Ngày 19/4/2025, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình, với vai trò Trưởng Ban Chỉ đạo sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương (CQĐP) 2 cấp, đã chính thức ban hành Kế hoạch số 40/KH-BCĐ. Kế hoạch này thể hiện quyết tâm cao của Chính phủ trong việc kiện toàn bộ máy hành chính, hướng tới một hệ thống gọn nhẹ, hiệu lực và hiệu quả hơn thông qua việc kết thúc hoạt động của CQĐP cấp huyện và tổ chức CQĐP 2 cấp.

Nội dung cốt lõi của Kế hoạch tập trung vào việc phân công nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, cơ quan ngang bộ trong việc ban hành mới, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) hiện hành hoặc đề xuất lên cấp có thẩm quyền ban hành các VBQPPL liên quan trực tiếp đến việc kết thúc hoạt động của CQĐP cấp huyện và việc hình thành mô hình CQĐP 2 cấp.

Kế hoạch số 40/KH-BCĐ không chỉ nêu ra mục tiêu tổng quát mà còn xác định một cách chi tiết nội dung công việc cần triển khai, thời hạn hoàn thành cụ thể cho từng công việc, cũng như trách nhiệm của từng cơ quan, tổ chức trong việc ban hành các VBQPPL chuyên ngành có liên quan mật thiết đến việc chấm dứt hoạt động của CQĐP cấp huyện và việc tổ chức CQĐP 2 cấp.

Ảnh minh họa (nguồn: baochinhphu.vn)

Giai đoạn rà soát và đánh giá pháp lý toàn diện

Một trong những bước đi đầu tiên và quan trọng nhất được Kế hoạch đề ra là giai đoạn rà soát, xác định các nội dung cần phải sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới trong hệ thống VBQPPL hiện hành để có thể thực hiện việc kết thúc hoạt động của CQĐP cấp huyện và tổ chức CQĐP 2 cấp.

Theo tinh thần của Kế hoạch, các bộ, cơ quan ngang bộ (dựa trên lĩnh vực quản lý chuyên ngành của mình) sẽ chủ trì và phối hợp chặt chẽ với nhiều bên liên quan, bao gồm: Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các cơ quan thuộc Chính phủ, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, cũng như các cơ quan, tổ chức khác có liên quan.

Nội dung rà soát tập trung vào các nghị quyết, kết luận của Đảng, các VBQPPL hiện hành về các ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của từng bộ, ngành. Việc rà soát bao gồm cả những VBQPPL đã được ban hành nhưng chưa có hiệu lực.

Mục tiêu của việc rà soát này là đánh giá một cách nghiêm túc việc thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, các quy định của pháp luật, đồng thời nhận diện và phân tích các vấn đề phát sinh từ thực tiễn cuộc sống cần được điều chỉnh thông qua việc sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ hoặc ban hành mới các VBQPPL, tất cả đều hướng tới việc thực hiện chủ trương sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và việc tổ chức CQĐP theo mô hình 2 cấp.

Đặc biệt, Kế hoạch nhấn mạnh sự cần thiết phải tập trung rà soát các VBQPPL theo Danh mục đã được Ban Chỉ đạo sắp xếp ĐVHC các cấp và xây dựng mô hình tổ chức CQĐP 2 cấp ban hành kèm theo Công văn số 002/CV-BCĐ ngày 04 tháng 4 năm 2025. Danh mục này chứa đựng các quy định liên quan trực tiếp đến nhiệm vụ và quyền hạn của CQĐP cấp huyện, do đó việc rà soát kỹ lưỡng các văn bản này là then chốt để xác định những vướng mắc pháp lý cần giải quyết. Bên cạnh đó, các bộ, ngành cũng được yêu cầu rà soát các VBQPPL khác có liên quan để đảm bảo không bỏ sót bất kỳ quy định nào có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển đổi.

Sau khi hoàn tất giai đoạn rà soát, các bộ, cơ quan ngang bộ có trách nhiệm xác định rõ những nội dung cụ thể cần phải sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới trong các VBQPPL để đạt được mục tiêu kết thúc hoạt động của CQĐP cấp huyện và tổ chức CQĐP 2 cấp.

Các bộ, ngành được yêu cầu hoàn thành công việc rà soát và đề xuất phương án, xác định nội dung cần điều chỉnh trong các VBQPPL, sau đó gửi kết quả về Bộ Tư pháp trước ngày 20 tháng 4 năm 2025. Bộ Tư pháp sẽ đảm nhận vai trò tổng hợp toàn bộ kết quả rà soát từ các bộ, ngành và báo cáo lên Chính phủ trước ngày 30 tháng 4 năm 2025.

Giai đoạn sửa đổi, bổ sung và ban hành văn bản pháp luật

Dựa trên kết quả rà soát và ý kiến đóng góp của Bộ Nội vụ, giai đoạn tiếp theo của Kế hoạch là việc các bộ, cơ quan ngang bộ khẩn trương tiến hành ban hành theo thẩm quyền các VBQPPL thuộc lĩnh vực quản lý của mình có liên quan đến việc kết thúc hoạt động của CQĐP cấp huyện và tổ chức CQĐP 2 cấp. Đồng thời, các bộ, ngành cũng có trách nhiệm đề xuất lên cơ quan có thẩm quyền việc sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các VBQPPL thuộc ngành, lĩnh vực mình quản lý để phục vụ mục tiêu chung của kế hoạch.

