Bản lẻ khẳng định một trong những trụ cột quan trọng góp phần phát triển KTXH đất  nước

Năm 2019 là năm chứng kiến sự cạnh tranh tiếp tục giữa các kênh bán lẻ hiện đại và kênh truyền thống, giữa các doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước, giữa bán hàng trực tiếp và bán hàng online. Tổng mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng xã hội 11 tháng năm 2019 đạt mức 4481,6 nghìn tỷ đồng, tăng 11,8% so với cùng kì năm 2018. Còn nếu loại trừ yếu tố giá cũng tăng 9,3%. Riêng lĩnh vực bán lẻ đạt hàng nghìn tỷ chiếm tỷ trọng 75,9% trong tổng mức chung hàng hóa và dịch vụ, tăng 12,7% so với cùng kì năm 2018.

Trong năm nay cũng là một năm mang dấu ấn về những động thái tích cực của Chính Phủ và các bộ ngành làm cho nguồn cung hàng hóa trong nước và xuất khẩu phát triển nhưng ở mức cao hơn, chất lượng hơn, giảm chi phí hơn. Hàng loạt các chính sách về phát triển sản xuất đã được ban hành nhằm tháo gỡ những khó khăn cho người sản xuất và phục vụ cho bán lẻ trong nước và xuất khẩu, nhất là nhóm hàng nông sản thực phẩm. Nhiều chuỗi liên kết, chuỗi giá trị từ sản xuất đến phân phối đã được thiết lập, trong năm qua, con đường đi của hàng hóa từ sản xuất tới bán lẻ đã được rút ngắn hơn, bớt những trung gian không cần thiết. Năm qua đã chứng kiến hàng loạt các thủ tục hành chính trong lĩnh vực thành lập doanh nghiệp, tiếp cận đất đai, nguồn vốn, các chế độ hạch toán chi phí sản xuất và lưu thông cũng đã được tháo gỡ một phần. Năm nay cũng chứng kiến nhiều xu hướng phát triển của các doanh nghiệp để nâng cao hiệu quả kinh doanh và phục vụ tiêu dùng xã hội. Những kết quả thu được của ngành bán lẻ Việt Nam trong năm 2019 khẳng định ngành này vẫn là một trong những trụ cột quan trọng góp phần vào nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội của đất  nước, thúc đẩy sản xuất và phục vụ cho tiêu dùng xã hội.

Những xu hướng mới trong kinh doanh và tiêu dùng trong năm 2019

Trước hết cần phải đề cập đến, đó là xu hướng tích tụ tập trung trong thương mại. Trong năm qua, hàng loạt các phi vụ hợp tác kinh doanh, M&A…. được thực hiện giữa các doanh nghiệp nước ngoài, các doanh nghiệp nước ngoài và cả các doanh nghiệp trong nước. Đối với các doanh nghiệp nước ngoài, các tập đoàn bán lẻ của các nước như Central Group và BJC của Thái Lan; Aeon, Sasuke và Seven Eleven của Nhật Bản, Lotte và JS25 của Hàn Quốc,… đã và đang tiếp tục phát triển các chuỗi bán lẻ và cửa hàng tiện lợi, đồng thời nâng cấp và đổi mới các mô hình kinh doanh đã có, để mong chiếm lĩnh thị phần và khách hàng. Còn các doanh nghiệp Việt Nam thì sao? Đầu năm 2019, Vingroup đã hoàn tất việc mua lại chuỗi bán lẻ Fivimart, trước đó chuỗi bán lẻ Viễn Thông A cũng đã trở thành công ty con của Vingroup, tiếp theo đó, chuỗi Shop&Go  cũng đã tự nguyện nhượng lại toàn bộ chuỗi của mình gồm 87 cửa hàng tiện lợi cho Vincommerce và gần đây nhất, trong tháng 12/2019, một sự kiện hợp tác có một không hai ở thị trường nội địa Việt Nam và có thể ở cả trên thế giới giữa Vinmart, Vinmart+ của Vincommerce hợp tác với Tập đoàn sản xuất hàng tiêu dùng Masan, một sự hợp tác giữa sản xuất và bán lẻ Việt.

