Việt Nam loay hoay với “bài toán khó” lao động và việc làm

<p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Nhật Bản: Việc tìm người<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Theo số liệu từ cuộc khảo sát của Chính phủ Nhật, tỉ lệ “việc tìm người” của Nhật đã tăng 18 lần liên tiếp trong năm nay. Sự thiếu hụt nhân công đang ngày càng trầm trọng được đánh giá không gây ngạc nhiên khi đề cập đến dân số già đi nhanh chóng của Nhật.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Chính phủ Nhật cũng cảnh báo, hiện tại cũng như trong tương lai, Nhật sẽ phải đối mặt với nguy cơ thiếu lao động do dân số già.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Để đối phó lại với tình trạng thiếu lao động nói trên, vừa qua, Nhật đã tìm cách giải quyết vấn đề bằng cách kêu gọi mở rộng cửa đối với lao động nhập cư và bỏ các giới hạn trong luật thuê lao động.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Cũng theo nguồn tin từ Reuters, ngành vận tải Nhật Bản là một trong số những ngành “nếm mùi đau thương” từ tình trạng thiếu lao động. Nhiều hang vận tải thiếu lao động trầm trọng. Ví dụ như Công ty vận tải Taiho có đội xe tải khoảng 400 chiếc ở trung tâm công nghiệp Nagoya đã phải cho ngưng 1/10 đội xe vì lý do thiếu tài xế.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Trong khi đó, một báo cáo khác của Bộ Giao thông vận tải Nhật Bản cũng cho thấy 55% các công ty xe tải gặp tình cảnh thiếu nhân công trong quý đầu 2014.<o:p></o:p><p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;"><div style="text-align: center;"><img alt="" src="http://thanhtravietnam.vn/Portals/0/NEWS_IMAGES/anhtl/2014_8/ld3.jpg" width="500px"></div><p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt 0.25in; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Trong vòng 10 năm (2001 – 2010), Việt Nam đã có thêm 233 trường đại học, cao đẳng (trung bình mỗi tháng có thêm 2 trường đại học mới ra đời – một kỷ lục hiếm có!), trong khi nguồn lao động là công nhân kỹ thuật có trình độ cao đang rất thiếu và việc đào tạo đội ngũ công nhân lành nghề hầu như bị “bỏ ngỏ”.<o:p></o:p><p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;"> <div style="color: #666666;font-size: 11px;line-height: 18px;text-align: center;font-style:italic;"></div> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Hãng hàng không Peach Aviation cho biết đã phải hủy hơn 2.000 chuyến bay trong năm nay, tức 16% số chuyến bay đã lên lịch. Hãng hàng không giá rẻ Jetstar Japan và Vanilla Air cũng hủy hàng trăm chuyến bay mùa hè này. Người phát ngôn của Peach Aviation, Hironori Sakagami, thừa nhận: “Chúng tôi không có đủ cơ trưởng và việc đào tạo một người như vậy cần thời gian và tiền bạc. Chúng tôi muốn tăng số chuyến bay lắm chứ nhưng đành hoãn lại”.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Theo Reuters, có một vấn đề lớn hơn mà nền kinh tế đang già đi này phải đối mặt: trước quyết tâm cải tổ kinh tế của Thủ tướng Shinzo Abe sau thập kỷ giảm phát, nhiều công ty Nhật đang loay hoay để đảm bảo nguồn nhân lực do những hạn chế về luật lao động nhập cư, các luật thuê mướn lao động không linh hoạt và dân số ở độ tuổi lao động được dự báo sẽ tụt xuống 13 triệu người vào năm 2030.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Việt Nam: Hàng chục vạn lao động thiếu việc làm<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Tại Việt Nam, trong Hội thảo công bố bản tin cập nhật thị trường lao động Việt Nam diễn ra vào đầu tháng 7/2014 tại Hà Nội, theo báo cáo mới nhất của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, thất nghiệp trong nhóm lao động có bằng đại học trở lên là 162.400 người.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Như vậy, trong quý 1 năm 2014, lượng lao động có trình độ đại học thất nghiệp đã tăng thêm hơn 90.000 người (so với con số 72.000 người tính đến cuối quý 4 năm 2013).