Nâng cao năng lực của nhà thầu, tạo môi trường cạnh tranh, bình đẳng

Đấu thầu nhằm mục đích thể hiện tính cạnh tranh trong việc nhận dự án một cách công khai, minh bạch và công bằng nhất cho các doanh nghiệp. Điều này cũng giúp bên mời thầu lựa chọn được nhà thầu phù hợp nhất, đảm bảo hiệu quả kinh tế trong việc đầu tư dự án. Ngoài ra, đấu thầu còn là một phương pháp quan trọng và hiệu quả để đảm bảo các quyết định mua sắm và đầu tư được thực hiện một cách công bằng và tối ưu cho ngân sách Nhà nước.

Việc tổ chức đấu thầu mang lại hiệu quả to lớn cho chủ dự án, giúp đảm bảo chất lượng, tiết kiệm vốn đầu tư và đảm bảo tiến độ hoàn thành công trình. Thông qua đấu thầu, chủ dự án có thể quản lý vốn đầu tư hiệu quả hơn, giảm thiểu lãng phí và thất thoát trong quá trình thi công. Đồng thời, đấu thầu cũng giúp nâng cao trình độ và năng lực của đội ngũ kỹ thuật thuộc chủ dự án.

Các nhà thầu tham gia các cuộc đấu thầu cũng giúp cho họ ngày các hoàn thiện hơn ở các phương diện để đáp ứng yêu cầu của dự án, tiến tới mục tiêu thắng thầu. Khi việc đấu thầu được diễn ra bắt buộc các nhà thầu phải cạnh tranh nhau trên thương trường, các nhà thầu phải phát huy tối đa được tính chủ động trong việc tìm kiếm các cơ hội tham dự đấu thầu và ký kết hợp đồng, tạo cơ hội việc làm cho người lao động và phát triển sản xuất. Đây là cơ hội để nhà thầu có thể nâng cao năng lực của mình, nâng cao công nghệ kỹ thuật từ đó nâng cao năng lực của nhà thầu trong việc tham gia đấu thầu.

Không chỉ vậy, đấu thầu còn góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực xây dựng và toàn bộ nền kinh tế. Nó tạo ra môi trường cạnh tranh công bằng, bình đẳng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế và tạo động lực lớn cho sự tăng trưởng bền vững.

Trong môi trường đấu thầu đầy cạnh tranh, các nhà cung cấp phải đưa ra mức giá tốt nhất và những đề xuất giá trị để giành được hợp đồng. Điều này cho phép các tổ chức so sánh và đánh giá các lựa chọn khác nhau, chọn giải pháp mang lại giá trị tối ưu cho khoản đầu tư. Thêm vào đó, quy trình đấu thầu cũng có thể phát hiện các cơ hội tiết kiệm chi phí qua các ý tưởng sáng tạo, giúp giảm chi phí trong suốt thời gian thực hiện hợp đồng.

Đấu thầu là quy trình thiết yếu để đảm bảo việc tuân thủ các quy định pháp luật trong hoạt động mua sắm và đầu tư. Thực hiện đấu thầu giúp các tổ chức tuân theo các yêu cầu pháp lý và chính sách hiện hành, từ đó tránh các rủi ro pháp lý và đảm bảo tính minh bạch.

Quy trình này yêu cầu các tổ chức phải áp dụng các tiêu chuẩn công bằng và rõ ràng, giúp loại bỏ sự thiên lệch và đảm bảo sự công bằng trong việc chọn lựa nhà thầu. Đồng thời, việc đấu thầu góp phần nâng cao trách nhiệm giải trình và tạo niềm tin trong cộng đồng, chứng minh tổ chức đang hoạt động một cách hợp pháp và có đạo đức trong các quyết định mua sắm của mình.

Công tác đấu thầu cũng giúp giảm thiểu rủi ro cho các đơn vị bằng cách cung cấp một quy trình rõ ràng và có cấu trúc để lựa chọn nhà thầu. Quy trình này yêu cầu các nhà cung cấp phải đáp ứng các tiêu chí cụ thể và chứng minh khả năng thực hiện dự án một cách hiệu quả.

