Phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long (Phần 1): Thách thức từ biến đổi khí hậu

Vùng đất Đồng bằng sông Cửu Long nằm ở hạ lưu châu thổ sông Mê Công, chiếm khoảng 5% diện tích toàn lưu vực sông Mê Công. Do vậy vùng đồng bằng được hưởng nhiều thuận lợi từ vị trí địa lý, nguồn nước phong phú từ thượng lưu và và quá trình điều tiết dòng chảy từ Biển Hồ. Vùng có hệ thống sông suối, kênh rạch chằng chịt, có bờ biển và vùng biển rộng lớn nhiều tài nguyên, đất đai bằng phẳng, màu mỡ và được phù sa bồi đắp hàng năm, nguồn thủy sản dồi dào với nhiều giống loài... Với diện tích đất tự nhiên khoảng 3,96 triệu ha, dân số khoảng 18 triệu người, Đồng bằng sông Cửu Long là vùng châu thổ phì nhiêu có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế cả về nông nghiệp, công nghiệp, thủy sản và du lịch sinh thái. Trong những năm qua, vùng đã đóng góp hơn 50% sản lượng lương thực, chiếm chủ đạo (90%) trong xuất khẩu gạo, cấp khoảng 70% lượng trái cây và 65% sản lượng thủy sản cả nước.   <o:p></o:p> Theo ông Nguyễn Xuân Hiền, Viện trưởng Viện Quy hoạch thủy lợi miền Nam, nguồn tài nguyên của Đồng bằng sông Cửu Long rất đa dạng, từ nguồn nước ngọt, nước mặn, nước chua phèn đến tài nguyên đất và hệ động thực vật dồi dào, phong phú. Chỉ tính riêng nguồn nước ngọt, khu vực này lấy nước ngọt từ sông Mê Công và nước mưa. Cả hai nguồn này đều đặc trưng theo mùa một cách rõ rệt. Lượng nước bình quân của sông Mê Công chảy qua Đồng bằng sông Cửu Long hơn 460 tỷ m3 và vận chuyển khoảng 150 - 200 triệu tấn phù sa. Chính lượng nước và khối lượng phù sa đó trong quá trình bồi bổ lâu dài đã tạo nên Đồng bằng ngày nay. Đồng bằng sông Cửu Long cũng có hệ thống sông kênh rạch lớn nhỏ đan xen, nên rất thuận lợi cung cấp nước ngọt quanh năm. Về mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4, sông Mê Công là nguồn nước mặt duy nhất. <div style="text-align: center;"><img alt="" src="http://file.thanhtravietnam.vn/data/old_img/Portals/0/NEWS_IMAGES/thaiduong/2016_4/song_nuoc_me_kong.jpg" width="500px"></div><div style="color: #666666;font-size: 11px;line-height: 18px;text-align: center;font-style:italic;">Sông Mê Công - Nguồn cung cấp nước chính cho vùng đồng bằng sông Cửu Long</div> Mặc dù giàu có là vậy nhưng giờ đây vùng đất này đang từng ngày phải chịu những tác động và thách thức từ các hoạt động thượng lưu, đặc biệt là biến đổi khí hậu với những dấu hiệu đang ngày càng rõ nét như tình trạng dòng chảy từ thượng lưu và hiện tượng nước biển dâng. Điển hình là tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn đang ảnh hưởng đến toàn bộ vùng Đồng bằng sông Cửu Long, gây thiệt hại nghiêm trọng đến phát triển kinh tế - xã hội ở vùng và ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp của người dân và cộng đồng dân cư.   Ngân hàng Thế giới đánh giá Việt Nam là một trong năm nước sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu và nước biển dâng, trong đó vùng đồng bằng sông Hồng và sông Mê Công bị ngập chìm nặng nhất. Nếu mực nước biển dâng 1mét sẽ có khoảng 10% dân số bị ảnh hưởng trực tiếp, tổn thất đối với GDP khoảng 10%. Nếu nước biển dâng 3 mét sẽ có khoảng 25% dân số bị ảnh hưởng trực tiếp và tổn thất đối với GDP lên tới 25%. Hậu quả của biến đổi khí hậu đối với Việt Nam là nghiêm trọng và là một nguy cơ hiện hữu cho mục tiêu xoá đói giảm nghèo, cho việc thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ và sự phát triển bền vững của đất nước. Các lĩnh vực, ngành, địa phương dễ bị tổn thương và chịu tác động mạnh mẽ nhất của biến đổi khí hậu là: tài nguyên nước, nông nghiệp và an ninh lương thực, sức khoẻ; các vùng đồng bằng và dải ven biển.  Phó Giáo sư Tiến sỹ Trần Hồng Thái, Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết với diện tích gần 4 triệu ha và khoảng 18 triệu dân, trong đó gần 3/4 là nông dân, Đồng bằng sông Cửu Long đang phải đối diện với một số thách thức lớn trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Trong điều kiện hạn chế như vậy, những thay đổi do tác động của biến đổi khí hậu và hoạt động nhân sinh trên thượng nguồn có khả năng ảnh hưởng sâu sắc đến khu vực này. Hoạt động phát triển kinh tế - xã hội ở thượng nguồn sẽ làm thay đổi chế độ nước vùng theo hướng bất lợi chưa thể dự báo, hàng loạt hồ chứa thủy điện được xây dựng trong tương lai trên thượng nguồn sông Mê Công có thể làm gia tăng tình trạng thiếu nước trong mùa khô và ngập lũ trong mùa mưa. Biến đổi khí hậu cũng làm cho những thách thức về thiếu hụt dòng chảy ở đây ngày càng khốc liệt. Theo tính toán của Phó Giáo sư Tiến sỹ Trần Hồng Thái: dòng chảy trung bình mùa cạn tổng cộng vào Đồng bằng sông Cửu Long có thể giảm tới 30 tỷ m3 nước. Biến đổi khí hậu có thể làm khắc nghiệt hơn các thiên tai về nước, dòng chảy cạn suy giảm, dòng chảy lũ gia tăng. Dòng chảy mùa lũ gia tăng dẫn đến diện ngập lụt gia tăng, từ đó ảnh hưởng đến kế hoạch sử dụng đất của các ngành kinh tế./.  (Tổng hợp) <o:p> </o:p>

anhdt

Tất cả chuyên mục

Phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long (Phần 1): Thách thức từ biến đổi khí hậu