Thực hiện Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về đảm bảo an ninh lương thực trong bối cảnh tác động của dịch Covid-19 theo Thông báo số 121/TB-VPCP ngày 23/03/2020 của Văn phòng Chính phủ, trong đó có chỉ đạo Tổng cục Hải quan tạm dừng việc mở tờ khai hải quan xuất khẩu gạo từ 0 giờ ngày 24/3/2020.
Theo Bộ Tài chính, ngày 10/4/2020, Bộ trưởng Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 1106/QĐ-BCT về công bố hạn ngạch xuất khẩu gạo trong tháng 4 năm 2020, trong đó có quy định về nguyên tắc quản lý hạn ngạch như sau: Thương nhân đăng ký tờ khai hải quan trước sẽ được trừ vào hạn ngạch xuất khẩu trước, số lượng khai trên tờ khai hải quan đã đăng ký sẽ được trừ lùi vào số lượng được phép xuất khẩu trong tháng 4. Trường hợp tờ khai hải quan không còn giá trị làm thủ tục hoặc số lượng thực xuất ít hơn số lượng đã khai hải quan thì số dư sẽ được cộng trở lại số lượng được phép xuất khẩu trong tháng 4. Tờ khai hải quan có giá trị làm thủ tục hải quan cho tới khi tổng số lượng đăng ký xuất khẩu của các tờ khai chạm mốc 400.000 tấn (tờ khai hải quan có số lượng vượt quá mốc 400.000 tấn sẽ không có giá trị làm thủ tục hải quan). Trường hợp tờ khai hải quan không còn giá trị làm thủ tục hoặc số lượng thực xuất ít hơn số lượng đã khai hải quan thì số dư sẽ được cộng trở lại số lượng được phép xuất khẩu trong tháng 4.
“Quyết định số 1106/QĐ-BCT có hiệu lực kể từ 0g ngày 11/4/2020 nhưng tại thời điểm này, Tổng cục Hải quan chưa nhận được bản chính thức từ Bộ Công Thương, đến 9g30 sáng ngày 11/4/2020 mới nhận được bản chụp do Bộ Công Thương gửi qua thư điện tử. Ngày 13/4/2020, Tổng cục Hải quan mới nhận được bản chính thức”, Bộ Tài chính khẳng định.
Căn cứ nguyên tắc quản lý hạn ngạch quy định nêu trên, Tổng cục Hải quan tiến hành thiết lập các chỉ tiêu thông tin trên Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan (VNACCS) để tự động theo dõi trừ lùi số lượng gạo xuất khẩu trong hạn ngạch được phép xuất khẩu và áp dụng từ 0g ngày 12/4/2020. Việc trừ lùi sẽ được Hệ thống tự động thực hiện ngay sau khi người khai hải quan gửi thông tin tờ khai hải quan đến Hệ thống theo nguyên tắc tờ khai hải quan đăng ký trước sẽ được trừ vào hạn ngạch xuất khẩu trước và Hệ thống sẽ tự động dừng tiếp nhận thông tin đăng ký tờ khai hải quan nếu số lượng đăng ký chạm mốc hạn ngạch được phép xuất khẩu (là 400.000 tấn), không có sự can thiệp của công chức hải quan.
Bên cạnh đó, theo thống kê của Tổng cục Hải quan, trong thời gian từ 0h-6h15 ngày 12/4/2020 đã có 38 doanh nghiệp đăng ký 519 tờ khai xuất khẩu, với số lượng gạo đã đăng ký tờ khai xuất khẩu 399.989,43 tấn, trong đó có 01 doanh nghiệp đã đăng ký xuất khẩu 102 tờ khai, với, 96.234 tấn; hạn ngạch xuất khẩu gạo chỉ còn 10,57 tấn, vì vậy, các doanh nghiệp tiếp tục đăng ký tờ khai xuất khẩu với số lượng lớn hơn 10,57 tấn thì không được hệ thống tiếp nhận.
Sau thời điểm 6h15 ngày 12/4/2020 đã có 02 doanh nghiệp (trong đó có 01 doanh nghiệp đã đăng ký tờ khai thời điểm trước đó) đăng ký 02 tờ khai với số lượng ít hơn 10,57 tấn thì được hệ thống tiếp nhận (15h10 đăng ký xuất 9 tấn và 19h34 đăng ký xuất 1,2 tấn).
Tuy nhiên, hiện nay trên một số phương tiện thông tin báo chí và mạng xã hội cũng như một số doanh nghiệp xuất khẩu gạo đặt nhiều nghi vấn tiêu cực trong tổ chức triển khai thực hiện hoạt động xuất khẩu gạo theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; có hay không việc trục lợi từ chính sách quản lý hạn ngạch xuất khẩu gạo? tính minh bạch trong việc chấp hành pháp luật về hải quan của cơ quan quản lý Nhà nước và của các tổ chức, cá nhân liên quan...?
Về vấn đề này, trong lĩnh vực của Bộ Tài chính, Bộ trưởng Bộ Tài chính yêu cầu Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan khẩn trương tổ chức thanh tra, kiểm tra, xác minh làm rõ nội dung thông tin báo chí, mạng xã hội và doanh nghiệp phản ánh về những nghi vấn trong việc can thiệp của công chức hải quan, cơ quan hải quan đối với việc mở tờ khai xuất khẩu gạo, xử lý nghiêm sai phạm của tổ chức, cá nhân theo quy định của pháp luật. Bộ trưởng Bộ Tài chính yêu cầu Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan khẩn trương thực hiện và báo cáo kết quả thực hiện về Bộ Tài chính trước ngày 30/4/2020.
Đồng thời, để đảm bảo tính khách quan, minh bạch và tính tổng thể các vấn đề báo chí, doanh nghiệp, mạng xã hội phản ánh dấu hiệu tiêu cực trong quản lý hoạt động xuất khẩu gạo trong thời gian qua, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công an chỉ đạo các cơ quan chức năng xem xét điều tra, xác minh làm rõ các nội dung nêu trên nhằm xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm pháp luật của các tổ chức cá nhân trong hoạt động xuất khẩu gạo cũng như xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân trong trường hợp đưa thông tin xuyên tạc, sai sự thật./.
Lan Anh