20 mỏ không cung cấp được vật liệu vẫn được phê duyệt

Thông báo Kết luận thanh tra số 1314/TB-TTCP của Thanh tra Chính phủ chỉ ra, công tác điều tra, khảo sát, đánh giá trữ lượng, chất lượng các mỏ vật liệu phục vụ Dự án của Ban Quản lý dự án (QLDA) Thăng Long (thuộc Bộ Giao thông vận tải, chủ đầu tư Dự án) và nhà thầu thi công chưa đáp ứng yêu cầu thực tế xây dựng, tỷ lệ sai số lớn.  

Cụ thể, số mỏ theo khảo sát là 37 nhưng thực tế thi công chỉ có 17 mỏ cung cấp được vật liệu cho Dự án (tỷ lệ 46%). Trong đó, 20 mỏ không cung cấp được vật liệu do không đáp ứng được tiêu chuẩn kỹ thuật, không còn trữ lượng, chưa được cấp phép, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng... Nhiều điểm mỏ tại tỉnh Thanh Hóa có công suất khai thác thấp, không đáp ứng nguồn cung lớn trong thời gian ngắn... Do đó, Ban QLDA Thăng Long, đơn vị tư vấn và các nhà thầu thi công phải bổ sung thêm 45 mỏ (tại tỉnh Ninh Bình 2 mỏ và tại tỉnh Thanh Hoá 43 mỏ, bãi tập kết). Như vậy, kết quả khảo sát, lấy mẫu thử nghiệm và lựa chọn các điểm mỏ của đơn vị tư vấn chưa phù hợp với thực tế. Đây là nguyên nhân dẫn đến nhà thầu bị động trong việc tìm kiếm nguồn cung vật liệu xây dựng, ảnh hưởng lớn đến tiến độ Dự án.

Hơn nữa, nhà thầu thi công phụ thuộc việc cung cấp vật liệu xây dựng từ các đơn vị vận tải nên tại một số thời điểm khi giá xăng dầu tăng cao, đơn vị cung cấp vật liệu cũng như đơn vị thi công cầm chừng. Tuy nhiên, chủ đầu tư chưa kịp thời có phương án tháo gỡ, xử lý phù hợp.

Việc xây dựng giá đất đắp trong hồ sơ đấu thầu thực hiện theo quy định tại Thông tư số 09/2019/TT-BXD của Bộ Xây dựng. Trên thực tế, khi gặp biến động của thị trường, cước phí vận tải tăng cao, hoặc khi nguồn cung khan hiếm, giá đất đắp sẽ biến động tăng, song nhà thầu thi công chỉ được thanh toán theo giá trúng thầu nên thi công cầm chừng, làm ảnh hưởng tiến độ, trong khi tỷ lệ đất đắp chiếm khoảng 70% khối lượng (khoảng 13% chi phí xây dựng).

Thanh tra Chính phủ nêu rõ, trách nhiệm của những tồn tại nêu trên thuộc: Ban QLDA Thăng Long; Tổng công ty Tư vấn thiết kế giao thông vận tải - CTCP (đơn vị tư vấn thiết kế); các nhà thầu thi công Dự án.

Cho phép mỏ nâng công suất khi chưa hoàn thiện thủ tục

UBND tỉnh Ninh Bình nâng công suất 01 điểm mỏ đất, đá hỗn hợp núi Voi Trong tại thành phố Tam Điệp và UBND tỉnh Thanh Hóa cấp 01 Giấy phép khai thác mới cho mỏ đất san lấp Đồi Ao, huyện Hà Trung thực hiện theo quy định tại các Nghị quyết số 60/NQ-CP, số 133/NQ-CP của Chính phủ.

Tuy nhiên, UBND tỉnh Thanh Hóa có Văn bản số 9507/STNMT-TNKS ngày 29/10/2021 cho phép các mỏ đất khác trên địa bàn tỉnh được nâng công suất theo nhu cầu của Dự án đường cao tốc nhưng không yêu cầu các mỏ hoàn thiện thủ tục để được nâng công suất theo hướng dẫn tại 02 Nghị quyết nêu trên của Chính phủ.

Khối lượng khoáng sản làm VLXDTT cung cấp cho dự án đường cao tốc (đoạn Mai Sơn - Quốc lộ 45) có sự khác biệt giữa báo cáo của chủ đầu tư dự án khai thác khoáng sản với báo cáo của Ban QLDA Thăng Long.

