Tổ chức tư vấn không chịu trách nhiệm về thông tin công bố

Tại trang 19, 20 Bản công bố thông tin (CBTT) về việc chuyển nhượng cổ phần của Tổng công ty Đầu tư phát triển Nhà và Đô thị (HUD) tại Công ty cổ phần đầu tư xây dựng HUD Kiên Giang tháng 11/2020, theo thỏa thuận tại Hợp đồng tư vấn số 1905/2020/TVTC- BSC ký ngày 19/5/2020 với HUD thì Công ty cổ phần Chứng khoán Ngân hàng đầu tư và Phát triển Việt Nam (BSC) lập và hỗ trợ HUD trong việc triển khai thực hiện Phương án chuyển nhượng vốn.

BSC tư vấn cho HUD nhưng không chịu trách nhiệm về tính xác thực của thông tin do HUD cung cấp. Ảnh cắt từ Bản CBTT

Theo đó, BSC đã nỗ lực tối đa trong công tác phân tích, đánh giá, lựa chọn ngôn từ một cách hợp lý và cẩn trọng dựa trên cơ sở các thông tin BSC thu thập và thông tin, tài liệu bao gồm nhưng không giới hạn ở các văn bản, quyết định, nghị quyết của cơ quan có thẩm quyền, Chứng thư và báo cáo thẩm định giá HUD Kiên Giang, Báo cáo tài chính đã kiểm toán, Điều lệ Công ty, thực trạng hoạt động kinh doanh, tình hình tài chính, kế hoạch, chiến lược kinh doanh, hồ sơ dự án và các tài liệu liên quan khác cập nhật đến thời điểm 30/6/2020 do HUD Kiên Giang và Tổng công ty HUD cung cấp.

Tuy nhiên, BSC lại không chịu trách nhiệm về tính xác thực và đầy đủ của các thông tin, tài liệu do HUD Kiên Giang, Tổng công ty HUD cung cấp cho BSC.

Bên cạnh đó, các phân tích, đánh giá, dự báo về tiềm năng, triển vọng, kết quả kinh doanh trong hiện tại và tương lai của doanh nghiệp được đưa ra từ góc độ của một tổ chức tư vấn, dựa trên những cơ sở thông tin được thu thập có chọn lọc và dựa trên lý thuyết về kinh tế, tài chính mà không hàm ý đảm bảo giá trị của chứng khoán cũng như tính chắc chắn của những số liệu dược dự báo liên quan đến giá trị tài sản, dự án cũng như kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

BSC nhấn mạnh: “Các đánh giá của BSC chỉ mang tính chất tham khảo; nhà đầu tư tham gia mua cổ phần có trách nhiệm tìm hiểu, đánh giá các thông tin về doanh nghiệp và tự chịu trách nhiệm về pháp lý và tài chính đối với quyết định đầu tư của mình. Chúng tôi giả định rằng Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng HUD Kiên Giang hoạt động liên tục, bình thường, tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật và các quy định nội bộ về hoạt động doanh nghiệp”.

Có thể thấy, mặc dù có vai trò là đơn vị tư vấn chính cho việc thoái vốn của HUD tại Công ty cổ phần đầu tư xây dựng HUD Kiên Giang nhưng BSC dường như đẩy hết trách nhiệm sang cho nhà đầu tư mua cổ phần và các đơn vị thực hiện chuyển nhượng cổ phần.

BSC đã phân tích và đánh giá, nhưng rõ ràng trong thông báo, BSC không chịu trách nhiệm về tính xác thực và đầy đủ của thông tin mà HUD Kiên Giang cung cấp. Đây có thể xem là một yếu tố rủi ro tiềm ẩn khi xác định giá trị doanh nghiệp và có thể ảnh hưởng đến vốn nhà nước thu hồi được khi đấu giá cổ phần tại HUD Kiên Giang.

Tổ chức nào xác định giá khởi điểm của HUD Kiên Giang?

Ngoài ra, tại trang 81 Bản CBTT cũng cho thấy, giá một cổ phần của HUD Kiên Giang được xác định theo căn cứ giá gốc đã đầu tư của Tổng công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị tại Công ty Cổ phần Đầu tư xây dựng HUD Kiên Giang.

Cở sở xác định giá cổ phần của HUD Kiên Giang. Ảnh cắt từ Bản CBTT của HUD.

Cùng với đó, căn cứ vào kết quả định giá theo Chứng thư thẩm định giá số 167/2020/CTTĐG-CPA VIETNAM ngày 22/10/2020 và Báo cáo kết quả thẩm định giá số 166/2020/BCKQTĐG-CPAVIETNAM ngày 22/10/2020 do Công ty TNHH Kiểm toán CPA VIETNAM (CPA) phát hành. Các phương pháp thẩm định giá được CPA VIETNAM sử dụng bao gồm: phương pháp tài sản, phương pháp chiết khấu dòng cổ tức, phương pháp tỷ số bình quân.

Như vậy, công ty CPA VIETNAM có vai trò trong việc định giá 98,15% vốn HUD Kiên Giang với giá khởi điểm 34.000 đồng/cp. Kết quả sau phiên đấu giá, HUD đã bán hết 100% số cổ phần chào bán tương đương hơn 34,8 triệu cổ phần cho Tập đoàn Tân Á Đại Thành với giá đấu thành công bình quân 1.185 tỷ đồng/lô cổ phần (cao hơn giá khởi điểm 265 triệu đồng).

