Đảm bảo sự phát triển của “kênh huy động vốn”, ngăn ngừa rủi ro cho doanh nghiệp và nhà đầu tư

Phát triển thị trường TPDN để hỗ trợ các doanh nghiệp huy động vốn phục vụ sản xuất kinh doanh, giảm bớt sự phụ thuộc vào kênh tín dụng ngân hàng là chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Thực tế cho thấy, sự phát triển của thị trường TPDN trong giai đoạn vừa qua đã theo đúng chủ trương, chính sách. Tuy nhiên, sự tăng trưởng nhanh của thị trường TPDN trong giai đoạn vừa qua cũng bộc lộ một số hạn chế, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho nhà đầu tư và thị trường tài chính.

Để đảm bảo sự phát triển của “kênh huy động vốn” này, đồng thời ngăn ngừa rủi ro, không minh bạch cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, Nghị định 153/2020/NĐ-CP (Nghị định 153) được ban hành với nhiều quy định bao quát, đầy đủ và cụ thể.

Điều 11, Nghị định 153 nêu, để được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) chấp thuận chào bán trái phiếu thì doanh nghiệp gửi 01 bộ hồ sơ chào bán trái phiếu đến UBCKNN. Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ đầy đủ và hợp lệ, UBCKNN chấp thuận bằng văn bản; trường hợp từ chối, UBCKNN trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

Sau khi UBCKNN chấp thuận thì doanh nghiệp sẽ thực hiện công bố thông tin trước đợt chào bán và tổ chức phát hành trái phiếu. Số tiền thu được từ đợt chào bán phải được chuyển vào tài khoản phong tỏa mở tại ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Việc mở và sử dụng tài khoản phong tỏa áp dụng theo quy định đối với chào bán, phát hành chứng khoán và chào mua công khai quy định tại Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán.

Khi nhận được đầy đủ báo cáo kết quả chào bán, UBCKNN thông báo cho doanh nghiệp phát hành, đồng thời đăng lên trang thông tin điện tử của cơ quan này về việc nhận được báo cáo kết quả chào bán và doanh nghiệp phát hành được giải tỏa số tiền thu được từ chào bán.

Việc công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu sự thật trong hoạt động chứng khoán được hiểu là hành vi công bố thông tin không đúng với nội dung, số liệu thật hoặc cố ý không đưa ra nội dung số liệu thật liên quan đến việc chào bán, niêm yết, giao dịch, hoạt động kinh doanh chứng khoán, tổ chức thị trường, đăng ký, lưu ký, bù trừ hoặc thanh toán chứng khoán.

Và với tội cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin như vậy, Điều 209 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi 2017 đã đưa ra chế tài để xử lý: "Người cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chào bán, niêm yết, giao dịch, hoạt động kinh doanh chứng khoán, tổ chức thị trường, đăng ký, lưu ký, bù trừ hoặc thanh toán chứng khoán mà gây thiệt hại cho nhà đầu tư từ 1.000.000.000 đồng đến dưới 3.000.000.000 đồng, thu lợi bất chính từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán hoặc đã bị kết án về tội này nhưng chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm".

Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm. Đối với pháp nhân thương mại vi phạm có thể bị phạt tiền hoặc có thể bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

Bên cạnh đó, theo Điều 35, Nghị định 153, UBCKNN cũng có trách nhiệm quản lý, giám sát tổ chức tư vấn hồ sơ chào bán theo quy định của pháp luật. Đồng thời, trong quá trình thực hiện, các đơn vị này tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật chứng khoán và pháp luật có liên quan. Trường hợp vi phạm, sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán.

 

Nhiều quy định để minh bạch thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Điều 39, Nghị định 153 nêu rõ, UBCKNN cho ý kiến về việc chào bán trái phiếu chuyển đổi riêng lẻ, trái phiếu kèm chứng quyền riêng lẻ của công ty đại chúng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán tại thị trường trong nước; cho ý kiến về việc chào bán trái phiếu ra thị trường quốc tế của công ty đại chúng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán theo quy định của Nghị định 153 và quy định của pháp luật chứng khoán.

