Tăng cường công khai, minh bạch
Đây là các mục tiêu của Lộ trình phát triển thị trường trái phiếu giai đoạn 2017 - 2020, tầm nhìn đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1191/QĐ-TTg ngày 14/8/2017.
Quyết định nêu rõ, quan điểm phát triển là thị trường trái phiếu phù hợp với mức độ phát triển của nền kinh tế, đồng bộ với các cấu phần khác của thị trường tài chính; đưa thị trường trở thành một kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng cho nền kinh tế với chi phí vốn hợp lý.
Đồng thời, đẩy mạnh phát triển thị trường TPDN, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp huy động vốn, đặc biệt là vốn trung và dài hạn, góp phần tăng cường quản trị và công khai thông tin doanh nghiệp; tăng cường tính công khai, minh bạch, bảo vệ lợi ích hợp pháp của các chủ thể tham gia thị trường…
Mục tiêu cụ thể của Lộ trình là đưa dư nợ thị trường trái phiếu đạt khoảng 65% GDP vào năm 2030, trong đó dư nợ thị trường trái phiếu Chính phủ, trái phiếu Chính phủ bảo lãnh và trái phiếu chính quyền địa phương đạt khoảng 45% GDP, dư nợ thị trường TPDN đạt khoảng khoảng 20% GDP.
Nhiều giải pháp được đặt ra
Để đạt được mục tiêu này, các giải pháp để hoàn thiện khung khổ chính sách về thị trường trái phiếu; phát triển thị trường sơ cấp, thị trường thứ cấp; phát triển, đa dạng hóa hệ thống nhà đầu tư; phát triển định chế trung gian, dịch vụ thị trường…đã được đặt ra.
Theo đó, cần đề xuất về việc cho phép Bảo hiểm xã hội Việt Nam được đầu tư vào TPDN có kết quả xếp hạng tín nhiệm cao khi sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội; quy định tách biệt về điều kiện phát hành TPDN riêng lẻ và phát hành TPDN ra công chúng, đối tượng mua TPDN phát hành riêng lẻ là nhà đầu tư chuyên nghiệp để bảo vệ nhà đầu tư khi sửa đổi Luật Chứng khoán.
Ban hành các Nghị định mới về phát hành TPDN ra công chúng và phát hành riêng lẻ; các cơ chế, chính sách về phát triển thị trường trái phiếu xanh; các Thông tư hướng dẫn về phát triển thị trường thứ cấp, về giới hạn, tỷ lệ đảm bảo an toàn của các tổ chức tín dụng và mua bán trái phiếu của các tổ chức tín dụng…
Về phát triển thị trường sơ cấp, bên cạnh việc tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu cần tăng cường công khai, minh bạch trong huy động vốn trái phiếu bằng quy định tách biệt về điều kiện, hồ sơ phát hành trái phiếu ra công chúng với phát hành cổ phiếu ra công chúng; bắt buộc doanh nghiệp phát hành trái phiếu ra công chúng phải được đánh giá xếp hạng tín nhiệm; rà soát lại điều kiện phát hành TPDN riêng lẻ theo nguyên tắc gắn với công bố công khai thông tin, quy định chỉ nhà đầu tư chuyên nghiệp được phép đầu tư vào trái phiếu phát hành riêng lẻ; yêu cầu TPDN phát hành riêng lẻ thực hiện đăng ký, lưu ký tập trung; khuyến khích đa dạng hóa các loại hình TPDN khi thị trường phát triển ở trình độ cao hơn, như giấy tờ có giá có lãi suất thả nổi, chương trình phát hành trái phiếu trung - dài hạn, chứng khoán hóa trên cơ sở các khoản vay mua nhà hoặc các tài sản đảm bảo...
Về thị trường thứ cấp, xây dựng chuyên trang thông tin để cung cấp tình hình phát hành, giao dịch TPDN, thúc đẩy giao dịch thứ cấp; khuyến khích TPDN phát hành ra công chúng niêm yết, giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.
Để phát triển, đa dạng hóa hệ thống nhà đầu tư, cần khuyến khích Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam tăng tỷ trọng mua, bán trái phiếu; thúc đẩy hình thành, phát triển hệ thống chương trình hưu trí tự nguyện; sửa đổi chính sách đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm; thí điểm bán lẻ trái phiếu cho nhà đầu tư cá nhân; khuyến khích nhà đầu tư nước ngoài tham gia đầu tư dài hạn vào thị trường trái phiếu…
Về phát triển định chế trung gian và dịch vụ thị trường, giải pháp đặt ra là ban hành cơ chế, chính sách quy định về đại diện người sở hữu trái phiếu để thực hiện quản lý trái phiếu cho các nhà đầu tư theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả; đánh giá, rà soát cơ chế về thành lập, hoạt động của doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm, quỹ hưu trí tự nguyện để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với sự phát triển của thị trường; hình thành hệ thống công bố thông tin về phát hành, giao dịch đối với TPDN niêm yết và chưa niêm yết…
Dư nợ thị trường trái phiếu đã vượt mục tiêu
Đánh giá về hoạt động thị trường TPDN giai đoạn vừa qua, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cho rằng, sự phát triển của thị trường TPDN đã theo đúng chủ trương, định hướng của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và trở thành kênh huy động vốn ngày càng quan trọng cho các doanh nghiệp trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng đạt thấp.
Thời gian qua, các quy định tại Luật Chứng khoán, Luật Doanh nghiệp, Nghị định của Chính phủ, Thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước đã tạo nền móng phát triển thị trường TPDN bằng việc thống nhất quản lý hoạt động phát hành riêng lẻ, tăng cường tính công khai, minh bạch, hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư; tách biệt giữa phát hành riêng lẻ và phát hành ra công chúng theo hướng TPDN riêng lẻ chỉ được phát hành cho nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, TPDN phát hành ra công chúng được UBCKNN cấp phép chào bán…
Đáng chú ý, tại thời điểm cuối năm 2020, dư nợ thị trường trái phiếu đã chiếm hơn 47% GDP, vượt mục tiêu khoảng 45% vào năm 2020 như Lộ trình phát triển thị trường trái phiếu đã đề ra. Riêng dư nợ thị trường TPDN đã đạt 16,6% GDP khi kết thúc năm 2021, tăng mạnh so với mức 4,9% vào năm 2017.
Được biết, Bộ Tài chính đang xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán giai đoạn 2021 - 2030 bao gồm mục tiêu, giải pháp và lộ trình triển khai các giải pháp phát triển thị trường trái phiếu.
Hy vọng, thị trường TPDN trong thời gian tới sẽ phát triển cả về quy mô, độ sâu, nâng cao thanh khoản, đa dạng hoá sản phẩm và đảm bảo tính công khai, minh bạch, an toàn, bền vững và đạt được các mục tiêu Lộ trình phát triển đến năm 2030 đã đề ra.
Ngô Tân