Có tình trạng né tránh, đùn đẩy, làm việc cầm chừng, sợ trách nhiệm

Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng đến nay, dưới sự lãnh đạo đúng đắn, sâu sát, kịp thời của Trung ương, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các cấp, các ngành, các địa phương đã chỉ đạo, điều hành quyết liệt, đồng bộ, linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm các nhiệm vụ, giải pháp đề ra, tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh, bảo đảm quản lý nhà nước thông suốt, hiệu quả, tình hình kinh tế - xã hội đạt được nhiều kết quả tích cực.

Đồng chí Nguyễn Tuấn Ninh, Vụ trưởng Vụ Công chức, Bộ Nội vụ. Ảnh: Anh Hòa

Trong bối cảnh có nhiều khó khăn, thách thức, hoạt động kinh tế - xã hội đang đẩy nhanh tốc độ phục hồi, nhiều vấn đề mới phát sinh, nhiều khó khăn, vướng mắc xuất hiện đã ảnh hưởng không nhỏ tới việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đã đề ra. Trong đó có tình trạng né tránh, đùn đẩy, làm việc cầm chừng, sợ trách nhiệm không dám làm trong một bộ phận cán bộ, công chức thuộc các cơ quan hành chính nhà nước ở Trung ương và địa phương.

Biểu hiện phổ biến của tình trạng này là một bộ phận cán bộ, công chức không chủ động đề xuất hoặc không thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ, giải pháp theo chức năng, nhiệm vụ được giao; chậm trễ, để tồn đọng kéo dài việc giải quyết kiến nghị, đề xuất của cơ quan, tổ chức, người dân; trả lời, hướng dẫn chung chung, né tránh, không rõ quan điểm, không đúng vấn đề cần được giải quyết; đẩy việc lên cơ quan cấp trên hoặc sang cơ quan khác; hỏi xin ý kiến ngay cả với những vấn đề thuộc thẩm quyền; lạm dụng việc lấy ý kiến phối hợp để né tránh trách nhiệm của bộ, cơ quan mình.

Mặt khác, một trong những biểu hiện của làm việc cầm chừng, sợ trách nhiệm là việc xây dựng kế hoạch thực hiện nhiệm vụ trọng tâm của các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, cấp huyện chưa mang tính đột phá, chiến lược, lâu dài, chủ yếu mang tính sự vụ, thường xuyên, ít quan tâm nghiên cứu, đề xuất chủ trương, chính sách, giải pháp tháo gỡ khó khăn, bất cập ở cơ quan, địa phương.

Công tác tham mưu, tính tiên phong gương mẫu, tính chủ động, sáng tạo, tích cực nghiên cứu, đề xuất trong thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, công chức còn hạn chế. Việc triển khai một số nhiệm vụ mang tính mới, chưa có nhiều kinh nghiệm thực tiễn triển khai như chuyển đổi số, thẩm định giá … 

Chuyển biến về chỉ đạo, điều hành phát triển kinh tế - xã hội bằng các chỉ tiêu, số liệu, kịch bản cụ thể của một số cơ quan, địa phương còn chậm; công tác cải cách hành chính và giải quyết thủ tục hành chính của một số địa phương, đơn vị còn chưa đáp ứng yêu cầu.

Tình trạng nêu trên dẫn đến quá trình xử lý công việc bị kéo dài, gây cản trở và làm giảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; giảm niềm tin của người dân và doanh nghiệp, ảnh hưởng đến thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Bên cạnh đó, việc né tránh, đùn đẩy, sợ trách nhiệm, không dám làm của cán bộ lãnh đạo, quản lý có tác động tiêu cực đến tinh thần sáng tạo, động lực làm việc của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thuộc thẩm quyền quản lý, dẫn đến tâm lý e ngại, làm việc cầm chừng bởi những đề xuất, tham mưu, ý tưởng, cách làm sáng tạo không dễ được chấp nhận, ủng hộ.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, trong đó nguyên nhân khách quan là do hệ thống pháp luật còn một số bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn; trong khi thực tiễn nảy sinh nhiều vấn đề mới, chưa có kinh nghiệm. Cơ chế, thể chế, chính sách trong một số lĩnh vực còn chưa hoàn chỉnh, nhất là những lĩnh vực có tính chất nhạy cảm như: đầu tư, tài chính, ngân sách, xây dựng, đất đai …  Tình trạng còn có những chồng chéo giữa các văn bản quy phạm pháp luật cũng là một trong những khó khăn, là trở ngại lớn trong việc khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, nhất là trên các lĩnh vực như đất đai, đầu tư công, đấu thầu, đấu giá, tài chính, ngân sách, phát triển doanh nghiệp, y tế, cung cấp dịch vụ công...