Một mặt, quản lý, giám sát công ty chứng khoán trong việc cung cấp dịch vụ tư vấn hồ sơ chào bán; giám sát Sở giao dịch chứng khoán trong việc thực hiện công bố thông tin, chế độ báo cáo và giao dịch TPDN theo quy định của pháp luật chứng khoán và quy định của Nghị định 153. Trên cơ sở giám sát của Sở giao dịch chứng khoán về giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại Sở giao dịch chứng khoán và việc thực hiện chế độ công bố thông tin và báo cáo đối với doanh nghiệp phát hành, tổ chức đấu thầu, bảo lãnh, đại lý phát hành và tổ chức đăng ký, lưu ký trái phiếu, UBCKNN tiếp nhận và xử lý các vi phạm trong hoạt động chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước theo quy định của Nghị định 153 và quy định của pháp luật chứng khoán.

Mặt khác, UBCKNN còn có trách nhiệm cho ý kiến chấp thuận Quy chế vận hành chuyên trang thông tin TPDN và Quy chế tiếp nhận, giám sát việc thực hiện chế độ công bố thông tin, báo cáo và giám sát việc giao dịch trái phiếu doanh nghiệp tại Sở giao dịch chứng khoán theo quy định.

Liên quan đến công tác tổng hợp, theo dõi, báo cáo, Điều 33, Nghị định 153 quy định: UBCKNN có trách nhiệm theo dõi, tổng hợp báo cáo của tổ chức tư vấn hồ sơ chào bán trái phiếu, tổ chức đấu thầu, bảo lãnh, đại lý phát hành, tổ chức đăng ký, lưu ký trái phiếu do Sở Giao dịch chứng khoán báo cáo. Việc báo cáo được thực hiện theo chế độ báo cáo định kỳ hàng quý, hàng năm, ngoài ra, Sở Giao dịch chứng khoán còn thực hiện chế độ báo cáo đột xuất cho UBCKNN và Bộ Tài chính theo yêu cầu của cơ quan quản lý.

UBCKNN sẽ căn cứ vào báo cáo của Sở Giao dịch chứng khoán (Sở GDCK) để xem xét, xử lý tùy theo mức độ vi phạm đối với sai phạm trong việc thực hiện chế độ công bố thông tin, báo cáo và giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại Sở GDCK. Đồng thời, xem xét, cho ý kiến đối với Quy chế vận hành chuyên trang thông tin về TPDN; Quy chế tiếp nhận, giám sát việc thực hiện chế độ công bố thông tin, báo cáo và giám sát giao dịch trái phiếu doanh nghiệp do Sở GDCK xây dựng.

Định hướng thanh tra, kiểm tra, giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp

UBCKNN cho biết, trong thời gian tới, cơ quan này sẽ chủ trì, phối hợp với Vụ Tài chính ngân hàng và các cơ quan liên quan tăng cường, đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát tình hình phát hành và cung cấp dịch vụ về TPDN riêng lẻ, đặc biệt là việc phát hành của các doanh nghiệp nhỏ lẻ, mới thành lập, hoạt động trong các lĩnh vực có tính rủi ro cao, có kết quả kinh doanh không rõ ràng, thực chất.

Tiến hành rà soát các quy định pháp luật liên quan đến thị trường TPDN và phát hành TPDN để kịp thời sửa đổi, bổ sung nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý, giám sát thị trường TPDN, bảo đảm thị trường phát triển lành mạnh, minh bạch, an toàn.

Theo dõi, quản lý, giám sát chặt chẽ diễn biến của thị trường chứng khoán để có giải pháp điều hành, giám sát phù hợp, đảm bảo thị trường chứng khoán hoạt động minh bạch, ổn định, liên tục và an toàn trong mọi tình huống. Đồng thời, tập trung rà soát, kiểm tra phát hiện các doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm, lách quy định của pháp luật trong việc phát hành TPDN. Nếu phát hiện các hành vi lừa đảo, có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản của nhà đầu tư thì khẩn trương chuyển cơ quan công an xử lý theo quy định.

Cũng theo UBCKNN, cơ quan này sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Tài chính, Sở Giao dịch chứng khoán và các đơn vị liên quan tiếp tục thực hiện thanh tra, kiểm tra, giám sát việc tuân thủ pháp luật về phát hành và sử dụng vốn thu được từ phát hành trái phiếu, nhất là phát hành trái phiếu riêng lẻ của các doanh nghiệp bất động sản, các doanh nghiệp có khối lượng phát hành lớn, lãi suất cao, các doanh nghiệp có kết quả kinh doanh thua lỗ, các doanh nghiệp phát hành không có tài sản bảo đảm để ngăn chặn các hành vi vi phạm, đồng thời xử lý nghiêm và thích đáng các vi phạm trên thị trường chứng khoán theo đúng quy định của pháp luật./.

Lan Anh