Điều này giúp đảm bảo rằng các nhà thầu được chọn có năng lực và uy tín, từ đó giảm nguy cơ gặp phải các vấn đề như chất lượng kém hoặc trì hoãn tiến độ. Bằng cách áp dụng đấu thầu, các tổ chức có thể kiểm soát tốt hơn các yếu tố rủi ro liên quan đến việc thực hiện hợp đồng và đảm bảo rằng các yêu cầu dự án được đáp ứng đúng hạn và trong phạm vi ngân sách.

Mục đích là như vậy, thế nhưng cũng có nhiều đơn vị chủ đầu tư đã không thực hiện đúng hoặc thực hiện không đầy đủ quy trình theo quy định của pháp luật về đấu thầu, thậm chí bắt tay hoặc tạo điều kiện cho các nhà thầu được trúng thầu, gây thất thoát cho ngân sách Nhà nước. Hoặc cũng có những trường hợp, đơn vị chủ đầu tư bị một “sức ép” từ cấp trên, những người có chức vụ cao hơn “chi phối” bắt buộc phải lựa chọn nhà thầu được cấp trên giới thiệu. Thậm chí, vì lợi ích cá nhân mà “nhắm mắt cho qua”, nhận hối lộ để tạo điều kiện cho nhà thầu thắng thầu.

Đấu thầu là quy trình thiết yếu để đảm bảo việc tuân thủ các quy định pháp luật trong hoạt động mua sắm và đầu tư. Thực hiện đấu thầu giúp các tổ chức tuân theo các yêu cầu pháp lý và chính sách hiện hành, từ đó tránh các rủi ro pháp lý và đảm bảo tính minh bạch. Ảnh minh họa: ITN

Đồng bộ các giải pháp chống thông thầu và lãng phí trong đấu thầu xây dựng cao tốc

Điển hình, năm 2024, hai vụ đại án liên quan đến Tập đoàn Thuận An và Tập đoàn Phúc Sơn đã được Bộ Công an khởi tố. Hàng chục bị can là lãnh đạo Trung ương và địa phương cũng bị khởi tố, bắt giam. Nhiều lãnh đạo là Ủy viên Trung ương Đảng cũng bị kỷ luật, cho thôi nhiệm vụ vì liên quan đến hai tập đoàn này.

Các bị can bị khởi tố trong vụ án liên quan đến hai tập đoàn nói trên với nhiều hành vi vi phạm khác nhau. Nhưng gốc rễ đều liên quan đến một hành vi đó là vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng.

Được biết, hai tập đoàn nói trên đã sử dụng tiền và “quan hệ” để trúng hàng loạt gói thầu xây dựng với tổng giá trị hàng chục nghìn tỷ đồng ở các địa phương trong những năm qua. Cũng chính vì điều này, khi lãnh đạo hai tập đoàn này bị khởi tố, bắt giam đã có hàng loạt lãnh đạo, nguyên lãnh đạo các địa phương như Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Quảng Ngãi, Hà Giang, Tuyên Quang và lãnh đạo Văn phòng Quốc hội cũng bị kỷ luật, khởi tố, bắt giam…

Câu chuyện nhà thầu quen mặt, thân quen với chủ đầu tư, trúng thầu sát giá, tiết kiệm thấp cho ngân sách Nhà nước luôn được nhắc đến trong những năm gần đây. Đây cũng được coi là tình trạng phổ biến trong công tác đấu thầu.

Để đảm bảo tính đúng đắn, cạnh tranh công bằng và tiết kiệm tối đa cho ngân sách Nhà nước thông qua hoạt động đấu thầu. Nhiều doanh nghiệp cũng như người dân mong muốn cơ quan chức năng vào cuộc thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động đấu thầu ở tất cả các lĩnh vực, địa phương trong những năm qua. Có lẽ khi đó sẽ lộ diện ra nhiều doanh nghiệp như Thuận An và Phúc Sơn tại các địa phương?

Mới đây, Thanh tra Chính phủ đã phối hợp với các Bộ, cơ quan ngang Bộ, UBND các tỉnh, thành phố xây dựng, ban hành Định hướng chương trình thanh tra năm 2025. Trong đó thanh tra, kiểm tra, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (PCTNTC), lãng phí, chống thông thầu, mua bán thầu tại các dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc là một trong những nội dung trọng tâm của định hướng.