 Bán lẻ góp phần không nhỏ vào thúc đẩy sản xuất trong nước.

Điều cần nhấn mạnh ở sự kiện này, không phải là một phi vụ M&A hay mua bán mà là sự hợp tác giữa doanh nghiệp Việt và doanh nghiệp Việt với nhau để trở thành một tập đoàn sản xuất và bán lẻ hàng tiêu dùng hàng đầu trong cả nước. Mục đích của sự hợp tác này rất rõ ràng, một phép Cộng đẹp để tiến tới giành lại kênh phân phối cho các doanh nghiệp sản xuất của Việt Nam. Đây cũng chính là giải quyết những khó khăn trước mắt mà các nhà sản xuất và cung ứng Việt đang gặp khó khăn khi tiếp cận với một số siêu thị của nước ngoài.

Một số ví dụ cụ thể: Sự kiện Thế giới di động, các doanh nghiệp làm nhãn hàng riêng bị “mời” ra khỏi hệ thống Siêu thị Big C và tiếp theo đó,  trong tháng 7/2019 vừa qua, 200 nhà cung cấp ngành hàng may mặc chỉ sau một công văn ngắn, một cuộc điện thoại, một bản fax, họ đã bị Big C tạm dừng hợp tác ngay sau đó mà thiếu những lý do cụ thể từ phía siêu thị này. Nhìn lại quá trình tích tụ tập trung thương mại của các doanh nghiệp FDI và các doanh nghiệp trong nước trong năm qua cho ta thấy xu hướng tích tụ để lớn hơn, mạnh hơn và dành quyền chủ động trên thị trường là tất yếu. Sau một quá trình phát triển ban đầu, tuy nhiên, điều quan trọng là sau những sự kiện này có đem lại một tương lai sáng sủa hơn cho các nhà sản xuất, nhà cung ứng và đem lại quyền lợi chính đáng cho người tiêu dùng hay không?

Trên thị trường bán lẻ Việt Nam, trong năm 2019 cũng xuất hiện một xu hướng mới, đó là bán hàng đa kênh. Công nghệ thông tin đã phát triển và đi trước một bước, nó đã tác động rất mạnh mẽ vào các ngành kinh tế của mỗi nước, trong đó có bán lẻ ở nước ta. Bán lẻ online đã trở thành một nhu cầu tất yếu khách quan trong sự phát triển của các doanh nghiệp bán lẻ để phục vụ  người tiêu dùng. Các nhà bán lẻ hiện nay không chỉ đơn thuần giữ nguyên bán hàng trực tiếp, họ phải đầu tư để song song thực hiện 2 phương thức bán hàng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và đáp ứng những xu thế tất yếu của tiêu dùng xã hội. Bài học kinh nghiệm của các nước di trước cho ta thấy, sau khi có sự xuất hiện của phương thức kinh doanh qua mạng thì một thời gian, hàng loạt các cửa hàng bán lẻ trực tiếp phải đóng cửa hoặc phá sản . Một ví dụ cụ thể tại thị trường Mỹ, tháng 9/2019 vừa qua, đã chứng kiến 2 cửa hàng bán lẻ lớn của Mỹ là Forever 21 và Barneys New York tuyên bố phá sản mà nguyên nhân chính là không thể cạnh tranh được với những thương hiệu bán hàng trực tuyến đang hoạt động mạnh mẽ trên thị trường.

Ở Việt Nam, các tên tuổi lớn trong và ngoài nước như Lazada, Alibaba, Amazon, Adayroi, Tiki, … đang và sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ ở thị trường gần 100 triệu dân với nhiều tiềm năng phát triển trong năm 2020 và những năm sau. Đã có những cảnh báo của các chuyên gia bán lẻ về sự xâm nhập mạnh mẽ của các tập đoàn này nhằm có những động thái tích cực để nâng cao hiệu quả của bán lẻ trực tiếp trong những thời gian tới.  