Ngoài ra, qua xem xét 19 hồ sơ cấp phép các dự án khai thác khoáng sản làm VLXDTT cung cấp cho Dự án đường cao tốc do Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa cung cấp, bước đầu cho thấy còn có một số thiếu sót, vi phạm.

Cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ 45. Ảnh: Hoàng Minh

Rà soát, kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định về khảo sát, khai thác mỏ

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải chấn chỉnh, nâng cao chất lượng công tác điều tra, khảo sát các mỏ VLXDTT, ban hành quy định cụ thể áp dụng cho công tác khảo sát mỏ VLXDTT cho ngành Giao thông vận tải nhằm đảm bảo chính xác về trữ lượng theo thời gian, tiến độ, tiêu chuẩn kỹ thuật trước khi phê duyệt dự án; phải có các phương án dự phòng đế đảm bảo tính khả thi theo yêu cầu của dự án.

“Xử lý nghiêm các Ban QLDA, đơn vị tư vấn chưa làm hết trách nhiệm, có vi phạm trong công tác điều tra, khảo sát nguồn cung VLXD cho các dự án giao thông trọng điểm quốc gia”, Thông báo kết luận thanh tra nêu rõ.

Bộ Giao thông vận tải phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường làm rõ về một số bất cập trong công tác điều tra, khảo sát mỏ VLXDTT và quy trình cấp phép mỏ sử dụng cho công trình giao thông trọng điểm quốc gia; tham mưu, báo cáo cấp có thẩm quyền quyết định, làm cơ sở triển khai thực hiện.

Đặc biệt, khi lập dự án, Bộ Giao thông vận tải phải thực hiện đồng thời việc khảo sát, lựa chọn các mỏ khoáng sản có đủ kiện cấp phép để phê duyệt nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu vật liệu ngay sau khi dự án khởi công. Khi xây dựng giá gói thầu nếu có vướng mắc về khối lượng cung cấp và đơn giá phải kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ để có giải pháp tháo gỡ.

Đáng chú ý, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải xử lý theo quy định pháp luật đối với các nhà thầu thi công cầm chừng, không tuân thủ hợp đồng đã ký, không đảm bảo tiến độ được phê duyệt của các dự án giao thông trọng điểm quốc gia.

Đồng thời, thanh tra, kiểm tra việc thanh, quyết toán khối lượng VLXDTT cung cấp tại Dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Mai Sơn - Quốc lộ 45. Trường hợp phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển cơ quan điều tra để xử lý theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Giao thông vận tải rà soát một số bất cập trong việc cấp phép mỏ khoáng sản làm VLXDTT, công tác giải phóng mặt bằng tại các mỏ sử dụng cho công trình giao thông trọng điểm quốc gia. Trên cơ sở đó, có phương án xử lý, tháo gỡ, làm cơ sở thực hiện cho các dự án trong tương lai.

Tăng cường thanh tra, kiểm tra việc cấp phép, khai thác khoáng sản

Từ kết quả thanh tra việc cấp phép khai thác khoáng sản làm VLXDTT tại các tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa nêu trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND các tỉnh nơi có dự án giao thông trọng điểm quốc gia thực hiện nghiêm túc các nội dung của các Nghị quyết số 60/NQ-CP, số 133/NQ-CP của Chính phủ và Văn bản số 1411/BTNMT-ĐCKS ngày 18/3/2022 của Bộ Tài nguyên và Môi trường liên quan việc cấp phép khai thác, nâng công suất, cung cấp vật liệu cho dự án giao thông trọng điểm quốc gia và xử lý khi có vi phạm theo quy định pháp luật.

Mặt khác, tăng cường thanh tra, kiểm tra việc cấp phép, hoạt động khai thác khoáng sản, không để xảy vi phạm. Xử lý việc đầu cơ, nâng giá vật liệu bất thường (nếu có) cũng như các hành vi cản trở, vi phạm pháp luật liên quan hoạt động khai thác, vận chuyển VLXD phục vụ dự án giao thông trọng điểm quốc gia.

Khi xây dựng thông báo giá vật liệu phải bám sát nhu cầu sử dụng vật liệu thực tế, đảm bảo công bố kịp thời giá VLXD, giá cước vận chuyển, chỉ số giá xây dựng trên địa bàn tỉnh theo quy định. Đặc biệt, nghiên cứu cơ chế chính sách cho việc thông báo giá VLXDTT cho các dự án giao thông trọng điểm quốc gia nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu sử dụng vật liệu tại các dự án.

Ngoài ra, hỗ trợ các điểm mỏ đã được phê duyệt theo quy định trong công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng để góp phần đẩy nhanh tiến độ dự án./.