Tọa đàm có sự tham gia của các khách mời, gồm: Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội; Phó Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) Nguyễn Thế Hữu; nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), chuyên gia về giá Nguyễn Tiến Thỏa; Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh TS. Hà Đăng Sơn.

Giá nhiên liệu đầu vào tăng cao dẫn đến chi phí điện tăng

Thời gian qua, việc tính toán chi phí giá thành đối với điện vẫn chưa được đầy đủ, chưa được hạch toán đầy đủ giữa chi phí đầu vào và giá thành bán ra. Đáng chú ý, thực tế là giá điện bán ra còn thấp hơn so với giá thành sản xuất.

Chính vì vậy, thực trạng về giá thành, cơ cấu hình thành giá điện ở nước ta hiện nay; các yêu cầu đặt ra trong thực hiện và đẩy mạnh thực hiện lộ trình “tính đúng, tính đủ giá điện”; những lợi ích gì, tác động việc thực hiện lộ trình này đến đời sống dân sinh, hoạt động sản xuất, kinh doanh; các giải pháp phát triển bền vững ngành điện thông qua cách tính giá điện bán ra… được các khách mời phân tích, kiến giải, luận bàn thấu đáo và toàn diện tại cuộc Tọa đàm. Qua đó, góp phần thông tin đầy đủ, khách quan, minh bạch để người dân hiểu rõ bản chất của sự việc, từ đó có sự chia sẻ và đồng thuận.

Các khách mời tại Tọa đàm “Giá thành điện - Thực trạng và giải pháp”. (Ảnh: VGP)

Hiện nay, việc tính toán giá điện được thực hiện theo Quyết định 05/2024/QĐ-TTg ngày 26/3/2024 của Thủ tướng Chính phủ. Theo quy định này, Bộ Công Thương có trách nhiệm chủ trì, phối hợp cùng Bộ Tài chính và các đơn vị liên quan kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) căn cứ theo báo cáo chi phí sản xuất kinh doanh điện đã được kiểm toán và các báo cáo tài chính đã được các đơn vị kiểm toán độc lập kiểm toán.

Tại Tọa đàm, Phó Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực (Bộ Công Thương) Nguyễn Thế Hữu cho biết, thực hiện quy định trên, đoàn kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện năm 2023 của EVN được thành lập gồm đại diện các Bộ, ngành: Công Thương, Tài chính, Lao động, Thương binh và Xã hội, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp và các hiệp hội liên quan.

Đặc biệt, các đoàn kiểm tra liên ngành có sự tham gia của nhiều chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực điện lực đã kiểm tra thực tế tại EVN và các đơn vị thành viên, các Tổng công ty Điện lực, Tổng công ty Truyền tải điện quốc gia... để bảo đảm kiểm tra khách quan, minh bạch.

Báo cáo của EVN và quá trình kiểm tra cho thấy, năm 2023, giá nhiên liệu đầu vào cho sản xuất điện gồm giá than, dầu, khí, tỷ giá ngoại tệ đều tăng cao do biến động của tình hình thế giới và ảnh hưởng của hiện tượng El Nino khiến cơ cấu nguồn điện biến động theo hướng bất lợi. Điều này có nghĩa là nguồn cho điện giá rẻ như thủy điện giảm trong khi nguồn điện có giá đắt như điện than, điện dầu tăng cao.

Phó Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực Nguyễn Thế Hữu. (Ảnh: VGP)

Phó Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực nhấn mạnh, trong khi đó nhu cầu điện của Việt Nam tăng cao, xấp xỉ 10-11%. Ngoài các nguồn điện rẻ đã sử dụng hết, chúng ta tiếp tục sử dụng nguồn tăng thêm có giá cao hơn, điều này dẫn tới chi phí phát điện tăng cao.

Theo đó, EVN cùng các đơn vị thành viên đã thực hiện một số giải pháp để tiết kiệm, tiết giảm, tối ưu hóa chi phí, như tiết kiệm 10-15% các chi phí định mức thường xuyên, tiết giảm 20-50% chi phí sửa chữa lớn. Tuy nhiên, do cấu trúc giá thành tăng quá cao nên dẫn tới chi phí sản xuất điện của EVN tăng cao.

Đảm bảo giá điện minh bạch theo cơ chế thị trường

Giả sử các bên sản xuất điện, phân phối, bán lẻ điện đã nỗ lực hết sức để tiết giảm chi phí nhằm có mức giá điện hợp lý nhất, nhưng giá bán điện vẫn thấp hơn giá thành sản xuất, giá thành phân phối thì đây là một bất cập - Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nêu vấn đề.

Ông Hiếu cho rằng, vấn đề điện không chỉ quan trọng về giá cả, giá thành mà còn phải chú ý đến an ninh năng lượng, ổn định trong cung ứng điện. Nếu như giá bán điện thấp hơn giá sản xuất và nhà sản xuất vẫn bán bằng chi phí sản xuất thì nhà phân phối sẽ bị thiệt. Còn nếu nhà phân phối nỗ lực để giảm giá mua điện thì lại ảnh hưởng đến nhà sản xuất điện và về lâu dài, không thúc đẩy sản xuất điện, ảnh hưởng đến an ninh, ổn định cung ứng điện. Thực tiễn thời gian qua, có thời điểm, không ổn định nguồn cung điện thì thiệt hại chung cho nền kinh tế, cho người dân, doanh nghiệp.

Về vấn đề này ông Nguyễn Tiến Thỏa, Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá cho rằng: Giá bán không bù đắp được chi phí thì gây ra nhiều hệ lụy vì qua số liệu kiểm tra liên ngành năm 2023 được công bố thì giá thành điện là 2.088 đồng/kWh và giá bán bình quân 1.953 đồng/kWh.

Như vậy, giá thành điện cao hơn giá bán điện bình quân là 6,92%. Thực tế này theo ông Thỏa, gây ra rất nhiều hệ lụy cho sản xuất, kinh doanh điện, cho các ngành sử dụng điện và cho cả nền kinh tế.

Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị đã yêu cầu áp dụng giá thị trường đối với mọi loại hình năng lượng, trong đó có giá điện. Hơn nữa, phải xóa bỏ mọi “rào cản” để bảo đảm cho giá điện minh bạch theo cơ chế thị trường.

Về chủ trương điều hành, để giải quyết các bất cập, theo ông Thỏa phải bám vào các quy định của pháp luật hiện hành. Ông nhấn mạnh, nguyên tắc tối thượng của điều hành giá điện là phải bảo đảm bù đắp chi phí sản xuất hợp lý, hợp lệ đã được tính đúng, tính đủ. Nếu làm được điều này thì không có hệ quả lỗ của ngành điện và việc thu hút đầu tư để phát triển nguồn lưới điện cũng thuận lợi hơn./.

Còn tiếp...