Gần đây, các báo, đài liên tiếp thông tin về các vụ ngộ độc thực phẩm, phát hiện, bắt giữ các xe vận chuyển thực phẩm ôi thiu, một số cửa hàng bán thực phẩm không rõ nguồn gốc, có dấu hiệu không bảo đảm vệ sinh, an toàn. Theo báo cáo của cơ quan thường trực, Ban chỉ đạo liên ngành Trung ương về ATTP, tính đến hết tháng 10/2019, toàn quốc ghi nhận 73 vụ ngộ độc thực phẩm với 1.950 người mắc, 1.874 người phải đi bệnh viện... Các Bộ, ngành, địa phương đã thành lập 21.811 đoàn thanh tra, kiểm tra ATTP tại 427.842 cơ sở, phát TP mà chưa được phát hiện, xử lý. Song việc theo dõi, thanh tra, kiểm tra, phát hiện, xử lý các sai phạm về ATTP thì không dễ, không thể hoàn toàn ỷ lại, trông chờ, phó thác cho các cơ quan chức năng nhà nước, mà phải là ý thức, trách nhiệm chung, sự cùng nhau phối hợp của cả cộng đồng xã hội. Ngay từ đầu tháng 12 năm 2019, trong khuôn khổ Dự án nghiên cứu đô thị định hướng đổi mới cho hệ thống nông nghiệp thực phẩm bền vững, Trung tâm nghiên cứu nông nghiệp quốc tế Pháp (CIRAD) và Viện nghiên cứu rau quả (FAVR) đã tổ chức hội thảo: “Sử dụng các ứng dụng trực tuyến để mua bán thực phẩm chất lượng”. Các đại biểu dự hội thảo đã nhận định việc mua thực phẩm trực tuyến là sự đổi mới trong hành vi tiêu dùng, có sự tương tác ở mức độ cao, thuận tiện, hiệu quả, tiết kiệm thời gian, nhất là tạo điều kiện để đảm bảo ATTP tốt hơn qua việc làm rõ môi trường xuất xứ, nguồn gốc sản phẩm, giảm khoảng cách về kinh tế giữa sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng thực phẩm. Sẽ xây dựng mạng lưới kết nối những người kinh doanh thực phẩm và người tiêu dùng, cũng như về phương diện quản lý nhà nước, cần sự phối hợp giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, là Bộ trông xem việc trồng trọt, chăn nuôi, cung cấp nguồn thực phẩm ban đầu; Bộ Công Thương phụ trách lĩnh vực chế biến, kinh doanh thực phẩm; Bộ Y tế theo sát việc tiêu dùng thực phẩm đối chiếu với các tiêu chuẩn y học về sức khỏe con người.
Bộ Y tế kiểm tra vệ sinh ATTP tại các siêu thị (Ảnh minh họa)
Việc kinh doanh thực phẩm trực tuyến trong dịp tết năm nay, theo nhiều chuyên gia kinh tế và doanh nghiệp kinh doanh thực phẩm, sẽ linh hoạt hơn về thời gian kinh doanh, mua sắm, tiếp cận những đặc sản quê hương, đi liền với việc thực hiện yêu cầu cao về thực hiện bảo quản, nhất là với thực phẩm tươi sống có thể giao nhanh cho khách hàng, áp dụng nhanh, mạnh, phổ biến việc áp dụng khoa học, kỹ thuật hiện đại vào sơ chế, chế biến thực phẩm để hàng hóa thực phẩm trở nên ngon hơn, đảm bảo hơn về ATTP. Tuy nhiên, cần lưu ý là đừng để một số người nào đó trong giới sản xuất, nhất là kinh doanh thực phẩm lợi dụng việc chỉ giao dịch qua mạng điện tử mà bán hàng kém chất lượng, không bảo đảm ATTP, giao hàng chậm gây nguy cơ thực phẩm ôi thiu, tính chi phí vận chuyển cao. Bên cạnh đó, có một thực tế cần phải chấn chỉnh ngay, là việc thị trường kinh doanh thực phẩm trên mạng xã hội đang bị bỏ lửng về quản lý của các cơ quan nhà nước, dường như chưa có sự kiểm soát của bất kỳ cơ quan nào kể cả về giá cả lẫn chất lượng sản phẩm. Tình hình trên đòi hỏi các cơ quan quản lý nhà nước cần phối hợp với người tiêu dùng và các doanh nghiệp xây dựng ý thức cộng đồng, thực thi các biện pháp hữu hiệu nhất về bảo đảm tuyệt đối sự ATTP.
Dù việc bảo đảm ATTP cho hơn 90 triệu người tiêu dùng trong nước là không phải là điều dễ dàng, song, vì sự sống còn, sức khỏe của mọi người mà không thể bỏ lửng, hay kém trách nhiệm, trái lại càng phải có ý thức cao hơn, phải tận dụng những thuận lợi như nhu cầu khỏe mạnh của toàn dân, dư luận xã hội, sự tiến bộ khoa học công nghệ và thông tin thời cách mạng công nghiệp 4.0 để nhận dạng, phân tích, truy xuất nguồn gốc thực phẩm, giám sát các cơ sở sản xuất, chế biến kinh doanh thực phẩm. Càng phải đẩy mạnh việc phổ biến hiểu biết và lan tỏa ý thức cộng đồng về ATTP, huy động được mọi thành phần trong cộng đồng chung tay bảo đảm vệ sinh ATTP. Cùng với đó là trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước. Theo đó, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục tiến hành, phát huy những việc Bộ đã thực hiện, như các Chương trình triển khai sự chỉ đạo của Đảng, Chính phủ về công tác quản lý nhà nước đối với ATTP. Trong 2 năm 2017 - 2018, ngành công thương đã phát động Chương trình truyền thông Hành động vì ATTP, với kết quả là đã có gần 1,2 triệu chữ ký của các tầng lớp nhân dân trong cả nước cam kết hành động vì ATTP. Năm 2019 vừa qua, Bộ Công Thương đã công bố Chương trình Hành động vì ATTP với hai Thông điệp: Tôi hành động vì ATTP, và, Xây dựng cộng đồng hành động vì ATTP, thu hút sự tham gia của 150.000 tình nguyện viên, khắp các tỉnh, thành trong cả nước đã hưởng ứng.
Được biết, thời gian tới Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các Bộ ngành, tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật liên quan tới việc gìn giữ, bảo vệ ATTP, tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý sai phạm, gắn trách nhiệm của người đứng đầu theo từng địa bàn, lĩnh vực phụ trách. Đồng thời tiếp tục hỗ trợ các địa phương xây dựng mô hình thí điểm chợ ATTP và hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng mô hình các cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm an toàn. Bộ cũng sẽ đẩy mạnh hơn nữa công tác truyền thông nâng cao ý thức trong cộng đồng vì ATTP, cam kết không tiếp tay cho hành vi vi phạm ATTP. Để thi hành nghiêm pháp luật ATTP, năm 2020 này Ban chỉ đạo liên ngành Trung ương về ATTP sẽ hoàn thiện việc đánh giá tác động của Luật ATTP để định hướng sửa đổi Luật, nếu thấy cần, theo hướng khắc phục chồng chéo, tăng mạnh phân cấp cho địa phương, Trung ương tập trung hoàn thiện khung pháp lý, địa phương trực tiếp quản lý, thanh tra, kiểm tra, chủ động điều phối nguồn lực cho công tác bảo đảm ATTP. Công tác quản lý, thực thi pháp luật về ATTP, dĩ nhiên trách nhiệm trước hết và chủ yếu là của ba Bộ: Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương và Bộ Y tế./.
Trung Vũ