Buổi lễ có sự tham gia của Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch thứ nhất Hội đồng Thi đua khen thưởng Trung ương Võ Thị Ánh Xuân; Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ TT&TT, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Phó Chủ tịch Ủy ban Chuyển đổi số Quốc gia Nguyễn Mạnh Hùng cùng nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước; lãnh đạo các ban, bộ, ngành, các cơ quan Trung ương và địa phương.

Góp phần làm thay đổi diện mạo báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại

Tiền thân của Cục Báo chí ngày nay là Bộ Thông tin và Tuyên truyền, được thành lập ngày 28/8/1945. Ngày 3/5/1946, Nha thông tin Tuyên truyền ra đời, với chức năng “thu thập và truyền bá các tin tức trong nước”, đánh dấu sự ra đời của cơ quan quản lý nhà nước về thông tin báo chí.

Mốc son quan trọng là, ngày 16/7/2003, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin ký ban hành Quyết định số 22/2003/QĐ-VHTT thành lập Cục Báo chí. Tiếp theo là quyết định quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục Báo chí. Ngày 27/7/2007, thành lập Bộ TT&TT trên cơ sở Bộ Bưu Chính, Viễn thông, trong đó Cục Báo chí, Cục Xuất bản thuộc Bộ Văn hóa - Thông tin. Cục Báo chí lúc này chính thức thuộc Bộ TT&TT.

Đọc diễn văn tại Lễ kỷ niệm, ông Lưu Đình Phúc - Cục trưởng Cục Báo chí nhấn mạnh: Sự ra đời của Cục Báo chí đánh dấu bước trưởng thành về quy mô tổ chức, bộ máy, nhân sự của cơ quan quản lý nhà nước về báo chí, thể hiện tầm nhìn chiến lược của lãnh đạo Bộ Văn hóa - Thông tin thời kỳ này. Quá trình 20 năm qua, cơ cấu tổ chức của Cục có chia tách thành nhiều đơn vị khác nhau nhưng dần được hoàn thiện; phạm vi, đối tượng quản lý, chức năng và nhiệm vụ của Cục được mở rộng hơn, với nhiều trọng trách mới, quan trọng hơn, thể hiện sự tin tưởng, ghi nhận của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và thế hệ các lãnh đạo Bộ TT&TT.

Suốt 20 năm xây dựng và trưởng thành, Cục Báo chí đã có những đóng góp quan trọng trong công tác xây dựng thể chế, tạo đột phá cho sự phát triển và quản lý báo chí. Trong đó, công tác xây dựng chính sách, pháp luật được Cục chú trọng, quan tâm, tạo nền móng hành lang pháp lý quan trọng cho sự phát triển của báo chí qua các thời kỳ.

Đặc biệt, từ khi thành lập đến nay, Cục Báo chí đã chủ trì, tham gia xây dựng, ban hành 113 văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản khác, gồm: 13 Luật, 23 nghị định, 40 quyết định, 34 thông tư, 03 chiến lược. Điển hình là các văn bản, như: Luật Báo chí 2016; Nghị định quy định chi tiết về việc phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí của các cơ quan hành chính nhà nước; Nghị định quy định về chế độ nhuận bút trong lĩnh vực báo chí, xuất bản; Nghị định quy định về lưu chiểu điện tử đối với loại hình báo nói, báo hình và báo điện tử độc lập với các cơ quan báo chí; Nghị định quy định về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực báo chí, xuất bản; Chiến lược phát triển thông tin quốc gia đến 2025, tầm nhìn 2030; Chiến lược chuyển đổi số báo chí; Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí đến 2025…

Thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân trao Huân chương lao động hạng Nhì cho Cục Báo chí. (Ảnh: Minh Nguyệt)

20 năm qua, công tác quản lý nhà nước về báo chí đã góp phần quan trọng làm thay đổi diện mạo báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại. Cục Báo chí được giao chủ trì triển khai dự án Đào tạo lại báo chí Việt Nam. Giai đoạn 1, từ  năm 1998 đến năm 2011 đã đào tạo được hơn 5 nghìn phóng viên, biên tập viên; giai đoạn 2 là xây dựng đội ngũ giảng viên cơ hữu của Việt Nam để đi đào tạo lại cho phóng viên báo chí Việt Nam; giai đoạn 3 là hình thành Trung tâm bồi dưỡng, kỹ năng, nghiệp vụ báo chí thuộc Cục báo chí...

Chấn chỉnh mạnh tay, hiệu quả các sai phạm trong hoạt động báo chí

Cục trưởng Cục Báo chí cho rằng, quá trình phát triển, nhất là từ năm 2019 đến nay, công tác quản lý nhà nước về nội dung thông tin đã góp phần quan trọng tạo sự đồng thuận xã hội, niềm tin xã hội, tạo động lực phát triển kinh tế, xã hội đất nước. Việc tăng cường chấn chỉnh, xử lý sai phạm trong hoạt động báo chí giúp cho báo chí hoạt động đi vào nền nếp, mang tính chuyên nghiệp. Những sai phạm liên quan việc thực hiện không đúng tôn chỉ, mục đích, thông tin sai sự thật; tình trạng “báo hóa” các tạp chí điện tử, trang thông tin điện tử tổng hợp, mạng xã hội, “núp bóng” hoạt động như cơ quan báo chí được chấn chỉnh mạnh tay, có hiệu quả.

