Sau gần ba tuần thanh tra từ 29/7/2024 đến 16/8/2024, Đoàn Thanh tra Bộ Tài chính đã "mổ xẻ" toàn bộ hoạt động quản lý tài chính, tài sản công tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Nam Định (ĐHSPKT Nam Định) trong năm 2023. Kết luận thanh tra số 190/KL-TTr ngày 30/12/2024 đã chỉ ra hàng loạt sai phạm, từ vấn đề tổ chức quản lý, thực hiện dự toán ngân sách đến việc kê khai thuế và xử lý tài sản công.

Chậm trễ thành lập Hội đồng trường - "Ách tắc" kéo dài 7 năm

Trong bối cảnh các trường đại học đang đẩy mạnh tự chủ, việc thành lập Hội đồng trường là yêu cầu bắt buộc theo Luật Giáo dục đại học. Tuy nhiên, ĐHSPKT Nam Định dường như "dậm chân tại chỗ" trong suốt 7 năm qua.

Theo báo cáo của nhà trường, từ năm 2017 đến năm 2023, đơn vị đã trình Bộ LĐ-TB&XH phương án thành lập hội đồng trường. Ngày 21/6/2023, Bộ đã có Công văn số 2286/LĐTBXH-TCCB phê duyệt chủ trương thành lập hội đồng Trường ĐHSPKT Nam Định nhiệm kỳ 2023-2028. Nhà trường thậm chí đã ban hành Kế hoạch số 89/KH-ĐHSPKTND ngày 31/7/2023 về thành lập Hội đồng trường.

"Do có vướng mắc về nhân sự, nên Trường đã báo cáo Bộ LĐ-TB&XH và tạm dừng thực hiện kế hoạch trên" kết luận thanh tra nêu rõ. Đến tháng 1/2024, nhà trường đã có Tờ trình số 03/TTr-ĐHSPKTND đề xuất Bộ LĐ-TB&XH về phương án nhân sự hội đồng trường, nhưng đến thời điểm thanh tra (16/8/2024), Bộ LĐ-TB&XH vẫn chưa phê duyệt.

Điểm đáng chú ý nhất trong kết luận thanh tra là việc ĐHSPKT Nam Định chưa ban hành Quy chế công khai tài chính, vi phạm nghiêm trọng Nghị định số 60/2021/NĐ-CP của Chính phủ. Đoàn thanh tra chỉ rõ: "Trường ĐHSPKT Nam Định chưa ban hành Quy chế công khai tài chính, chưa thực hiện đúng quy định tại Điều 38, Trách nhiệm của đơn vị sự nghiệp công... Xây dựng và tổ chức thực hiện... quy chế công khai tài chính."

Không chỉ vậy, nhà trường cũng chưa ban hành tiêu chuẩn, định mức sử dụng công trình sự nghiệp và Quy chế quản lý, sử dụng tài sản công. Đây là những vi phạm Điều 1, Quyết định 1285/QĐ-BLĐTBXH của Bộ LĐ-TB&XH và Điều 138, Nghị định số 151/2017/NĐ-CP của Chính phủ.

Quy chế chi tiêu nội bộ năm 2023 của trường cũng bộc lộ nhiều thiếu sót. Theo kết luận thanh tra, quy chế không có nội dung về trích lập, quản lý và sử dụng quỹ phát triển khoa học và công nghệ, vi phạm Điều 31, Nghị định số 109/2022/NĐ-CP của Chính phủ. Nghị định này quy định mỗi năm, cơ sở giáo dục đại học phải trích tối thiểu 5% từ nguồn thu học phí cho hoạt động khoa học, công nghệ.

Nhiều vi phạm tài chính nghiêm trọng tại trường ĐHSPKT Nam Định đã được Thanh tra Bộ Tài chính chỉ ra. Ảnh: ITN

Đặc biệt, nhà trường không có văn bản báo cáo Bộ LĐ-TB&XH trước khi ban hành Quy chế chi tiêu nội bộ năm 2023, vi phạm Điều 11, Thông tư số 56/2022/TT-BTC của Bộ Tài chính.

Kết luận thanh tra cũng chỉ ra rằng Trường ĐHSPKT Nam Định ban hành Chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí (THTK-CLP) năm 2023 chậm 7 ngày so với thời hạn quy định tại Quyết định số 271/QĐ-LĐTBXH của Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH.

Đáng chú ý hơn, chương trình này không đề ra các chỉ tiêu tiết kiệm cụ thể (số tuyệt đối, tỷ lệ %) đối với nội dung THTK-CLP trong quản lý, sử dụng tài sản công và kinh phí NSNN, vi phạm Thông tư số 188/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính.