Chống tham nhũng, tiêu cực, chống thông thầu, mua bán thầu tại các dự án xây dựng đường bộ cao tốc là vấn đề rất quan trọng để đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong việc sử dụng nguồn lực công. Việc thông thầu và lãng phí có thể làm tăng chi phí, giảm chất lượng công trình, và làm mất niềm tin của người dân và các nhà đầu tư, ảnh hưởng đến hiệu quả của dự án và sự phát triển bền vững của hệ thống giao thông. Hay việc lãng phí trong xây dựng cao tốc có thể xảy ra trong nhiều giai đoạn của dự án, từ thiết kế, đấu thầu, thi công cho đến nghiệm thu và quản lý vận hành sau này.

Theo một chuyên gia, chống thông thầu và lãng phí trong đấu thầu xây dựng cao tốc là nhiệm vụ quan trọng để bảo vệ lợi ích của Nhà nước và người dân. Cần có những biện pháp quyết liệt và hệ thống để ngăn chặn hành vi không minh bạch, đảm bảo rằng các dự án cao tốc được thực hiện đúng tiến độ, chất lượng và tiết kiệm ngân sách, để làm được điều này, cần phải đồng bộ các giải pháp như:

Tăng cường minh bạch và công khai thông tin đấu thầu. Các thông tin liên quan đến đấu thầu, như yêu cầu kỹ thuật, hồ sơ mời thầu, kết quả đấu thầu, hợp đồng ký kết, tiến độ thi công, và kết quả nghiệm thu cần được công khai minh bạch. Đồng thời, sử dụng hệ thống đấu thầu điện tử giúp giảm thiểu tình trạng thao túng, thông thầu và đảm bảo tính công bằng. Các hệ thống này có thể ghi lại mọi thông tin từ lúc phát hành hồ sơ đến khi kết thúc hợp đồng.

Bên cạnh đó, thực hiện giám sát chặt chẽ trong quá trình đấu thầu và thi công. Từ việc kiểm soát hồ sơ dự thầu, các cơ quan chức năng cần thực hiện kiểm tra kỹ lưỡng hồ sơ dự thầu, đặc biệt là các yếu tố liên quan đến năng lực tài chính, kỹ thuật, và nhân sự của nhà thầu đến việc giám sát độc lập, có thể mời các tổ chức giám sát độc lập hoặc các cơ quan có thẩm quyền kiểm tra quá trình thi công, từ thiết kế đến nghiệm thu. Điều này giúp đảm bảo các yếu tố như chất lượng công trình, vật liệu xây dựng, tiến độ thi công được thực hiện đúng kế hoạch.

Đặc biệt, cần phải đưa ra cơ chế xử phạt nghiêm minh, áp dụng chế tài mạnh mẽ. Những hành vi thông thầu, gian lận trong đấu thầu hoặc vi phạm hợp đồng cần có chế tài xử lý nghiêm minh, như thu hồi hợp đồng, phạt tiền hoặc cấm tham gia đấu thầu trong tương lai. Các nhà thầu nếu bị phát hiện có hành vi thông thầu hoặc lãng phí trong thi công cần bị loại khỏi danh sách nhà thầu đủ điều kiện, không được phép tham gia các dự án sau này.

Một giải pháp nữa cần nhắc tới là phải lựa chọn nhà thầu có đủ năng lực. Ở đây, cần có tiêu chí rõ ràng và nghiêm ngặt để lựa chọn các nhà thầu, đảm bảo rằng các nhà thầu tham gia đấu thầu có đủ năng lực tài chính, nhân sự và kinh nghiệm thực hiện các dự án cao tốc quy mô lớn. Cùng với đó, phải có các quy trình kiểm tra năng lực nhà thầu từ trước khi mở thầu cho đến khi hoàn thành dự án.

Ngoài ra, phải tăng cường đào tạo cho cán bộ, công chức. Các cơ quan quản lý đấu thầu cần được đào tạo chuyên sâu về quy định pháp luật, quy trình đấu thầu và giám sát thi công để có thể phát hiện sớm các dấu hiệu thông thầu hoặc lãng phí. Đồng thời, sử dụng các công cụ giám sát dự án, phần mềm quản lý tiến độ thi công, và kiểm tra chi phí giúp phát hiện các bất thường trong quá trình thi công và đấu thầu.

Trong thời gian tới, ThanhtraVietNam sẽ gửi đến bạn đọc các bài viết về tình trạng nhà thầu quen mặt, trúng thầu liên tiếp, sát giá mời thầu, tiết kiệm nhỏ giọt cho ngân sách Nhà nước tại các địa phương./.