Công tác quản lý báo chí được đổi mới theo hướng tăng cường ứng dụng công nghệ để đo lường, đánh giá xu hướng thông tin, quản lý và điều tiết thông tin báo chí.

Ngày 6/4/2023, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 348/QĐ-TTg về việc phê duyệt Chiến lược “Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. Trên cơ sở đó, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng đã ký Quyết định số 781/QĐ-BTTTT ban hành Kế hoạch hành động triển khai Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, mở ra hướng phát triển mới, tạo cơ hội cho báo chí bứt phá vươn lên, chiếm lĩnh không gian mới; đảm bảo vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội, giữ vững chủ quyền thông tin trên không gian mạng; tạo nguồn thu mới; thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp nội dung số.

“Tự hào về chặng đường 20 năm của một đơn vị non trẻ, nhưng có một quá khứ hào hùng, thế hệ cán bộ Cục Báo chí hôm nay tin tưởng rằng, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, sự tin tưởng của Nhân dân, với sức mạnh được kết tinh từ truyền thống quý báu của lớp lớp cha anh đi trước, Cục Báo chí đã vượt qua và sẽ vượt qua mọi thách thức, khó khăn, đoàn kết, chung sức, đồng lòng, đổi mới sáng tạo, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình trước Đảng, Nhà nước và Nhân dân”, Cục trưởng Cục Báo chí Lưu Đình Phúc khẳng định.

Cục Báo chí phải đi đầu trong chuyển đổi số

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm, Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ TT&TT, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Mạnh Hùng nhiệt liệt biểu dương và ghi nhận những thành tích, kết quả công tác mà Cục Báo chí đã đạt được trong suốt 20 năm qua.

Theo Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng, quản lý nhà nước đầu tiên là thể chế. Thể chế phải rõ ràng, tường minh, quản lý cả trong tuân thủ và thực thi, nhưng xử phạt thì thật nghiêm minh đủ sức răn đe.

“Quản lý phải có công cụ giám sát toàn diện. Nhìn thấy online các đối tượng quản lý của mình, phát hiện được sớm các vấn đề, vỗ vai, nhắc nhở anh em, cứu được cán bộ. Khi thực thi phát luật phải thường xuyên, nghiêm minh, rộng khắp. Công nghệ số, truyền thông xã hội và Covid-19 đã làm bộc lộ rõ hơn các vấn đề sinh tồn của báo chí, nhưng lộ ra thì mới nhìn thấy, nhìn thấy thì mới sửa được, sửa được mới có phát triển mới. Vậy lộ ra là tốt. Không nên sợ lộ ra và càng không nên giấu”, Người đứng đầu ngành TT&TT chia sẻ.

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu chỉ đạo tại Lễ kỷ niệm. (Ảnh: Minh Nguyệt)

Cũng theo Bộ trưởng Bộ TT&TT, quản lý nhà nước về báo chí là làm cho báo chí phát triển, đáp ứng yêu cầu mới của đất nước, đảm bảo cho những người làm báo cách mạng có thể sống được lành mạnh. Các cơ quan báo chí phải được đầu tư về cơ sở vật chất, về công nghệ để không bị tụt hậu so với các doanh nghiệp làm truyền thông trên thị trường. Đây là trách nhiệm của Cục Báo chí.

Về phương hướng, nhiệm vụ của Cục Báo chí trong giai đoạn tiếp theo, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: Quy hoạch báo chí đã cơ bản xong phần sắp xếp, tiếp theo là báo ra báo, tạp chí ra tạp chí, phải tập trung vào phần phát triển, phần trọng tâm của quy hoạch. Công nghệ số ảnh hưởng đầu tiên và mạnh mẽ nhất đến lĩnh vực báo chí truyền thông, nhưng lĩnh vực báo chí của chúng ta đang tụt hậu về công nghệ, thậm chí lùi xa. Bộ chúng ta là bộ công nghệ số, thì tụt hậu là rất đáng trách. Chúng ta đã nói đến, đã có những cố gắng ban đầu về chuyển đổi số báo chí, đã ban hành chiến lược về chuyển đổi số báo chí và từ nay đến năm 2025 phải tập trung hiện đại hóa nền tảng công nghệ, công nghệ số trong báo chí. Nhưng để chuyển đổi số trong lĩnh vực báo chí thì đầu tiên chúng ta phải chuyển đổi số cơ quan quản lý báo chí, tức là Cục Báo chí.

“Phải đưa cơ bản toàn bộ hoạt động của cục lên môi trường số, kết nối online với các cơ quan báo chí về quản lý không tiếp xúc. Tự mình không chuyển đổi số thì không hiểu thế nào là chuyển đổi số và càng không thể nói người khác về chuyển đổi số. Cục trưởng phải trực tiếp lãnh đạo chuyển đổi số của cục mình lên môi trường số”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng yêu cầu.

Tại Lễ kỷ niệm, thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, Phó Chủ nước Võ Thị Ánh Xuân trao Huân chương lao động hạng Nhì cho Cục Báo chí./.