Nhà trường cũng báo cáo kết quả THTK-CLP năm 2023 chậm 40 ngày so với thời hạn quy định tại Công văn số 280/LĐTBXH-KHTC của Bộ LĐ-TB&XH.

Trốn thuế và để mất tài sản công không xử lý

Đoàn thanh tra phát hiện Trường ĐHSPKT Nam Định chưa hạch toán doanh thu năm 2023 số tiền 37.026.000 đồng phải thu theo Hợp đồng xây dựng đề thi, đáp án chấm thi tiếp nhận viên chức vào làm việc tại các đơn vị sự nghiệp thuộc Sở Giao thông vận tải tỉnh Nam Định.

Theo Hợp đồng số 01/HĐ ngày 07/12/2023 và Biên bản thanh lý hợp đồng ký ngày 28/12/2023, số tiền phải thu theo hợp đồng là 37.026.000 đồng, số tiền đã thu được 37.026.000 đồng (Giấy báo có ngày 10/01/2024). Tuy nhiên, nhà trường chưa thực hiện đúng quy định tại Thông tư số 107/2017/TT-BTC ngày 10/10/2017 của Bộ Tài chính hướng dẫn Chế độ kế toán hành chính, sự nghiệp.

Thanh tra cũng chỉ ra rằng trường đã hạch toán, quyết toán chi hoạt động thường xuyên từ nguồn thu sự nghiệp năm 2023 khoản chi hỗ trợ cho 150 giáo viên, nhân viên trong công tác tuyển sinh năm 2023 với mức chi 1.000.000 đồng/1 hồ sơ thực nhập học, tổng số tiền lên tới 376.000.000 đồng. Việc này không đúng nguồn kinh phí theo quy định tại Điều 20, Quy chế chi tiêu nội bộ năm 2023 của trường.

Ngoài ra, trường đã đề nghị quyết toán kinh phí cấp bù miễn, giảm học phí năm 2023 đối với sinh viên Lê Quang Huy lớp ĐS-CTM 15, đã bị kỷ luật, buộc thôi học, với số tiền 6.250.000 đồng, vi phạm Điều 20 Nghị định 81/2021/NĐ-CP.

Một trong những vi phạm nổi bật là việc trường không kê khai, nộp thuế GTGT và TNDN đối với doanh thu đưa sinh viên đi thực tập tại Công ty TNHH Lotes Việt Nam từ tháng 1/2023. Cụ thể: Doanh thu chưa kê khai thuế GTGT là 65.438.750 đồng, tiền thuế GTGT chưa kê khai là 3.271.938 đồng; Doanh thu chưa kê khai thuế TNDN là 65.499.250 đồng, tiền thuế TNDN chưa kê khai là 3.273.148 đồng.

Về xử lý tài sản công bị mất, từ năm 2014 và 2015, nhà trường bị mất 02 máy chiếu với tổng nguyên giá là 66,6 triệu đồng. Dù đã trình báo Công an Phường Lộc Hạ ngay sau khi phát hiện, nhưng đến nay vẫn chưa tìm được tài sản. Đáng nói, trường chưa thực hiện việc kiểm điểm, xem xét trách nhiệm và xử lý theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.

Dựa trên kết quả thanh tra, Thanh tra Bộ Tài chính đã kiến nghị Hiệu trưởng Trường ĐHSPKT Nam Định kê khai, nộp bổ sung các khoản thuế GTGT (3.271.938 đồng), thuế TNDN (3.273.148 đồng) và tiền chậm nộp thuế theo quy định. Hạch toán, quyết toán bổ sung doanh thu hoạt động sự nghiệp năm 2023 (37.026.000 đồng). Trích bổ sung quỹ phát triển khoa học công nghệ năm 2023 (65.284.125 đồng).

Đồng thời, chấn chỉnh, xử lý theo quy định đối với tập thể, cá nhân thuộc quyền quản lý liên quan đến các vấn đề còn hạn chế, thiếu sót. Tiếp tục báo cáo, đề nghị cấp có thẩm quyền xem xét phê duyệt việc thành lập hội đồng trường, giao quyền tự chủ tài chính và phê duyệt đề án sử dụng tài sản công vào mục đích cho thuê. Rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy chế, quy định nội bộ về quản lý tài chính, tài sản công.

Vụ việc này một lần nữa đặt ra câu hỏi về tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lý tài chính tại các cơ sở giáo dục công lập. Trong bối cảnh đẩy mạnh tự chủ đại học, việc tăng cường giám sát và xử lý nghiêm minh các vi phạm về tài chính, tài sản công là điều cấp thiết, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và chất lượng giáo dục.