Một nhiệm vụ quan trọng khác trong giai đoạn này là việc ban hành nghị định về phân cấp, phân định thẩm quyền trong các lĩnh vực quản lý ngành, lĩnh vực được phân công. Nghị định này sẽ được xây dựng trên cơ sở các quy định tại khoản 2 Điều 32 của Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025, khoản 2 Điều 50 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, Điều 13 của Nghị quyết số 190/2025/QH15 ngày 19 tháng 02 năm 2025 của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, và khoản 1 Điều 14 của Luật Ban hành VBQPPL năm 2025. Việc viện dẫn cụ thể các văn bản pháp luật này cho thấy sự chặt chẽ và căn cứ pháp lý vững chắc cho việc xây dựng nghị định.

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đã đặc biệt lưu ý về nội dung của nghị định này, nhấn mạnh rằng nghị định cần phải nêu rõ việc phân định nhiệm vụ, quyền hạn và các thủ tục hành chính từ chính quyền cấp huyện chuyển lên cấp tỉnh và từ cấp huyện chuyển xuống cấp xã. Đồng thời, nghị định cũng cần kết hợp với việc xác định rõ cơ chế phân cấp nhiệm vụ, quyền hạn, quy trình và thủ tục phân cấp từ Trung ương (Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, cơ quan ngang bộ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ) xuống chính quyền cấp tỉnh.

Về mặt thời gian thực hiện, Kế hoạch quy định rõ đối với các VBQPPL thuộc thẩm quyền ban hành của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, thời hạn hoàn thành chậm nhất là trước ngày 30 tháng 6 năm 2025, tuy nhiên thời gian cụ thể có thể điều chỉnh tùy thuộc vào phạm vi điều chỉnh của từng văn bản.

Đối với các nghị định của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung, ban hành mới hoặc về phân cấp, phân định thẩm quyền, các bộ, cơ quan ngang bộ được yêu cầu chủ động tiến hành việc soạn thảo, gửi Bộ Tư pháp thẩm định trước ngày 10 tháng 5 năm 2025 và trình Chính phủ trước ngày 30 tháng 5 năm 2025. Các mốc thời gian này cho thấy sự gấp rút và quyết tâm hoàn thành các văn bản pháp lý quan trọng trong thời gian ngắn.

Đẩy nhanh tiến độ và tăng cường phối hợp

Để đảm bảo tiến độ chung của kế hoạch, Bộ trưởng Bộ Tư pháp được giao trách nhiệm quan trọng là giúp Trưởng Ban Chỉ đạo theo dõi, đôn đốc các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và các địa phương trong việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ đã được nêu trong Kế hoạch, đảm bảo tuân thủ đúng tiến độ đã đề ra.

Kế hoạch cũng nhấn mạnh trách nhiệm của các bộ, cơ quan ngang bộ về nội dung rà soát, đề xuất ban hành VBQPPL, yêu cầu đảm bảo đầy đủ nội dung, đúng thẩm quyền và tuân thủ thời hạn ban hành văn bản. Các bộ, ngành cũng phải chủ động phối hợp chặt chẽ với Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ, Văn phòng Chính phủ và các cơ quan có liên quan để kịp thời giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện, hoặc báo cáo lên Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ phụ trách lĩnh vực những vấn đề vượt quá thẩm quyền giải quyết của mình.

Để hỗ trợ các bộ, ngành trong việc hoàn thành nhiệm vụ, Bộ Tư pháp được yêu cầu đẩy nhanh tiến độ thẩm định các dự thảo văn bản, trong khi Văn phòng Chính phủ có trách nhiệm đẩy nhanh tiến độ xử lý các hồ sơ dự thảo văn bản được các bộ, cơ quan ngang bộ trình lên Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.

Áp dụng thủ tục rút gọn và đảm bảo chất lượng văn bản

Kế hoạch cũng đưa ra Danh mục và phân công cụ thể các bộ, cơ quan ngang bộ chủ trì soạn thảo các nghị định của Chính phủ về phân cấp, phân định thẩm quyền trong các ngành, lĩnh vực được phân công quản lý, có liên quan trực tiếp đến việc kết thúc hoạt động của chính quyền địa phương cấp huyện và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Một điểm đáng chú ý là Kế hoạch cho phép áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn đối với các VBQPPL thuộc Danh mục này. Tuy nhiên, các bộ, cơ quan ngang bộ phải hoàn toàn chịu trách nhiệm về việc đề xuất ban hành văn bản theo thủ tục rút gọn và phải đảm bảo việc lấy ý kiến của các đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của văn bản (nếu thực sự cần thiết).

Việc Chính phủ ban hành Kế hoạch số 40/KH-BCĐ là một bước đi quan trọng và cụ thể hóa chủ trương lớn về sắp xếp đơn vị hành chính và xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Với lộ trình rõ ràng, phân công trách nhiệm cụ thể và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, kỳ vọng rằng quá trình chuyển đổi này sẽ diễn ra thành công, góp phần xây dựng một hệ thống hành chính nhà nước hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng tốt hơn nhu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.