Auchan là một tập đoàn lớn về bán lẻ thực phẩm trên thế giới với màng lưới 4.000 điểm ở 17 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới. Riêng ở Việt Nam tập đoàn này có 18 điểm chủ yếu ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Tây Ninh. Lập nghiệp tại Việt Nam mới được 5 năm họ đã phải rời khỏi cuộc chơi ở chính thị trường đầy tiềm năng của Châu Á và Thế giới này.

Trong việc kinh doanh thì lỗ, lãi thành lập và giải thể rút lui khỏi thị trường là một việc bình thường, tuy nhiên đằng sau việc rút lui đó là gì thì chỉ có cơ quan kiểm toán Nhà nước, Bộ Tài chính, Tổng cục thuế, Hải quan... mới có thể trả lời chính thức cho công luận được. Nó cũng như doanh thu, thuế nộp hàng năm bao nhiêu của các doanh nghiệp bán lẻ chỉ có cơ quan thuế và doanh nghiệp được biết mà thôi.

Qua sự việc của BigC, Metro, Fivimart, Auchan... rút lui khỏi thị trường dư luận đặt ra câu hỏi: Với những chính sách ưu ái đối với các doanh nghiệp FDI bán lẻ như miễn giảm tiền thuế thu nhập 50% trong 2 năm đầu, bố trí quỹ đất đẹp, tiện kinh doanh... cộng với việc các siêu thị lớn có thế mạnh về doanh số và đàm phán với các nhà cung ứng, cho nên họ có quyền “ép” chiết khấu đòi chi phí khác cao một cách vô lý, bình quân các khoản mà nhà sản xuất và cung ứng Việt Nam phải đài thọ cho họ đến 30 - 40% trên giá bán một sản phẩm muốn đứng chân vào siêu thị của họ. Ngoài ra, vốn của nhà cung ứng khi hàng đã bán được mà chậm thanh toán, ép giá bán, ép giá mua nhất là những sản phẩm nông sản thực phẩm nội địa cũng là một tồn tại.

 Siêu thị Auchan. (Ảnh: tinnhanhchungkhoan.vn)

Người nông dân, doanh nghiệp thường bị thua thiệt khi muốn đứng chân vào siêu thị mặc dù đa phần là hòa vốn hoặc lỗ với những chi phí áp đặt kể trên.

Các doanh nghiệp FDI được ưu ái hơn doanh nghiệp Việt mở siêu thị, chiết khấu và chi phí được hưởng rất cao nhưng bất ngờ những cái tên lớn: Metro, BigC... báo lỗ và nhượng lại toàn bộ cho hai tập đoàn Thái Lan kinh doanh ở thị trường Việt Nam. Đó là một điều lạ thường ở thị trường Việt Nam trong một số năm gần đây. Rõ ràng, không thể nói chung chung và thiếu đầy đủ rằng: là tất cả các loại hình kinh doanh siêu thị, cửa hàng tự chọn ở thị trường Việt Nam...đều lỗ.

Quay trở lại câu chuyện của Auchan, chúng ta giả sử là siêu thị không nằm trong diện làm những điều phi lý đối với những nhà cung ứng nội địa, họ luôn luôn muốn bán giá thấp, bán thật nhiều ở thị trường Việt Nam như lãnh đạo Auchan đã tâm sự khi thâm nhập vào thị trường nội địa. Câu hỏi đặt ra là đằng sau việc rút lui của Metro, BigC, Fivimart do bị thua lỗ có chính xác không? Đề nghị các cơ quan quản lý Nhà nước về kinh doanh tài chính và thuế phụ trách mảng kinh doanh nội địa với các siêu thị. Cần làm rõ và công bố cho dư luận được biết.

Bài học kinh nghiệm về một tập đoàn lớn kinh doanh bán lẻ tại Việt Nam bị truy thu nhiều tỷ đồng vẫn còn đó và đặt ra cho công tác quản lý bán lẻ, tài chính. Bởi vậy, làm sao phải đảm bảo minh bạch, công bằng cho các đơn vị làm ăn nghiêm túc và xử lý kiên quyết đối với những đơn vị qua kiểm tra, vi phạm.

Rồi đây, nhiều đơn vị sẽ tiếp tục đầu tư vào thị trường bán lẻ Việt Nam cả doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp Việt, đồng thời cũng có thể có một số doanh nghiệp giải thể, phá sản rút khỏi thị trường do làm ăn thua lỗ và nhiều nguyên nhân khác. Điều quan trọng là các cơ quan quản lý nhà nước cần xây dựng một môi trường kinh doanh bán lẻ cho các doanh nghiệp cạnh tranh một cách sòng phẳng, công khai, họ phải đi lên từ hiệu quả kinh doanh, làm ăn tử tế, xây dựng văn hóa kinh doanh, xây dựng thương hiệu góp phần vào việc thúc đẩy sản xuất ở Việt Nam phát triển và kích thích tiêu dùng xã hội một cách lành mạnh và hiệu quả.

Bài học của Auchan cũng là bài học chung rất sâu sắc và thiết thực cho các doanh nghiệp, các tổ chức cá nhân muốn đầu tư vào lĩnh vực bán lẻ hiện đại nhiều cơ hội, nhưng cũng nhiều thách thức ở thị trường Việt Nam./.

 Vũ Vinh Phú - Chuyên gia kinh tế, nguyên PGĐ Sở Thương mại Hà Nội