Năm 2019 còn một xu hướng nữa không thể không nhắc tới, đó là xu hướng mua sắm trải nghiệm đã được thực hiện nhiều năm nay, và đã đạt được nhiều kết quả. Phương thức bán hàng đi đôi với các trải nghiệm như vui chơi, giải trí, làm đẹp, nghỉ dưỡng, ăn uống,... Từ một tới hai năm gần đây,  những tổ hợp mua sắm trải nghiệm vui chơi giải trí của các Tập đoàn như Vingroup với Vincom Megamall, Sun Group với khu Sunworld, FLC với khu nghỉ dưỡng FLC resort, Aeon với khu Trung tâm thương mại phức hợp Aeonmall, …. Những tổ hợp này tuy mới hoạt động một thời gian ngắn nhưng bước đầu đã cho những hiệu quả thiết thực cho cả doanh nghiệp và đáp ứng những nhu cầu của người tiêu dùng Việt.

 Bán lẻ năm 2020 dự báo còn sôi động và cạnh tranh mạnh mẽ hơn

Dự báo tương lai về bán lẻ Việt Nam trong năm 2020 và một số năm tiếp theo

Các chuyên gia quốc tế và trong nước hầu hết đều có chung một nhận định, đó là: tương lai của bán lẻ Việt Nam rất sáng sủa và có nhiều tiềm năng bởi dân số đông, sức mua ngày càng tăng, giới trẻ chiếm đa số, thị trường nông thôn còn trống vắng những hệ thống bán lẻ hiện đại. Trong tương lai, khi thu nhập bình quân đầu người hàng năm ở Việt Nam được nâng cao thì chắc chắn sức mua ở khu vực bán lẻ sẽ ngày càng tăng cao. Thị trường bán lẻ Việt Nam trong một số năm tới theo dự báo sẽ tăng trưởng bình quân hàng năm ở mức 2 con số. Những thành tựu mới của Công nghiệp 4.0 và công nghệ thông tin sẽ giúp cho thị trường bán lẻ tăng trưởng nhanh hơn, chất lượng hơn và giảm chi phí hơn. Bán lẻ Việt với định hướng xuyên suốt là lấy khách hàng làm trung tâm, là nhân tố quyết định cho sự tồn tại của mỗi thương hiệu bán lẻ. Người tiêu dùng sẽ luôn luôn đặt niềm tin thực sự vào những doanh nghiệp bán lẻ chân chính, làm ăn tử tế, có văn hóa phục vụ văn minh, có thương hiệu, được xây dựng một cách bền vững. Ngoài ra, các doanh nghiệp bán lẻ còn phải thấm nhuần ý nghĩa của nền kinh tế chia sẻ, giữ vững mối quan hệ bình đẳng cùng có lợi với khách hàng mua và khách hàng bán để phát triển một cách bền vững. Doanh nghiệp cần coi trọng yếu tố con người trong việc phát triển. Coi con người  là một trong những thành tố quan trọng nhất cho doanh nghiệp, cán bộ công nhân viên được làm việc trong môi trường cạnh tranh lành mạnh, được tôn trọng và được tự do suy nghĩ sáng tạo ở mỗi vị trí được phân công.

Mặc dù trong quá trình phát triển đi lên, các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam còn gặp một số khó khăn nhất định song tương lai thuộc về các doanh nghiệp chấp nhận đi cùng nhau để đi đến đích nhanh hơn và hiệu quả hơn. Ngành bán lẻ trong quá trình phát triển ngoài sự nỗ lực chủ quan của ngành thì cần có những chính sách hỗ trợ của Nhà nước và các bộ ngành địa phương sở tại. Nếu làm được những vấn đề đã nêu ở trên thì tương lai của ngành bán lẻ Việt Nam trong các năm tới sẽ rất sáng sủa, ngành sẽ góp phần quan trọng thúc đẩy sản xuất trong nước, tự tin làm chủ hệ thống phân phối nội địa, hỗ trợ tiêu thụ hàng Việt trên sân nhà. Đồng thời chấp nhận vừa hợp tác, vừa cạnh tranh một cách công khai bình đẳng với các doanh nghiệp bán lẻ nước ngoài và phục vụ tốt cộng đồng gần 100 triệu dân.

Vũ Vinh Phú, nguyên Phó Giám đốc Sở Thương mại Hà Nội