<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Theo ông Nguyễn Bá Ngọc – Phó viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội, quý 1 năm 2014, cả nước có hơn 1 triệu người trong độ tuổi lao động bị thất nghiệp, tăng 145.800 người so với quý 4 năm 2013, trong đó, thất nghiệp là nữ chiếm 47,2%.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Về tỉ lệ thất nghiệp, quý 1 năm 2014 tỉ lệ thất nghiệp là 2,21%, tăng so với quý 4 năm 2013 (1,9%) nhưng lại giảm nhẹ so với quí 1 năm 2013 (2,27%).<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Mặc dù 2,21% là một tỉ lệ thất nghiệp thấp so với các nước trong khu vực và trên thế giới, nhưng theo ông Gyorgy Sziraczki, Giám đốc Tổ chức Lao động Thế giới tại Việt Nam (ILO), chất lượng việc làm và năng suất lao động có được ở Việt Nam lại ở mức rất thấp.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Hơn nữa, một điểm đáng chú ý là nhóm lao động có trình độ cao tiếp tục gặp khó khăn khi tìm việc làm. Trong quý 1 năm 2014, có 162.400 người có trình độ từ đại học trở lên thất nghiệp (chiếm 4,14% tổng số người có trình độ này), tăng 4.300 người so với quý 3 năm 2013; có 79.100 người có trình độ cao đẳng thất nghiệp (chiếm 6,81%), tăng 7.500 người so với quý 4 năm 2013.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Bên cạnh thất nghiệp cao ở nhóm có trình độ đại học, cao đẳng, thất nghiệp thanh niên tiếp tục là vấn đề được các đại biểu tại hội thảo quan tâm. Trong quý 1 năm 2014, cả nước có 504.700 thanh niên (nhóm từ 15 – 24 tuổi) bị thất nghiệp (chiếm 6,66%), tăng 54.400 người so với quý 4 năm 2013 và tăng 17.000 người so với cùng kỳ năm 2013.<o:p></o:p><p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;"><div style="text-align: center;"><img alt="" src="http://thanhtravietnam.vn/Portals/0/NEWS_IMAGES/anhtl/2014_8/ld1.jpg" width="500px"></div>Hiện tại cũng như trong tương lai, Nhật sẽ phải đối mặt với nguy cơ thiếu lao động do dân số già<o:p></o:p><p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Vấn đề lao động thiếu việc làm của Việt Nam không phải bây giờ mới xảy ra, mà nó như một vấn đề “kinh niên” đã tồn tại từ nhiều năm nay. <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Còn nhớ, năm 2010, theo báo cáo của Amcham tại Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (6/2010), có khoảng 65% lực lượng lao động Việt Nam không có kỹ năng, 78% dân số trong độ tuổi 20 – 24 không được đào tạo hoặc thiếu các kỹ năng cần thiết.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Kết quả điều tra các doanh nghiệp chế tạo liên kết với Nhật của JICA mới đây cho thấy tình trạng thiếu hụt lao động có kỹ năng ở Việt Nam nghiêm trọng hơn so với các nước ASEAN-6.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Về trình độ chuyên môn kỹ thuật của lao động, xu hướng gia tăng trong những năm gần đây tỉ lệ lao động không có trình độ chuyên môn kỹ thuật là vấn đề đáng báo động. Điều đáng quan tâm là có sự chênh lệch khá lớn về tỉ lệ lao động không có trình độ chuyên môn kỹ thuật giữa các vùng trong cả nước: Đồng bằng sông Cửu Long có tỉ lệ lao động không có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao nhất cả nước: chiếm 92,2%, trong khi Đồng bằng sông Hồng tỉ lệ này thấp hơn, đạt 79,1%.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">“Thừa thầy, thiếu thợ”<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Tuy nhiên, có một điều như một nghịch lí đang tồn tại trong hiện trạng lao động và việc làm ở Việt Nam: tỉ lệ thất nghiệp cao thường rơi vào nhóm lao động có trình độ đại học, cao đẳng!