Cải cách mạnh mẽ – nền tảng pháp lý vững chắc

Nhằm tạo ra một môi trường liêm chính hiệu quả, Bulgaria đã và đang nỗ lực không ngừng trong việc hoàn thiện và củng cố hệ thống pháp luật phòng, chống tham nhũng. Bước ngoặt lớn trong tiến trình này là việc ban hành Luật Chống tham nhũng năm 2023, thay thế Luật Phòng, chống tham nhũng và thu hồi tài sản bất hợp pháp năm 2018. Luật mới thể hiện cam kết mạnh mẽ và quyết tâm của Bulgaria trong việc triệt phá tham nhũng, với các quy định cụ thể, rõ ràng và chặt chẽ hơn.

Không chỉ giới hạn trong cán bộ cấp cao, Luật Chống tham nhũng 2023 mở rộng đối tượng kê khai tài sản, bao gồm cả đại diện nhà nước hoặc chính quyền địa phương tham gia vào cơ quan quản lý, điều hành tại các công ty thương mại.

Luật định nghĩa rõ ràng các hành vi cấu thành xung đột lợi ích, đồng thời, quy định chi tiết các chế tài xử lý nghiêm minh đối với các vi phạm. Đồng thời, Luật 2023 tiếp tục hoàn thiện hệ thống bảo vệ người tố giác, tạo điều kiện thuận lợi và an toàn cho người dân tham gia vào quá trình phòng, chống tham nhũng.

Plovdiv, Bulgaria (ảnh: pixabay)

Đặc biệt, nhận thức rõ tầm quan trọng của việc chuyên môn hóa và tập trung nguồn lực trong cuộc chiến chống tham nhũng, Bulgaria đã có một bước đi táo bạo: tái cấu trúc Ủy ban Phòng, chống tham nhũng và thu hồi tài sản bất hợp pháp (CACIAF) thành hai cơ quan riêng biệt: Ủy ban Phòng, chống tham nhũng (CAC) và Ủy ban Thu hồi tài sản bất hợp pháp (CIAF).

Sự thay đổi này mang đến nhiều lợi ích thiết thực, giúp phân định rõ ràng nhiệm vụ và chức năng. Cụ thể, CAC chuyên trách về công tác phòng ngừa tham nhũng, bao gồm xây dựng, phổ biến, hướng dẫn và giám sát việc thực thi các quy định về đạo đức, liêm chính trong khu vực công. Bên cạnh đó, CAC cũng đẩy mạnh hợp tác quốc tế, chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi các thông lệ quốc tế tốt nhất trong lĩnh vực phòng, chống tham nhũng.

Trong khi đó, CIAF tập trung vào công tác điều tra, truy tìm và thu hồi tài sản bất hợp pháp. Việc tái cấu trúc cho phép mỗi cơ quan tập trung nguồn lực và phát huy thế mạnh chuyên môn, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động của cả hệ thống.

Hướng tới một xã hội minh bạch: Nâng cao nhận thức cộng đồng

Song song với việc hoàn thiện khung pháp lý và củng cố bộ máy, Bulgaria cũng đặc biệt chú trọng đến việc nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng, chống tham nhũng.

Nhiều hoạt động thiết thực đã được triển khai. Cụ thể, Bulgaria đã tổ chức nhiều hội thảo, diễn đàn, cuộc thi nhằm nâng cao nhận thức của người dân, đặc biệt là giới trẻ, về tác hại của tham nhũng và vai trò của mỗi cá nhân trong cuộc chiến chống tham nhũng.

Lồng ghép nội dung phòng, chống tham nhũng vào chương trình giáo dục giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về liêm chính và minh bạch, từ đó hình thành ý thức và trách nhiệm trong việc phòng, chống tham nhũng.

Mặt khác, tạo điều kiện cho các tổ chức xã hội, truyền thông tham gia tích cực vào công tác giám sát và phản biện xã hội, góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động phòng, chống tham nhũng.

Tăng cường hiệu quả của CIAF: Kiểm soát và thu hồi tài sản bất hợp pháp

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đã đưa ra một loạt khuyến nghị cho Bulgaria nhằm tăng cường hệ thống thu hồi tài sản bất hợp pháp của quốc gia này. Các khuyến nghị bao gồm việc cải thiện khung pháp lý, tăng cường năng lực cho CIAF và tăng cường hợp tác quốc tế.

Về mặt pháp lý, OECD khuyến nghị Bulgaria xem xét bổ sung quy định cho phép thu hồi giá trị tương đương của tài sản đã bị tẩu tán hoặc bán. Ngoài ra, OECD khuyến nghị Bulgaria áp dụng mô hình Lệnh Giải thích tài sản không rõ nguồn gốc (UWO), cho phép cơ quan chức năng yêu cầu người bị điều tra chứng minh nguồn gốc hợp pháp của tài sản.

Để tăng cường năng lực cho CIAF, OECD khuyến nghị Bulgaria cung cấp đầy đủ nguồn lực tài chính, nhân lực và công nghệ, đặc biệt là nguồn lực chuyên môn để xử lý tài sản ảo. OECD cũng khuyến nghị đào tạo nâng cao nghiệp vụ cho CIAF về các kỹ thuật điều tra, truy tìm tài sản, đặc biệt là tài sản ở nước ngoài và tài sản ảo. Bên cạnh đó, OECD đề xuất cho phép CIAF truy cập trực tiếp vào thông tin tài khoản ngân hàng và xây dựng nền tảng điện tử để trao đổi thông tin an toàn với các tổ chức tài chính.

Ngoài ra, OECD khuyến nghị Bulgaria tăng cường hợp tác quốc tế trong việc thu hồi tài sản, mở rộng thị trường đấu giá tài sản tịch thu và đảm bảo tài sản được định giá đúng theo giá thị trường; tăng cường phối hợp giữa CIAF và Viện Kiểm sát thông qua việc tổ chức các cuộc họp định kỳ và thúc đẩy điều tra song song.

Mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực, Bulgaria vẫn cần tiếp tục nỗ lực để củng cố và hoàn thiện hệ thống phòng, chống tham nhũng, hướng tới mục tiêu xây dựng một xã hội minh bạch và liêm chính.