Trong tiến trình cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước (DNNN), muốn đạt được hiệu quả cao thì phải có đơn vị tư vấn và thẩm định giá tốt mà cụ thể ở đây là tư vấn về cổ phần hóa, tư vấn tái cấu trúc doanh nghiệp, thẩm định đúng giá trị tài sản của doanh nghiệp.

Theo nhận định của Luật sư Nguyễn Đức Toàn - Giám đốc Công ty Luật Vimax châu Á,  “Trong việc xác định giá trị cổ phần khi cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp thì giá trị tài sản và ưu thế thương mại của doanh nghiệp nhà nước phải được xác định một cách rõ ràng để tránh tình trạng gây thất thoát tài sản của nhà nước và để xác định được chính xác giá khởi điểm. Mặt khác cũng đảm bảo được quyền lợi của nhà đầu tư khi tham gia vào trong quá trình cổ phần hoá”.

Từ những phân tích trên có thể thấy, đơn vị tư vấn và thẩm định giá xác định giá khởi điểm cổ phần của HUD Kiên Giang dựa trên thông tin, hồ sơ do HUD và HUD Kiên Giang cung cấp. Vì vậy HUD phải chịu trách nhiệm chính về tính chính xác, minh bạch của thông tin hồ sơ cung cấp phục vụ cho việc xác định giá trị thoái vốn của HUD Kiên Giang.

Thông tin mà HUD và HUD Kiên Giang cung cấp cho tổ chức tư vấn BSC, đơn vị thẩm định giá CPA VIETNAM đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến việc bảo toàn, tối ưu hóa giá trị và ngăn chặn thất thoát vốn nhà nước ở thương vụ Tân Á Đại Thành mua HUD Kiên Giang.

Các dạng sai phạm khi cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước

Theo Thanh tra Chính phủ, các cuộc thanh tra về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước (DNNN) giai đoạn 2011-2016 có 5 dạng sai phạm điển hình. Đó là sai phạm trong việc xử lý tài chính của các doanh nghiệp trước khi cổ phần hóa; việc bán cổ phần ưu đãi cho cán bộ, công nhân viên chức; việc định giá tài sản doanh nghiệp khi cổ phần hóa còn chưa đầy đủ; việc nộp tiền về quỹ hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp theo quy định sai và việc quản lý, sử dụng quỹ hỗ trợ sắp xếp và cổ phần hóa doanh nghiệp sai.

Kiểm toán Nhà nước cũng cho biết, hầu hết các tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước khi thực hiện cổ phần hóa giai đoạn 2011 - 2015 đều không tính giá trị lợi thế quyền thuê đất vào giá trị doanh nghiệp. Điều này gây thất thoát tài sản Nhà nước.

Các cuộc thanh tra trong những năm gần đây cũng nêu rõ các dạng sai phạm này vẫn còn, và số tiền được cơ quan thanh tra kiến nghị xử lý đều tăng, lên tới nhiều nghìn tỷ đồng.

Nghị quyết phê duyệt phương án chuyển nhượng vốn tại HUD Kiên Giang của Tổng công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị do ông Nguyễn Việt Hùng, Chủ tịch HUD ký.

Kết luận thanh tra số 1229/KL-TTCP ngày 30/5/2023 về việc thực hiện sắp xếp lại, cổ phần hóa, thoái vốn các DNNN thuộc Bộ Xây dựng, giai đoạn 2011-2018, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra loạt các vi phạm trong quá trình cổ phần hóa các tổng công ty Nhà nước, điển hình là vi phạm về tài chính, chưa xác định đầy đủ giá trị doanh nghiệp, bỏ quên cả nghìn tỷ đồng trong quá trình bán vốn Nhà nước; vi phạm trong quản lý đất đai tại các tổng công ty Nhà nước ngành xây dựng.

Theo kết luận thanh tra, trong xử lý tài chính, xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa 10 tổng công ty (công ty mẹ) thuộc Bộ Xây dựng có những khuyết điểm, vi phạm về tài chính với tổng số tiền tạm tính hơn 5,6 nghìn tỷ đồng.

Chủ trương cổ phần hóa, thoái vốn là một chủ chương đúng đắn, phù hợp với định hướng xã hội chủ nghĩa của Đảng và Nhà nước ta trong sắp xếp, đổi mới, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước.

Tuy nhiên, nếu không quản lý, giám sát chặt quá trình cổ phần hóa, thoái vốn thì sẽ rất dễ nảy sinh vấn đề tiêu cực, làm thất thoát vốn, tài sản nhà nuớc 

Do đó, để ngăn chặn các hành vi sai phạm trong quá trình cổ phần hoá DNNN, hạn chế thất thoát, cần tăng tính minh bạch thông qua việc công khai quá trình mua bán cổ phần. 

Cùng với đó, cơ quan tư vấn, hội đồng giám sát quá trình định giá DNNN và cổ phần hoá cần có sự tham gia của các cơ quan tổ chức tư vấn độc lập, chuyên gia độc lập để đảm bảo tính minh bạch, đồng thời thanh tra và Kiểm toán Nhà nước cũng cần vào cuộc để giám sát quá trình cổ phần hoá.