<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Theo kết quả điều tra lao động – việc làm Việt Nam từ năm 2007 đến nay cho thấy, tỉ lệ lao động có trình độ đại học trở lên tăng và hiện ở mức 6,1% (2011) trong khi lao động qua dạy nghề và trung cấp có xu hướng giảm. Điều này phản ánh sự mất cân đối  trong cơ cấu giáo dục và đào tạo của ta hiện nay.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Trong vòng 10 năm (2001 – 2010), Việt Nam đã có thêm 233 trường đại học, cao đẳng (trung bình mỗi tháng có thêm 2 trường đại học mới ra đời – một kỷ lục hiếm có!), trong khi nguồn lao động là công nhân kỹ thuật có trình độ cao đang rất thiếu và việc đào tạo đội ngũ công nhân lành nghề hầu như bị “bỏ ngỏ”. Điều đó đã phản ánh sự mất cân đối trong cơ cấu trình độ lao động của Việt Nam hiện nay đó là rơi vào trường hợp “thừa thầy, thiếu thợ”.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Vậy đâu là nguyên nhân của tình trạng trên?<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Hầu hết các chuyên gia kinh tế đều có chung nhận định: “bài toán khó” lao động – việc làm mà Việt Nam đang phải đối mặt có nguyên nhân sâu xa (hay dung hơn là hệ quả) từ mô hình tăng trưởng kinh tế còn tồn tại nhiều bất hợp lý, cụ thể là một mô hình tăng trưởng kinh tế kém hiệu quả.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Mô hình tăng trưởng kinh tế kém hiệu quả của Việt Nam trong thời gian qua cũng được thể hiện rất rõ qua chỉ số TFP (năng suất tổng hợp các nhân tố) – phản ánh chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế, qua đó phản ánh rõ cách thức tăng trưởng còn dựa nhiều vào nguồn nhân lực chất lượng thấp, tiền lương thấp và hầu như ít được cải thiện trong nhiều năm.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Tốc độ tăng GDP những năm qua tương đối cao nhưng phần đóng góp chủ yếu là do tăng vốn cố định (chiếm 55% trong giai đoạn 2001 – 2010). Phần đóng góp của tăng lao động đứng ở vị trí thứ hai (chiếm 25,21% trong giai đoạn 2001 – 2010), còn phần đóng góp của TFP vào tăng GDP có tỉ trọng tương đối thấp, chỉ chiếm 19,15%. Tốc độ tăng TFP và đóng góp của tăng TFP vào GDP thấp đi rõ rệt vào các năm 2008, 2009, đến năm 2010 mới có dấu hiệu phục hồi (Nguồn: Vietnam Productivity Report 2010).<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Như vậy, sự dịch chuyển lao động ở Việt Nam chậm hơn rất nhiều so với sự dịch chuyển cơ cấu kinh tế. Nguyên nhân trên chủ yếu là do sự phát triển công nghiệp có xu hướng thâm dụng vốn hơn là thâm dụng lao động và lao động trong khu vực nông nghiệp vẫn chậm thích nghi để có thể dịch chuyển sang khu vực công nghiệp.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Mặt khác, cũng cần nhận thấy rằng tổng việc làm của nền kinh tế tăng chưa tương xứng với tốc độ tăng trưởng kinh tế. Cụ thể, trong những năm vừa qua, hệ số co giãn việc làm ở Việt Nam chỉ đạt ở mức độ trung bình 0,28% (tức là trong khi GDP tăng thêm 1% thì việc làm chỉ tăng thêm 0,28%), so với các nước trong khu vực thì đây là một chỉ số thấp. Điều này có nghĩa là tăng trưởng kinh tế không đi đôi với tạo ra việc làm, đem lại lợi ích cho người lao động.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: justify; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Hiện tại, lực lượng lao động nông nghiệp chiếm hơn 50% lực lượng lao động xã hội, trong đó có đến 21 triệu người chưa qua đào tạo và không có chứng chỉ chuyên môn (chiếm 97,65%). Riêng con số này cũng đủ cho thấy mức độ yếu kém về chất lượng của lực lượng tăng trưởng – con người Việt Nam.<o:p></o:p> <p class="MsoNormal" align="right" style="margin: 12pt 0in 0.0001pt; text-align: right; line-height: normal; background-image: initial; background-attachment: initial; background-size: initial; background-origin: initial; background-clip: initial; background-position: initial; background-repeat: initial;">Lưu Thủy<o:p></o:p> <o:p> </o:p>

anhdt

Tất cả chuyên mục

Việt Nam loay hoay với “bài toán khó” lao động và việc làm