Bên cạnh đó, khối lượng công việc ngày càng tăng do yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn, trong bối cảnh đẩy mạnh tinh giản biên chế, tinh gọn tổ chức bộ máy, trong khi đó tiền lương cơ bản vẫn còn thấp, môi trường, điều kiện làm việc trong khu vực công ở nhiều cơ quan, đơn vị, địa phương chưa thực sự tạo được động lực để cán bộ, công chức nỗ lực hành động. Trong khi nhiều nhiệm vụ mới, phức tạp đòi hỏi phải có thời gian nghiên cứu, tham mưu và cán bộ, công chức thực hiện phải có kinh nghiệm, am hiểu pháp luật và tinh thần trách nhiệm cao; tại nhiều cơ quan cấp huyện công chức phải kiêm nhiệm nhiều việc, nhiều lĩnh vực nên chưa nắm bắt kịp thời, đầy đủ các quy định của pháp luật, chưa có đủ năng lực xử lý triệt để công việc.

Ngoài ra, thẩm quyền, trách nhiệm trong giải quyết công việc chưa được phân định rõ trong nội quy, quy chế làm việc của nhiều cơ quan, đơn vị; cơ chế phối hợp chưa được quy định một cách cụ thể. Chưa phát huy đầy đủ vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, truyền thông báo chí và của Nhân dân đối với việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của cán bộ, công chức.

Ngoài các nguyên nhân khách quan, nhiều nguyên nhân chủ quan cũng ảnh hưởng không nhỏ đến tình trạng né tránh, đùn đẩy, sợ trách nhiệm, không dám làm của một bộ phận cán bộ, lãnh đạo, đảng viên.

Một số cấp ủy, lãnh đạo, người đứng đầu chưa nhận diện đầy đủ, kịp thời biểu hiện, mức độ suy thoái về tư tưởng của cán bộ, đảng viên, công chức; chưa quyết tâm, chưa có biện pháp đủ mạnh để chấn chỉnh, phát huy tinh thần trách nhiệm của cán bộ, công chức.

Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức công vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức ở nhiều cơ quan, đơn vị chưa được coi trọng đúng mức, thiếu biện pháp thúc đẩy, tạo động lực cho cán bộ, công chức làm việc, cống hiến. Việc thực hiện phê bình và tự phê bình ở một số cấp uỷ, đơn vị chưa triệt để.

Đặc biệt, trong bối cảnh Đảng, Nhà nước ta đang đẩy mạnh công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, nhiều cán bộ, đảng viên, công chức, trong đó phần lớn là cán bộ lãnh đạo, quản lý bị xử lý kỷ luật, bị khởi tố, truy tố, xét xử, bên cạnh đó, một bộ phận cán bộ, công chức tư tưởng chính trị chưa vững vàng đã nảy sinh tâm lý sợ trách nhiệm, có biểu hiện đùn đẩy, né tránh trong công việc, làm việc cầm chừng với quan điểm làm nhiều sai nhiều, làm ít sai ít, không làm không sai.

Cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, các ngành, các cấp

Để tiếp tục thúc đẩy cán bộ, đảng viên năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, cần phải có sự quan tâm, vào cuộc của cả hệ thống chính trị, các ngành, các cấp. Tại Hội nghị Thông tin chuyên đề Quý I năm 2024 do Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương tổ chức, ông Nguyễn Tuấn Ninh, Vụ trưởng Vụ Công chức, Bộ Nội vụ nhấn mạnh 05 giải pháp quan trọng.

Thứ nhất, tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng

Thường xuyên phổ biến, quán triệt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, trong đó chú trọng đến các yêu cầu, nội dung, giải pháp về công tác xây dựng Đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên theo Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.

Chú trọng nắm tình hình, diễn biến tư tưởng, chủ động phát hiện, ngăn chặn kịp thời và chỉ đạo xử lý nghiêm cán bộ, công chức, đảng viên né tránh, đùn đẩy, làm việc cầm chừng, sợ trách nhiệm, không dám làm.

Đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy, tổ chức đảng đối với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý trong lãnh đạo, điều hành thực hiện nhiệm vụ tại cấp ủy, cơ quan, đơn vị, lĩnh vực phụ trách. Làm tốt công tác quy hoạch, bố trí, bổ nhiệm cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung trên cơ sở đánh giá đúng cán bộ.

Người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị phát huy vai trò, trách nhiệm nêu gương về tinh thần cống hiến, trách nhiệm, tư duy đổi mới, sáng tạo để lan tỏa, truyền cảm hứng cho cán bộ, đảng viên, công chức. Xây dựng môi trường làm việc đoàn kết, chuyên nghiệp, tin tưởng lẫn nhau và khơi dậy mạnh mẽ ý thức trách nhiệm, khát vọng cống hiến, tinh thần đổi mới, hết lòng, hết sức phục vụ Nhân dân.

Thứ hai, hoàn thiện thể chế, pháp luật, cơ chế, chính sách và công tác quản lý Nhà nước nói chung

Tập trung rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến việc thực hiện chức trách công vụ của cán bộ, công chức; trước mắt tập trung ngay vào việc sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các văn bản về những vấn đề chưa có quy định, những quy định chưa đồng bộ, thống nhất với quy định của Đảng và những vướng mắc về trình tự, thủ tục, thẩm quyền trong các quy định của pháp luật; đồng thời, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tạo môi trường, hành lang pháp lý an toàn, đầy đủ cho các bộ, cơ quan, địa phương, cán bộ, công chức yên tâm thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.

Thứ ba, tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức công vụ; phổ biến pháp luật, công tác đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên và kiện toàn, sắp xếp tổ chức bộ máy

Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, công chức, người đứng đầu trong việc chủ động, tích cực thực hiện đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn được giao; thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, XII, XIII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị gắn với học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu và cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp.

Tuyên truyền, phổ biến và thực hiện nghiêm, kịp thời các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước về khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung;

Chú trọng đổi mới, nâng cao chất lượng công tác đánh giá cán bộ, công chức theo tiêu chí, bằng sản phẩm cụ thể. Thực hiện có hiệu quả Đề án vị trí việc làm và cơ cấu công chức trong các cơ quan hành chính làm căn cứ trong việc phân bổ biên chế công chức và bố trí, sử dụng công chức, đáp ứng yêu cầu, hoàn thành nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị.

Thứ tư, tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra và giám sát trong thi hành công vụ của đội ngũ cán bộ, đảng viên

Tiếp tục quán triệt, thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, quyết định, quy định, kết luận, hướng dẫn của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng và quy định của pháp luật về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức để nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức.

Tăng cường kiểm tra, thanh tra hoạt động công vụ; siết chặt kỷ cương, kỷ luật hành chính; xác định, phân loại và thiết lập quy trình, tiêu chí cụ thể về kiểm tra, giám sát, thanh tra các hành vi né tránh, đùn đẩy, làm việc cầm chừng, sợ trách nhiệm, đảm bảo công khai, minh bạch.

Phát huy vai trò của Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp, cơ quan thông tin đại chúng và người dân trong việc giám sát thực thi công vụ, nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ, công chức.

Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan báo chí, người dân, doanh nghiệp, các tổ chức chính trị - xã hội với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền để phát hiện, chấn chỉnh kịp thời.

Thứ năm, kịp thời biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân quyết liệt trong thi hành công vụ, dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung; xử lý nghiêm đối với cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên có biểu hiện, hành vi né tránh, đùn đẩy, làm việc cầm chừng, sợ trách nhiệm không dám làm.

Có thể nói, để tiếp tục thúc đẩy cán bộ, đảng viên năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, cần phải có sự quan tâm, vào cuộc của cả hệ thống chính trị, các ngành, các cấp.

Việc thực hiện các quy định nêu trên phải đồng bộ, toàn diện để động viên, khích lệ và bảo vệ cán bộ tích cực phát huy trí tuệ sáng tạo, mạnh dạn đề xuất ý tưởng, cách làm đột phá nhằm tháo gỡ, giải quyết những điểm nghẽn, nút thắt trong cơ chế, chính sách, mang lại giá trị, hiệu quả thiết thực, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung.

Trong đó, vai trò chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức Đảng trong việc cho chủ trương về việc phê duyệt và đánh giá kết quả thực hiện đề xuất đổi mới, sáng tạo là rất quan trọng; đồng thời động viên, khuyến khích, tạo điều kiện để cán bộ, đảng viên phát huy tính năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung./.