản lý khác nhau. Bộ Xây dựng được thành lập từ năm 1958, trong khi Bộ Giao thông vận tải đã tồn tại gần 80 năm. Sự khác biệt này có thể tạo ra những xung đột trong quá trình hợp nhất, đặc biệt khi tinh thần "không phân biệt bên anh - bên tôi" được tuyên bố nhưng lại khó thực hiện trên thực tế.

Việc sắp xếp lại nhân sự cũng là vấn đề nhạy cảm. Theo kế hoạch, khối tham mưu tổng hợp chỉ còn 6 đơn vị, trong khi khối chuyên ngành giảm xuống còn 14-16 đơn vị. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều cán bộ, công chức sẽ phải chuyển đổi vị trí, thậm chí đứng trước nguy cơ bị tinh giản biên chế. Nếu không có lộ trình và chính sách hỗ trợ phù hợp, tâm lý bất ổn trong nội bộ là khó tránh khỏi, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động sau hợp nhất.

Tên gọi và bản sắc, vấn đề cần cân nhắc

Một điểm đáng chú ý là tên gọi dự kiến sau hợp nhất sẽ là "Bộ Xây dựng và Giao thông". Đây có thể coi là phương án dung hòa tạm thời, tuy nhiên, một tên gọi mới, mang tính biểu tượng cho sự đổi mới và thể hiện rõ chức năng của bộ hợp nhất, sẽ giúp định hình hình ảnh và vai trò của tổ chức mới trong mắt công chúng.

Cùng với đó, cần đảm bảo giữ gìn và phát huy bản sắc riêng của từng lĩnh vực quản lý. Cả Bộ Xây dựng và Bộ Giao thông vận tải đều có những di sản đáng tự hào, những thành tựu trong lịch sử phát triển. Việc dung hòa, kết nối để tạo ra một hệ thống mới mạnh mẽ hơn mà không làm lu mờ đặc thù riêng là thách thức đòi hỏi sự khéo léo và tầm nhìn chiến lược.

Cuộc cải cách này không chỉ mang ý nghĩa nội bộ mà còn là lời cam kết với người dân về một nền hành chính hiện đại, minh bạch và hiệu quả. Một bộ máy quản lý tinh gọn, hoạt động hiệu quả sẽ giảm bớt thủ tục hành chính, giúp doanh nghiệp và người dân tiếp cận các dịch vụ công thuận lợi hơn.

Tuy nhiên, điều này đòi hỏi quá trình thực hiện phải minh bạch, công khai và có sự tham gia giám sát của công chúng. Mọi lộ trình, phương án hợp nhất cần được giải thích rõ ràng, tránh gây hiểu lầm rằng việc sáp nhập chỉ là "thay tên đổi họ" mà không mang lại sự thay đổi thực chất.

Việc hợp nhất Bộ Xây dựng và Bộ Giao thông vận tải là một bước đi đột phá trong công cuộc cải cách hành chính, nhưng để thành công, cần có một chiến lược dài hạn, cách làm bài bản và sự đồng thuận từ mọi phía. Vấn đề không chỉ là giảm bao nhiêu đầu mối, mà quan trọng là hệ thống mới có thực sự hoạt động hiệu quả.

Đây là cơ hội lớn để thiết lập một bộ máy quản lý nhà nước hiện đại, đáp ứng tốt hơn yêu cầu của xã hội. Nhưng nếu không được thực hiện một cách cẩn trọng, đây cũng có thể trở thành một thách thức lớn, thậm chí phản tác dụng, khiến mục tiêu cải cách bị ảnh hưởng nghiêm trọng./.